คอลัมน์

สร้าง Story ชุมชน

แฟ้มภาพประกอบไม่เกี่ยวข้องกับข่าว

คอลัมน์ สามัญสำนึก

โดย พิเชษฐ์ ณ นคร

โลกยุคใหม่แม้จะก้าวไปไกล เทคโนโลยีบวกกับการพัฒนาสาธารณูปโภคสาธารณูปการ โครงสร้างพื้นฐาน ทำให้เมืองขยายตัว ความเจริญเข้าถึงท้องถิ่นมากขึ้น แต่หลายประเทศยังให้ความสำคัญเรื่องการอนุรักษ์ควบคู่ไปกับการพัฒนา

โดยเฉพาะการปลูกฝังค่านิยมให้รักและหวงแหนชุมชนเก่า อาคารสิ่งปลูกสร้าง วัด โบสถ์สมัยโบราณ ประเพณีดั้งเดิม แม้กระทั่งอาหารพื้นบ้านทั้งคาวหวาน ฯลฯ จนอยู่ในจิตสำนึกท่ามกลางความเจริญของโลกยุคดิจิทัล

ใครเคยไปเยือนจีน ญี่ปุ่น ยุโรป ตะวันออกกลาง หรือเพื่อนบ้านในอาเซียน ฯลฯ และมีโอกาสท่องเที่ยวเยี่ยมชมเมืองเก่า ชุมชนโบราณ แหล่งวัฒนธรรมท้องถิ่น

จะเห็นภาพสะท้อนจากในอดีต ทำให้รับรู้เข้าใจความเป็นมาของแต่ละเชื้อชาติ ศาสนาได้ดียิ่งขึ้น

ที่ไม่ควรมองข้ามและนำมาเป็นแบบอย่างคือการอนุรักษ์สิ่งที่มีคุณค่าไว้ให้คนรุ่นหลัง รวมทั้งสร้าง story บอกเล่าเรื่องราว เป็นการสร้างมูลค่าเพิ่ม ดึงนักท่องเที่ยว

สำหรับประเทศไทย กล่าวได้ว่าเมืองเก่า ศิลปวัฒนธรรม และขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงาม มีแทบทุกพื้นที่อาจมากกว่าหลายประเทศด้วยซ้ำ

วัดวาอาราม ขนบธรรมเนียมประเพณี ของดีอีกนับไม่ถ้วนนี่แหละเป็นจุดขายสร้างความประทับใจได้ไม่รู้ลืม

ไม่น่าเชื่อว่าต้นทุนที่มีมหาศาลและไม่อาจประเมินมูลค่าได้เหล่านี้คือสิ่งดึงดูดนักท่องเที่ยวต่างชาติรวมทั้งคนไทย

แถมมีของดีอีกจำนวนมากที่ยังไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลาย และยังเป็น unseen หนึ่งในนั้นคือ ย่านชุมชนเก่าแก่ 613 ชุมชนทั่วประเทศ ที่สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) เห็นความสำคัญ และกำลังเร่งอนุรักษ์ฟื้นฟูให้มั่นคงยั่งยืนในระยะยาว ด้วยการจัดทำโครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูย่านชุมชนเก่ามาต่อเนื่อง ตั้งแต่ปี 2554-2557

โดยจำแนก 613 ชุมชน เป็น 7 ประเภท ได้แก่ ชุมชนริมน้ำ ชุมชนรถไฟ ชุมชนรอบโบราณสถาน ชุมชนตลาด ชุมชนหมู่บ้าน ชุมชนตามกลุ่มอาชีพ และชุมชนชาติพันธุ์ และพบว่าที่ผ่านมาการอนุรักษ์ฟื้นฟูย่านชุมชนเก่ามีปัญหาในเชิงโครงสร้าง กลไกการทำงานที่ไม่เป็นระบบและไม่เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นด้านองค์ความรู้ หน่วยงานรับผิดชอบ ระเบียบกฎหมาย งบประมาณ ทำให้ไม่มีความเป็นเอกภาพ จึงห่วงว่าหากปล่อยเนิ่นนานจะชำรุดทรุดโทรมหรือสูญสลาย

ล่าสุด ที่ประชุมคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ได้เห็นชอบข้อเสนอของคณะอนุกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรม ให้อนุรักษ์ฟื้นฟูย่านชุมชนเก่าทั้งหมดนี้โดยเร่งด่วนแล้ว ทั้งระยะเร่งด่วน ระยะกลาง และระยะยาว จากนั้น สผ.จะนำเรื่องนี้เสนอขอความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี (ครม.) โดยเร็วที่สุด

สาระสำคัญ จะขอความเห็นชอบ ครม.เชิงนโยบาย 4 ด้าน 1.ด้านนโยบาย ให้ผลักดันการอนุรักษ์ย่านชุมชนเก่า 613 ชุมชน ตามทะเบียนย่านชุมชนเก่าของ สผ. ให้เป็นแหล่งศิลปกรรมอันควรอนุรักษ์ และถือเป็นนโยบายระดับชาติ 2.ด้านโครงสร้าง ให้มีผู้รับผิดชอบชัดเจน และในระยะยาวให้การอนุรักษ์ย่านชุมชนเก่าผนวกอยู่ในนโยบายด้านผังเมือง

3.ด้านการขับเคลื่อน ในระยะกลาง ให้หน่วยงานส่วนภูมิภาคทำหน้าที่เป็นแกนกลางในการขับเคลื่อนนโยบายจากส่วนกลาง และให้หน่วยงานท้องถิ่นเป็นแกนหลักดำเนินการ โดยมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน และ 4.ด้านเครื่องมือกลไก เป็นข้อเสนอระยะยาว โดยให้มีมาตรการควบคุมทั้งด้านกฎหมาย และมาตรการสร้างแรงจูงใจในการอนุรักษ์ฟื้นฟูบังเอิญสอดรับกับนโยบายบูมการท่องเที่ยวท้องถิ่น วิถีชุมชนพอดี อีกทั้งจากนี้ไปรัฐบาลจะโฟกัสแหล่งท่องเที่ยวในเมืองรองมากขึ้น จากเดิมมุ่งเน้นเมืองท่องเที่ยวหลัก

ถ้าหากแปรนโยบายทั้งหมดไปสู่การปฏิบัติได้อย่างจริงจัง นำวิธีบอกเล่าเรื่องราวมาเชื่อมโยงกับสถานที่ ตัวสินค้า และบริการดึงดูดใจได้แบบตอบโจทย์ 613 ชุมชนคงมีนักท่องเที่ยวล้น ไม่หลุดมือไปไหน