Sustainability

อ่านทั้งเมือง เรื่องเดียวกัน

อ่านหนังสือ

เมื่อปีที่ผ่านมา องค์การยูเนสโกประกาศให้เทศบาลนครเชียงรายเข้าร่วมเป็นสมาชิกเครือข่ายระดับโลก ด้านเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโกแห่งแรกของประเทศไทย ศักยภาพในการพัฒนาเมืองด้านการเรียนรู้ของเชียงรายนี้เอง ส่งผลให้สถาบันอุทยานการเรียนรู้ หรือ TK Park  ริเริ่มโครงการ “อ่านทั้งเมืองเรื่องเดียวกัน เชียงราย” ที่มีเทศบาลนครเชียงรายเป็นพื้นที่นำร่อง โดยใช้แนวคิด “อ่านทั้งเมืองเรื่องเดียวกัน” ซึ่งเป็นกิจกรรมรณรงค์การอ่านที่ประสบความสำเร็จมาแล้วจากจังหวัดเชียงใหม่

โครงการนี้มีบุคลากรจากองค์กรต่าง ๆ ในจังหวัดกว่า 50 คน จาก 25 องค์กร มาร่วมกันคิดค้นประเด็นเนื้อหาที่เด็กเชียงรายควรอ่าน เพื่อนำไปใช้ผลิตสื่อนิทานสำหรับเด็กปฐมวัย ให้เป็นหนังสือของคนเชียงราย เพื่อคนเชียงรายอย่างแท้จริง

“วัฒนชัย วินิจจะกูล” ผู้อำนวยการฝ่ายพัฒนาองค์ความรู้ สถาบันอุทยานการเรียนรู้ ในฐานะผู้ริเริ่มโครงการบอกว่า การเลือกเมืองเป้าหมายในการดำเนินโครงการนั้นถือว่าสำคัญมาก ต้องมีการศึกษาข้อมูลหลายด้าน ทั้งสถิติการอ่าน จำนวนประชากร วัฒนธรรมท้องถิ่น รวมทั้งต้องได้รับความร่วมมือจากหน่วยงานท้องถิ่น และภาคประชาสังคมควบคู่ไปด้วยกัน

เมื่อเชียงรายร่วมเป็นเครือข่ายระดับโลกด้านเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโก หรือ The UNESCO Global Network of Learning Cities-GNLC จึงนับว่ามีความพร้อมและมีศักยภาพเต็มที่ในการดำเนินโครงการ

“ความท้าทายของโครงการคือการหากลุ่มคนทำงานในพื้นที่ ที่มีใจรักในการส่งเสริมการอ่าน เพื่อให้เป็นโครงการของคนเชียงราย ทำเพื่อคนเชียงราย และเพื่อคนเชียงราย เพราะเชื่อว่าโครงการที่ดีนั้นต้องให้คนท้องถิ่นมีส่วนร่วมขับเคลื่อน และรู้สึกภูมิใจในผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจริง”

“ในกระบวนการทำงานมีเครือข่ายเชียงใหม่อ่าน ภาคีภาคประชาสังคมด้านการส่งเสริมการอ่านจากเชียงใหม่ ได้นำประสบการณ์ในการทำงานที่ผ่านมาเข้ามาสนับสนุนการทำงานร่วมกับ TK Park และเทศบาลนครเชียงรายอย่างเต็มที่”

“และสามารถรวบรวม ‘เครือข่ายการเรียนรู้เมืองเชียงราย’ อันประกอบด้วย หน่วยงานท้องถิ่น, ภาคประชาสังคม, พลเมือง, นักวิชาการ, คนทำงานพัฒนา และกลุ่มพ่อแม่ผู้ปกครองที่สนใจมาร่วมพัฒนาหนังสือของโครงการอ่านทั้งเมืองเรื่องเดียวกัน ร่วมกันเป็นจำนวนกว่า 50 คน จาก 25 องค์กร ส่งผลให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานอย่างอิสระโดยชาวเชียงราย รวมถึงภาพประกอบหนังสือก็เกิดจากฝีมือของศิลปินท้องถิ่นเชียงรายเช่นกัน”

“ด้วยการเริ่มต้นด้วยคำถามว่า เด็ก ๆ จะเรียนรู้อะไรเกี่ยวกับเชียงราย และคณะทำงานก็ระดมความคิดจนออกมาเป็นเนื้อหาหลักว่าด้วยเรื่องความหลากหลาย เพราะเชียงรายมีความหลากหลายทั้งในด้านกายภาพและผู้คน เมื่อเด็กเรียนรู้การอยู่ร่วมกับความหลากหลายด้วยความเข้าใจ สิ่งที่ตามมาคือความภูมิใจ ความสุข และความรักในท้องถิ่น”

