“พวกเขาเรียกเราว่า คนขยะ” : ชาวซีเรียเก็บอาหารเหลือของทหารสหรัฐฯ กินประทังชีวิต

วันที่ 20 มกราคม 2566 - 07:40 น.

กองขยะแห่งหนึ่งของฐานทัพสหรัฐฯ ทางตะวันออกเฉียงเหนือของซีเรีย เป็นแหล่งอาหารและรายได้เพียงแหล่งเดียวของชาวซีเรียในแถบนั้น

“ผู้คนเหยียดหยามเรา พวกเขาเรียกเราว่า คนขยะ” อาเลีย วัย 25 ปี กล่าว

ตัวเลขล่าสุดของสหประชาชาติคาดว่า มีประชาชน 15.3 ล้านคนจำเป็นต้องได้รับความช่วยเหลือทางมนุษยธรรม หลังจากเผชิญสงครามในซีเรียมานานกว่า 10 ปี ผู้คนราว 4/5 ในจำนวนนี้ ไม่มีอาหารรับประทานอย่างเพียงพอ

วาลา ลูกสาวของอาเลีย เป็นหนึ่งในนั้น

“เรามาที่นี่เพื่อหาเนื้อสัตว์ หาอาหาร เพราะเราหิวมาก” เด็กหญิงวัย 12 ขวบ กล่าว

ในพื้นที่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของซีเรียที่ชาวเคิร์ดควบคุมอยู่ สงครามต่อต้านกลุ่มที่เรียกว่า รัฐอิสลาม (Islamic State–IS) ได้ทำลายเศรษฐกิจของซีเรีย

ท่ามกลางกองขยะและควันพิษที่มาจากการเผาขยะตามพื้นที่แห้ง ๆ รอบเมืองเทลล์ เบย์ดาร์ มีกลุ่มคนเล็ก ๆ กำลังตามหาเศษอาหารเพื่อนำมากิน และหาเศษพลาสติกเพื่อนำไปขายสำหรับรีไซเคิล

นี่ไม่ใช่ชีวิตที่อาเลียอยากจะให้ลูก ๆ ของเธอเผชิญ

ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา เธอออกเดินทางมาที่กองขยะนี้ตั้งแต่ 07.00 น. ทุกวัน โดยมักจะพาวาลามากับเธอด้วย

ส่วนลูกสาวคนโตของอาเลีย ซึ่งเกิดมาในตอนที่เธออายุยังไม่ถึง 20 ปี ต้องอยู่บ้านคอยดูแลลูกคนเล็กของเธอ

อาเลียและวาลา จะไม่กลับจนกว่าพระอาทิตย์จะตกดิน กว่าจะถึงเวลานั้น คนในครอบครัวก็กำลังหิวโซ

“ฉันใฝ่ฝันมาตลอดว่า ลูกสาวของฉันจะได้เรียนหนังสือเหมือนกับเด็กหญิงคนอื่น ๆ” เธอกล่าว

“แต่ตอนนี้ พวกเธอก็ไม่ต่างจากฉัน ลูก ๆ อ่านไม่ออกเขียนไม่ได้เลย”

สามีของอาเลียเป็นแรงงานในฟาร์ม แต่เมื่อเขาเสียชีวิตลงเมื่อ 10 ปีก่อน ครอบครัวของเธอก็พังทลาย

สงครามที่ดุเดือด ภัยแล้งที่เลวร้าย และสภาพเศรษฐกิจที่ย่ำแย่ ทำให้เธอสิ้นหวัง

เอาชีวิตรอดจากเศษขยะ

รถบรรทุกคันหนึ่งเดินทางมาถึงที่กองขยะแห่งนี้ เด็ก ๆ พากันกรูเข้าไปขุดค้นถุงขยะสีดำกระจุยกระจาย อาเมอร์ วัย 15 ปี เจอเศษไก่ที่เหลืออยู่

เขารีบแทะกระดูกและหาเศษไก่เพิ่มเติม

“ถ้ามีงานอื่นทำ ผมคงทำงานที่อื่น แต่นี่ไม่มีอะไรให้ผมทำเลย” เขากล่าว

เด็ก ๆ อาจต้องเดินนานถึง 2 ชั่วโมง เพื่อไปยังกองขยะนี้

อาเมอร์เป็นเพียงคนเดียวที่หาเลี้ยงครอบครัวที่มีสมาชิก 11 คนของเขา

เขามีรายได้จากการขายเศษพลาสติกที่เขาหาเจอประมาณ 3,000-5,000 ปอนด์ซีเรีย (ประมาณ 33-66 บาท) ต่อวัน

นั่นแทบไม่พอประทังชีวิต

“อะไร ๆ ก็ลำบากหลังสงคราม เราแทบหาซื้อขนมปังไม่ได้เลย” เขากล่าว

พี่ชายของอาเมอร์เข้าร่วมกับกองทัพสหรัฐฯ ต่อสู้ขับไล่ไอเอสในภูมิภาคนี้

เมื่อไม่นานนี้เขาได้รับบาดเจ็บขณะออกลาดตระเวน และแทบไม่มีเงินพอเลี้ยงครอบครัว

“พวกอเมริกันควรจะช่วยเหลือเรามากกว่านี้” อาเมอร์กล่าว

การต่อสู้ขับไล่ไอเอส

ในปี 2014 สหรัฐฯ ได้ส่งทหารสนับสนุนกองกำลังประชาธิปไตยซีเรีย (Syrian Democratic Forces–SDF) ที่นำโดยชาวเคิร์ด ในการต่อสู้ขับไล่กลุ่มนักรบจีฮัดกลุ่มนี้

