ประจำเดือน : หญิงอินเดียใช้ตาราง “วันนั้นของเดือน” ทลายค่านิยมมองประจำเดือนเป็นหัวข้อต้องห้าม

วันที่ 17 สิงหาคม 2565 - 23:21 น.

คุชบู สันธุ
ผู้สื่อข่าวบีบีซี

การเป็นประจำเดือนถือเป็นหัวข้อต้องห้ามในอินเดีย แต่หญิงสาวยุคใหม่กลับกล้าที่จะเริ่มติด “ตารางการเป็นประจำเดือน” บนกำแพงหรือประตูในบ้านของตนเอง พวกเธอทำไปทำไม

ตารางประจำเดือนของพวกเธอ ระบุถึงวันและระยะเวลาการเป็นประจำเดือน เป็นสิ่งที่หญิงสาวเหล่านี้ใช้ติดตามรอบประจำเดือนของตัวเอง แต่มาวันนี้ ตารางประจำเดือนกำลังช่วยทลายกำแพงความอับอาย ที่หญิงอินเดียถูกกดดันให้ปิดปากเงียบในเรื่องนี้

“ตารางการเป็นประจำเดือนช่วยให้เราตรวจสอบว่ารอบประจำเดือนของเราเป็นปกติหรือไม่ ถ้าประจำเดือนมาช้า หรือผิดปกติ เราจะได้ปรึกษาแพทย์ได้ทัน” สุปรียา เวอร์มา หญิงอินเดียอายุ 33 ปี ที่อาศัยในหมู่บ้านแห่งหนึ่งทางตอนเหนือของรัฐหรยาณา กล่าว

เธอเล่าให้ผู้สื่อข่าวบีบีซีฟังว่า ในหมู่บ้านของเธอ มีผู้หญิงจาก 35 ครัวเรือนที่ติดตารางการเป็นประจำเดือนไว้ในบ้านอย่างเปิดเผย เพื่อผลักดันให้ผู้คนออกมาพูดคุยในเรื่องนี้มากขึ้น ไม่ใช่มองว่าเป็นหัวข้อที่น่าอาย

ผู้หญิงในรัฐหรยาณาติดตารางการเป็นประจำเดือนในบ้าน

อีกทั้ง มันทำให้ชีวิตของพวกเธอง่ายขึ้นด้วย

“ก่อนนี้ เด็กผู้หญิงและผู้หญิงเคยต้องทนทำงาน ทั้งที่ปวดประจำเดือน หรือมีประจำเดือนหนักจนขยับตัวลำบาก เพราะพวกเธอไม่กล้าพูดเรื่องนี้กับครอบครัว”

“แต่มาวันนี้ ครอบครัวรู้แล้วว่า มีคนเป็นประจำเดือน และเข้าใจถึงสถานการณ์มากขึ้น” เวอร์มา ระบุ

อย่างครอบครัวของเธอเอง เห็นอกเห็นใจเธอมากขึ้นในวันที่เป็นประจำเดือน รวมถึงปล่อยให้เธอนอนตื่นสายได้ ในช่วงที่ประจำเดือนมา

“ทางบ้านรู้ว่าฉันมีประจำเดือน และอนุญาตให้พักผ่อนได้มากขึ้น เวลาเพื่อนบ้านมาถาม ก็จะบอกว่าลูกไม่ค่อยสบาย แต่ก็ยังไม่กล้าพูดว่าเพราะเป็นประจำเดือน แต่นี่ก็ถือเป็นการเปลี่ยนแปลง”

ชีวิตของผู้หญิงอินเดียที่มีประจำเดือนต้องเผชิญเงื่อนไขหลายอย่าง สังคมส่วนใหญ่ยังมองว่า ผู้หญิงที่เป็นประจำเดือนไม่สะอาด และถูกกีดกันออกจากงานสังคม หรือพิธีกรรมทางศาสนา แม้กระทั่งไม่ให้เข้าใกล้ห้องครัวในบ้านของตัวเอง

ยิ่งในแถบชนบทหรือชนเผ่าบางแห่ง จะมีกระท่อมสำหรับให้ผู้หญิงเข้าไปอาศัย เวลามีประจำเดือน อีกด้วย

ตารางการเป็นประจำเดือน เป็นแนวคิดของสุนิล จักลัน ผู้อำนวยการมูลนิธิ “เซลฟีกับลูกสาว” (Selfie with Daughter) ตั้งชื่อตามการรณรงค์ในปี 2015 ที่เขาเชิญเหล่าคุณพ่อมาถ่ายรูปเซลฟีร่วมกับลูกสาวของตนเอง โดยแคมเปญนี้เป็นที่สนใจมากขึ้น เมื่อนายกรัฐมนตรีนเรนทรา โมดี ของอินเดีย นำไปกล่าวถึงในรายการวิทยุ

“เราไม่ค่อยพูดคุยแบบเปิดกว้างเรื่องประจำเดือนในบ้านของเรา” จักลัน ซึ่งเป็นคุณพ่อลูกสาว 2 คน บอกกับบีบีซี

