ดราม่า ‘ซิโมน ไบลส์’ ถอนตัวขณะแข่งโอลิมปิก ภาพสะท้อนหลังฉากโลกกีฬายุคใหม่

อาฮุย แผ่นดินใหญ่ : เรื่อง

องค์ประกอบสำคัญสำหรับกิจกรรมแทบทุกอย่างของมนุษย์ล้วนต้องอาศัยทั้งร่างกายและจิตใจควบคู่กัน กีฬาก็ไม่ต่างจากกิจกรรมอื่น อย่างไรก็ตาม คนส่วนใหญ่มักให้ความสำคัญกับเรื่องร่างกายมากกว่าทั้งที่ในความเป็นจริงแล้ว สมดุลระหว่างทั้งสองสิ่งเป็นปัจจัยสำคัญต่อการชี้วัดความสำเร็จ

แง่มุมเกี่ยวกับสภาพจิตใจของนักกีฬากับการแข่งขันมีหลายกรณีที่เคยเขียนถึงไปแล้ว ขณะที่ในช่วงเริ่มแข่งโอลิมปิกมีเหตุการณ์ซึ่งได้รับความสนใจอย่างมากจากกรณีของ ซิโมน ไบลส์ นักยิมนาสติกสาวชาวอเมริกันที่มีฝีมือติดระดับแถวหน้าของโลกถอนตัวจากการแข่งหลายประเภทโดยแจ้งสาเหตุว่ามาจากเรื่องสภาพจิตใจ

หากพูดถึงกีฬายิมนาสติกในยุคนี้ ซิโมน ไบลส์ คือนักกีฬาหญิงจากสหรัฐ วัย 24 ปี ซึ่งถูกยกย่องให้จัดอยู่ในระดับโลกจากผลงานและศักยภาพของเธอตลอดเส้นทางที่ผ่านมา โดยเฉพาะเมื่อเธอแจ้งเกิดอย่างเต็มตัวในโอลิมปิกเมื่อปี 2016 ซึ่งเธอกวาด 4 เหรียญทอง พร้อมเหรียญทองแดงและเหรียญเงินกลายเป็นนักกีฬายิมนาสติกชาวอเมริกันรุ่นใหม่ที่ประสบความสำเร็จมากที่สุด มีแฟนกีฬาติดตามเธอมากมายนับตั้งแต่นั้นมา

ด้วยความสำเร็จที่ผ่านมาทำให้เธอถูกจับตาใน “โอลิมปิก 2020” ที่กรุงโตเกียว แต่ในครั้งนี้กลับเกิดเหตุไม่คาดคิดเมื่อเธอประกาศถอนตัวจากการแข่งขันรวมอุปกรณ์ทั้งแบบทีมและเดี่ยวโดยที่นักกีฬาสาวเดินออกจากอารีน่ากลางคันก่อนจะกลับมาให้กำลังใจเพื่อนร่วมทีม ซึ่งท้ายที่สุดทีมสหรัฐแข่งจบในอันดับ 2 ได้เหรียญเงินมาครอง หลังจากนั้น ก็ตามมาด้วยการแจ้งประกาศถอนตัวจากการแข่งรอบชิงชนะเลิศทั้งอุปกรณ์ม้ากระโดด บาร์ต่างระดับ และฟลอร์เอ็กเซอร์ไซส์

สาเหตุหลักของการตัดสินใจซึ่งนำมาสู่ข้อถกเถียงอย่างกว้างขวางในเวลาต่อมา คือ เธอต้องการโฟกัสเรื่องสภาพจิตใจที่เป็นอีกมิติซึ่งได้รับการพูดถึงในวงการกีฬากันบ่อย ๆ ในช่วงหลัง เธอยังให้สัมภาษณ์กับสื่อโดยอธิบายการตัดสินใจของเธอด้วยศัพท์เฉพาะทางในกีฬาชนิดนี้ว่า “มี (ปัญหา) เรื่องทวิสตี้ส์อยู่บ้าง” คำว่า “ทวิสตี้ส์” (twisties) เป็นศัพท์ที่นักยิมนาสติกใช้อธิบายสภาวะที่เรียกว่า “mental block” หรือสภาวะที่มีบางอย่างในจิตใจส่งผลรบกวนหรือขัดขวางการกระทำหรือพฤติกรรมของบุคคลนั้น ๆ