“ในเวลาเพียง 3 เดือนของการร่วมมือร่วมใจครั้งนี้ ก่อให้เกิดหนังสือภาพ 2 เล่ม มาลีแอ่วดอย นิทานภาพสะท้อนความหลากหลาย และการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข ผ่านการละเล่น และเครื่องแต่งกายของพี่น้องชาติพันธุ์ และทรายน้ำกก ที่นำเสนอให้เห็นความหลากหลายทางกายภาพ สะท้อนผ่านเด็กคนหนึ่ง ผ่านทางประเพณีวัฒนธรรม และวัดอารามช่วงเทศกาลปีใหม่เมือง”

นอกจากการส่งเสริมการอ่านในกลุ่มเด็กปฐมวัยแล้ว TK Park ยังจัดโครงการประกวดหนังสือเล่มเล็กในหัวข้อ “เล่าเรื่องเมืองเจียงฮาย” ที่สนับสนุนให้เยาวชนเชียงรายมีโอกาสเป็นผู้สร้างสรรค์หนังสือ ฝึกทักษะความคิดสร้างสรรค์ การเล่าเรื่อง กระบวนการเรียนรู้ และภูมิใจกับเรื่องราวถิ่นกำเนิด โดยมีโรงเรียนร่วมส่งผลงานเข้าประกวดถึง 41 เล่ม หนังสือนิทานเล่าเรื่องเมืองเจียงฮาย เล่มที่คว้ารางวัลชนะเลิศชื่อว่า “เตียวล่องกองมองเวียงเจียงฮาย” ซึ่งเป็นนิทานภาพทำมือจากนักเรียนโรงเรียนเทศบาล 8 บ้านใหม่ ที่ถ่ายทอดเรื่องราวของเมืองเชียงรายผ่านสายตาของนักท่องเที่ยวอย่างครบถ้วน ตั้งแต่ผู้คนท้องถิ่น, สถานที่, ประเพณี, ประวัติศาสตร์ แถมยังนำเสนอผ่านการใช้เทคนิคภาพพ็อปอัพ 3 มิติ อย่างน่าสนใจมาก

“วัฒนชัย” กล่าวต่อว่า โครงการนี้มุ่งเน้นกลุ่มเป้าหมายหลักคือ กลุ่มเด็กปฐมวัย เพื่อครอบคลุมตั้งแต่วัยอนุบาลไปจนถึงประถมต้น ซึ่งในเทศบาลเมืองเชียงรายมีจำนวนรวมถึงกว่า 4,000 คน เพราะเชื่อว่าการปลูกฝังการอ่านในเด็กวัยนี้ เป็นการลงทุนที่ก่อเกิดผลลัพธ์ทางการเรียนรู้ดีที่สุด ซึ่งในส่วนนี้ได้รับความช่วยเหลือจากเทศบาลนครเมืองเชียงราย ในการรวบรวมเครือข่ายท้องถิ่นกระจายหนังสือไปยังพื้นที่เป้าหมายทั้งโรงเรียน และศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก

“เมื่อหนังสือภาพทั้ง 2 เล่มจัดพิมพ์เรียบร้อย ตามด้วยการจัดการอบรมแก่ครูในท้องถิ่น เมื่อวันที่ 18 ตุลาคม 2563 เพื่อเป็นการสนับสนุนให้มีการใช้หนังสือเป็นสื่อเพื่อการเรียนรู้ตามแนวทางที่ถนัดของผู้สอนแต่ละคน และสร้างผลสัมฤทธิ์สูงสุดแก่เด็ก รวมทั้งวางแผนในการกระจายหนังสือสู่โรงเรียนในพื้นที่เป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ”

“นอกจากการกระจายสู่โรงเรียน หนังสือบางส่วนจะถูกแจกจ่ายไปยังแหล่งชุมชน รวมทั้งการกระจายในรูปแบบอีบุ๊กให้ทุกคนอ่านฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย โดยหวังที่จะเข้าถึงกลุ่มพ่อแม่ผู้ปกครอง และประชาชนทั่วไป เพื่อให้รับรู้ว่ามีหนังสือที่เกิดจากการริเริ่มโดยคนเชียงราย ที่ถ่ายทอดเรื่องราวภูมิปัญญาล้านนาในแบบของเชียงราย ที่สามารถสร้างความภาคภูมิใจให้แก่คนท้องถิ่น มีความรู้สึกร่วมในการสร้างสรรค์เมืองแห่งการเรียนรู้ จนท้ายที่สุดก็เกิดเป็นการอ่านทั้งเมืองเรื่องเดียวกันจริง ๆ ตามวัตถุประสงค์ที่วางไว้”

แม้ว่าโครงการ “อ่านทั้งเมืองเรื่องเดียวกัน เชียงราย” จะเกิดขึ้นในกรอบระยะเวลาที่จำกัด แต่กลับเป็นแรงกระตุ้นให้คนหันมาให้ความสำคัญกับการอ่าน และการพัฒนาเยาวชน

รวมถึงยังเป็นแบบอย่างที่ดีของโครงการที่เกิดจากความร่วมมือจากภาครัฐและประชาสังคม จนเกิดผลลัพธ์เป็นรูปธรรม อันนำไปสู่การสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิต ตามวิสัยทัศน์ของสถาบันอุทยานการเรียนรู้ TK Park