“แต่เมื่อลูกสาวคนโตผมเติบใหญ่ ผมรู้สึกว่าผมต้องการคุยเรื่องนี้กับลูกอย่างจริงจัง ผมเริ่มไปคุยกับแพทย์และรวบรวมข้อมูล พอทราบว่าผู้หญิงต้องเผชิญอะไรบ้างตอนที่เป็นประจำเดือน ผมก็เริ่มออกมาส่งเสียงถึงเรื่องนี้”

บทสนทนาลักษณะนี้ นำมาสู่แนวคิดเรื่องตารางการเป็นประจำเดือน ที่เริ่มแพร่หลายเมื่อ 2 ปีก่อน เริ่มจากหมู่บ้านบางแห่งในรัฐหรยาณา จากนั้นก็เริ่มแพร่หลายใน 7 รัฐทั่วอินเดีย โดยมีผู้หญิง 1,000 คน เข้าร่วมการรณรงค์นี้

จักลันมองว่า ความสำเร็จของแคมเปญนี้ คือการที่ผู้หญิงในหลายรัฐ อย่าง หรยาณา อุตระประเทศ และราชาสถาน ติดตารางการเป็นประจำเดือนที่บ้านของตนเอง ทั้งที่สามรัฐนี้ เป็นรัฐที่อนุรักษ์นิยมสูงและยึดถือหลักผู้ชายเป็นใหญ่

อย่างไรก็ดี เขายอมรับว่า โครงการรณรงค์เผชิญกับแรงต่อต้านเช่นกัน โดยเฉพาะในสังคมออนไลน์ที่วิพากษ์วิจารณ์อย่างรุนแรง และ “99% มาจากผู้ชาย”

เด็กหญิงบางคนเผชิญแรงต้านจากคนในครอบครัวด้วย ตอนที่ต้องการติดตารางดังกล่าวภายในบ้าน เช่น ปรียังกา เวอร์มา หญิงสาววัย 21 ปี ที่อาศัยอยู่ในรัฐหรยาณา

“ในวันแต่งงานของพี่สาวฉัน พวกญาติรู้สึกว่าจะมีแขกมาบ้านเยอะ ถ้ามาเห็นตารางการเป็นประจำเดือน มันอาจดูไม่ดี” เธอกล่าว พร้อมเล่าว่า หลังจากนั้นญาติบางคนถึงกับฉีกตารางทิ้ง แต่เธอก็สู้กลับ ด้วยการติดตารางใหม่ พร้อมเพิ่มชื่อของพี่สาวที่กำลังจะแต่งงานเข้าไปด้วย

ช่วงที่เริ่มการรณรงค์เมื่อ 2 ปีก่อน จักลันแจกตารางการเป็นประจำเดือนไป 2,800 ชิ้น แต่มีผู้หญิงเพียง 30% ที่นำไปติดใช้ในบ้าน แต่ตอนนี้ กระแสตอบรับเริ่มดีขึ้น มีคนร้องขอตารางเพิ่มขึ้น

ปัจจุบัน จักลันได้จัดการอบรมออนไลน์สำหรับเด็กผู้หญิง ให้พวกเธอทำตารางใช้เองได้ อีกทั้งยังรวบรวมผู้หญิงที่มีประเด็นเกี่ยวกับการเป็นประจำเดือนและสุขภาพสตรีเพศ มาหารือและแบ่งปันข้อมูลเกี่ยวกับการใช้ผ้าอนามัย และถ้วยประจำเดือนอีกด้วย

อันจู พังฮาล จากหมู่บ้านมันด์โกลา ในรัฐหรยาณา ยอมรับว่า การเป็นประจำเดือนไม่ใช่หัวข้อที่เธอพูดคุยได้อย่างสะดวกใจ

“เราถูกเลี้ยงดูมาแบบนี้ เรารู้สึกอายแม้ตอนที่ไปซื้อผ้าอนามัย”

“มันมีความเชื่อเก่า ๆ มากมายเกี่ยวกับประจำเดือน อาทิ ผู้หญิงที่เป็นประจำเดือนไม่ควรจับของดอง ไม่ควรเข้าวัด มันยากที่จะอธิบายให้คนเข้าใจว่าการที่ผู้หญิงที่มีประจำเดือนจับของดอง ไม่ได้ทำให้อาหารเสีย หรือไม่ทำให้วัดมีมลทินแปดเปื้อนแต่อย่างใด” เธอกล่าว

เมื่ออันจูแขวนตารางการเป็นประจำเดือน คนในครอบครัวเธอไม่เห็นด้วย แต่ท้ายสุด พวกเขาก็ยอมรับ

ดังนั้น การเปลี่ยนทัศนคติและพูดคุยเรื่องประจำเดือนอย่างเปิดกว้าง อาจต้องใช้เวลา แต่อย่างน้อย สิ่งที่จักลันและผู้หญิงอีกหลายคนกำลังทำ ก็เริ่มสร้างความเปลี่ยนแปลงแล้ว

…..

ข่าว บีบีซี ไทย ที่เผยแพร่ในเว็บไซต์ ประชาชาติธุรกิจ เป็นความร่วมมือของสององค์กรข่าว