5 ปีต่อมา พวกเขาประกาศชัยชนะเหนือไอเอส

ปัจจุบันพื้นที่นี้ถูกปกครองโดยรัฐบาลหลายกลุ่มชาติพันธุ์นำโดยชาวเคิร์ด แต่ชีวิตผู้คนยังห่างไกลจากความเป็นปกติ

“สิ่งที่กำลังเกิดขึ้นทางตะวันออกเฉียงเหนือเป็นผลที่ตามมาจากสถานการณ์ที่เลวร้ายลงของประเทศ” หัวหน้าองค์กรเอกชนที่กำลังทำโครงการพัฒนาในภูมิภาคนี้กล่าว

เขาไม่ต้องการเปิดเผยชื่อด้วยเหตุผลด้านความปลอดภัย

พื้นที่เกษตรกรรมอันกว้างใหญ่ไพศาลทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศและบ่อน้ำมันต่าง ๆ ครั้งหนึ่งเคยเป็นแหล่งรายได้หลักของซีเรีย

ปัจจุบัน ราคาอาหารที่พุ่งทะยานขึ้น ภัยคุกคามความมั่นคงที่สูงขึ้น และจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าทำให้อัตราความยากจนเพิ่มขึ้น

ผู้คนจำนวนมากต้องพึ่งพาความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมในการอยู่รอด แต่เงินทุนที่ขาดแคลนและข้อจำกัดด้านการขนส่ง ทำให้ความช่วยเหลือไปไม่ถึงทุกคนที่ต้องการ

วาลา ไม่ได้ไปโรงเรียน อ่านไม่ออกเขียนไม่ได้

สหประชาชาติเผชิญกับความยากลำบากในการส่งความช่วยเหลือเข้าไปในพื้นที่ โดยเฉพาะหลังจากที่รัสเซียและจีนขัดขวางมติของสหประชาชาติในการให้เปิดพรมแดนที่ติดกับอิรักไว้

หัวหน้าองค์กรเอกชนผู้นี้อธิบายว่า ความช่วยเหลือที่ส่งเข้ามาส่วนใหญ่ถูกส่งไปตามค่ายผู้ลี้ภัยต่าง ๆ และพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากสงครามมากที่สุดอย่างเมืองรักกาและเมืองแดร์ อัลซอร์

พื้นที่ในถิ่นทุรกันดารที่อยู่ระหว่างทางอย่างหมู่บ้านแถบเทลล์ เบย์ดาร์ และอื่น ๆ ถูกมองข้ามไป

ฮัมซา ฮัมกี ผู้สื่อข่าวจากเมืองคามิชลีทางตะวันออกเฉียงเหนือของซีเรีย กล่าวว่า การขุดคุ้ยกองขยะไม่ได้เกิดขึ้นแพร่หลายทั่วภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แต่จำนวนผู้คนที่พึ่งพากองขยะได้เพิ่มสูงขึ้น

“ผู้คนต้องการโครงการพัฒนาต่าง ๆ พวกเขาต้องการงานก่อสร้าง แต่ไม่มีโครงการเหล่านี้ มีส่วนทำให้อัตราความยากจนเพิ่มสูงขึ้น” เขากล่าวกับบีบีซี

ภัยคุกคามความมั่นคงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องเป็นอุปสรรคต่อแผนการสนับสนุนโครงการเช่นนั้น ตุรกีได้นำปฏิบัติการทางทหาร 2 ปฏิบัติการในพื้นที่ที่ SDF ยึดครองอยู่ในซีเรีย

กลุ่มนี้ส่วนใหญ่นำโดย หน่วยป้องกันประชาชนชาวเคิร์ด (YPG) ซึ่งรัฐบาลตุรกีได้ขึ้นบัญชีเป็นองค์กรก่อการร้าย ตุรกีระบุว่า การมีอยู่ของกลุ่มนี้ตามแนวชายแดนเป็นภัยคุกคามความมั่นคงของตุรกี

นอกจากนี้ยังมีความเสี่ยงที่ไอเอสจะฟื้นตัวกลับมาอีกครั้ง

การที่กองทัพสหรัฐฯ ยังคงอยู่ในพื้นที่เป็นการช่วยป้องกันความเสี่ยงนี้ได้ แต่ก็ยังไม่มีความแน่ชัดว่า ฐานทัพสหรัฐฯ จะยังคงปฏิบัติการอยู่ในพื้นที่นี้อีกนานแค่ไหน

“ถ้าสหรัฐฯ ถอนกำลังออกไป ภายในเวลาไม่เกิน 24 ชั่วโมง ทั้งภูมิภาคก็จะตกไปอยู่ในมือของรัฐบาลตุรกีหรือไม่ก็รัฐบาลซีเรีย” นายฮัมกี กล่าว และระบุเพิ่มเติมว่า เหตุการณ์ทั้งสองอย่างนี้ต่างก็จะทำให้เกิด “หายนะ” ต่อผู้คนในพื้นที่

“ประชาชนไม่มีปัญหากับฝ่ายไหนเลย ผู้คนแค่ต้องการใช้ชีวิตอย่างมีศักดิ์ศรี” เขากล่าว

เด็ก ๆ อย่างอาเมอร์และวาลา ใช้เวลาทั้งชีวิตกับสงครามและความสิ้นหวัง

“ผมอยากจะมีเงินมากกว่านี้สักหน่อย เพื่อที่ผมจะได้ไปโรงเรียนและทำงาน (ในที่อื่น) นั่นคือความปรารถนาของผม” อาเมอร์กล่าว

ข่าว BBCไทย ที่เผยแพร่ในเว็บไซต์ ประชาชาติธุรกิจ เป็นความร่วมมือของสององค์กรข่าว