สภาวะนี้อาจเกิดกับคนทั่วไปหรือนักกีฬาประเภทอื่นได้เช่นเดียวกัน ซึ่งในกรณีกีฬาอื่นอาจทำให้พลาดทำคะแนนหรืออาจแพ้ในการแข่ง สำหรับนักกีฬายิมนาสติกสภาวะนี้เสี่ยงทำให้ร่างกายได้รับอันตรายได้ เนื่องจากในสภาวะนี้อาจส่งผลทำให้นักยิมนาสติกสูญเสียการรับรู้ทางพื้นที่และระยะขอบเขตต่าง ๆ ขณะลอยตัวกลางอากาศส่งผลต่อการควบคุมร่างกายจนอาจบิดหรือหมุนตัวโดยที่ตัวเองไม่ได้ตั้งใจ

รายงานข่าวจากสื่อต่างประเทศอธิบายสภาวะนี้ว่า แม้แต่นักยิมนาสติกที่ฝึกซ้อมจัดระเบียบร่างกายมานานหลายปีโดยไม่มีปัญหาใดเลยก็อาจประสบสภาวะนี้ได้ ผลลัพธ์ขั้นไม่รุนแรงอาจทำให้เสียคะแนน แต่หากเกิดความผิดพลาดมากกว่านั้นจนจังหวะลงพื้นเขวไปด้วยก็เสี่ยงได้รับบาดเจ็บ

เหตุผลของไบลส์กลับทำให้เกิดข้อถกเถียงอย่างรุนแรง บางคนมองว่าการที่เธอเลือกตัดสินใจเช่นนี้เป็นเรื่องที่มองแต่เฉพาะผลกระทบต่อตัวเอง ไม่ได้ทำเพื่อเป้าหมายของประเทศในการคว้าเหรียญ แน่นอนว่าการสูญเสียเธอไปในประเภททีมส่งผลต่อศักยภาพโดยรวมของทีม บางคนก็มองไปถึงเรื่องการตัดสินใจของโค้ชทีมสหรัฐในการเลือกตัวผู้แข่งประเภททีมที่ไม่ยืดหยุ่นกับสถานการณ์เฉพาะหน้าในเรื่องการประเมินผลงานของนักกีฬา เป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ไบลส์แบกรับความกดดันเพื่อพาทีมไปให้ถึงเหรียญทอง

ขณะเดียวกัน ผู้คนในแวดวงกีฬาโดยเฉพาะยิมนาสติกส่วนใหญ่จะเข้าใจสภาวะนี้ดีว่าเสี่ยงอันตรายแค่ไหน และให้กำลังใจไบลส์มากกว่าจะมองในมิติด้านความกล้าหาญหรือความเสียสละเพื่อส่วนรวม

ช่วงหนึ่งของการให้สัมภาษณ์ ไบลส์ให้ความเห็นที่น่าคิดว่า การแข่งขันกีฬาไม่ได้เป็นแค่เรื่องของนักกีฬา ท้ายที่สุดแล้วเหล่านักกีฬาก็คือมนุษย์ทั่วไป เธอเล่าว่า การขจัดสภาวะทางจิตใจนี้ขึ้นอยู่กับเวลา สำหรับกรณีของเธอมักอยู่ในช่วงระยะเวลา 2 สัปดาห์ หรืออาจมากกว่านั้น เป็นอีกหนึ่งเรื่องที่ต้องจัดการกันไปแบบเป็นขั้นเป็นตอน และแก้ปัญหากันไปวันต่อวัน

กรณีของไบลส์เกี่ยวข้องกับหลากหลายแง่มุม ปฏิเสธไม่ได้ว่าเรื่องนี้เป็นอีกแรงกระทุ้งให้คนในแวดวงกีฬาให้ความสำคัญกับเรื่องสภาพจิตใจของนักกีฬาด้วย ไม่นานมานี้เพิ่งหยิบยกประเด็นของนาโอมิ โอซากะ นักเทนนิสสาวญี่ปุ่นซึ่งเคยถอนตัวจากรายการแกรนด์สแลม และหายหน้าไปจากสนามหลายเดือนด้วยเหตุผลเกี่ยวกับสภาพจิตใจ กระทั่งเพิ่งกลับมาแข่งให้ญี่ปุ่นในโอลิมปิก เธอยังเป็นผู้ถือคบเพลิงในพิธีเปิดด้วย แต่เมื่อลงแข่งเธอพลิกล็อกตกรอบไปก่อนอย่างน่าเสียดาย


สมัยนี้คือยุคที่คนรุ่นใหม่กล้าออกมาแสดงออกและเคลื่อนไหวแล้ว เชื่อว่าหากทุกฝ่ายปรับความเข้าใจในมิติต่าง ๆ อันหลากหลาย ความเปลี่ยนแปลงเพื่อสิ่งที่ดีกว่าสำหรับทุกฝ่ายย่อมเกิดขึ้นได้เพียงแค่จะเกิดเร็วหรือช้าเท่านั้นเอง