สถิติย้อนหลัง 8 ปี ‘กระทงสวย สู่ขยะล้น’ หลังงานประเพณีมีราคาที่ต้องจ่าย

วันที่ 19 พฤศจิกายน 2567 - 18:33 น.

เปิดสถิติจำนวนกระทงในพื้นที่ กทม. ตลอด 8 ปี ขยะนับแสนชิ้นที่มาจากการเฉลิมฉลองเพียงค่ำคืนเดียว สร้างความเสียหายทั้งทางทรัพยากรที่ต้องสูญเสีย ทั้งคนและเวลา

“ลอยกระทง” เทศกาลหนึ่งของไทย กำหนดขึ้นเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์ และขอขมาพระแม่คงคา พอถึงคืนวันเพ็ญ ผู้คนก็จะพากันทำกระทงจากวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ ตกแต่งคล้ายรูปดอกบัวบาน ปักธูปเทียน บางคนตัดเล็บ เส้มผม หรือใส่เหรียญกษาปณ์ลงไปในกระทง แล้วนำไปลอยในแม่น้ำลำคลอง ด้วยความเชื่อว่าเป็นการลอยทุกข์ลอยโศก และเคราะห์ร้ายออกไปจากชีวิต รวมถึงเป็นการบูชาพระแม่คงคาที่ทำหน้าที่รักษาแม่น้ำบนสวรรค์อีกด้วย

จากรากฐานความเชื่อในการบูชาพระแม่คงคาด้วยความเคารพ การได้นำกระทงที่ตกแต่งสวยงามไปลอยลงแม่น้ำ พร้อมกับอธิษฐานถึงเรื่องราวดี ๆ ที่อยากให้เกิดขึ้น พร้อมเห็นภาพกระทงนับร้อยพันที่ประกิบด้วยแสงสว่างจากเทียนลอยอยู่เหนือผืนน้ำ กลายมาเป็นภาพที่จรรโลงใจใครหลาย ๆ คน

แต่คงไม่ใช่สำหรับเจ้าหน้าที่ของท้องถิ่นแต่ละพื้นที่ที่ต้องมาจัดการเก็บกวาดขยะในค่ำคืนเฉลิมฉลองนี้อยู่เพียงกลุ่มเดียว โดยข้อมูลจาก กทม. เสนอจำนวนขยะกระทงย้อนหลัง 8 ปี ดังนี้

ปี 2560 811,945 ใบ จากวัสดุธรรมชาติ 760,019 ใบ และโฟม 51,926 ใบ
ปี 2561 841,327 ใบ จากวัสดุธรรมชาติ 769,444 ใบ และโฟม 44,883 ใบ
ปี 2562 502,024 ใบ จากวัสดุธรรมชาติ 483,264 ใบ และโฟม 18,760 ใบ
ปี 2563 492,537 ใบ จากวัสดุธรรมชาติ 474,806 ใบ และโฟม 17,731 ใบ
ปี 2564 403,235 ใบ จากวัสดุธรรมชาติ 388,954 ใบ และโฟม 14,281 ใบ
ปี 2565 572,602 ใบ จากวัสดุธรรมชาติ 548,086 ใบ และโฟม 24,516 ใบ
ปี 2566 639,828 ใบ จากวัสดุธรรมชาติ 618,951 ใบ และโฟม 20,877 ใบ
ปี 2567 514,590 ใบ จากวัสดุธรรมชาติ 506,320 ใบ และโฟม 8,270 ใบ

จากสถิติดังกล่าวจะเห็นได้ว่า ในปี 2567 จำนวนขยะกระทงลดลงจากปี 2566 กว่า 125,238 ใบ และมีจำนวนกระทงที่ทำจากโฟมลดลงเหลือหลักพันเป็นครั้งแรกในรอบเกือบทศวรรษ ถึงอย่างนั้นตัวเลขก็ยังคงอยู่ในระดับสูง และมีความจำเป็นต้องใช้ทรัพยากรและเวลาเพื่อจัดการสถานที่จัดงานลอยกระทงให้กลับมาสะอาด และปราศจากขยะจำนวนหลักแสนและเกิดขึ้นเพียงชั่วข้ามคืน

เรือเก็บกระทง — (เครดิตภาพ สำนักสิ่งแวดล้อม กทม.)

ในส่วนของพื้นที่กรุงเทพมหานคร กทม.เปิดเผยว่า ได้มีการจัดเตรียมเจ้าหน้าที่ว่า 168 คน ในการเร่งจัดเก็บกระทงให้เสร็จก่อนรุ่งสางตั้งแต่เวลา 20.00-05.00 น. เป็นเวลากว่า 9 ชั่วโมง พร้อมทั้งใช้ยานพาหนะมาช่วยอำนวยความสะดวก ได้แก่

ADVERTISMENT

เรือเก็บขยะติดตั้งไฟส่องสว่าง 31 ลำ
เรือขนถ่ายและลำเลียงวัชพืช 2 ลำ
เรือเก็บขนและลำเลียงวัชพืช 1 ลำ
เรือเก็บกวาดวัชพืช 1 ลำ
เรือตรวจการณ์ 2 ลำ
รถตรวจการณ์ 5 คัน
รถบรรทุกเทท้าย 8 คัน

นอกจากทรัพยากรบุคคลและยาพาหนะที่นับเป็นราคาที่ต้องจ่ายสำหรับเทศกาลนี้ ยังมีผลกระทบต่อแหล่งน้ำที่จัดงานจากกระทงบางประเภท อาทิ กระดาษและขนมปังที่จะเปื่อนยุ่ยเมื่อถูกน้ำเป็นเวลานาน ทำให้เกิดความยากลำบากในการจัดเก็บ และอาจทำให้น้ำเน่าเสียเพิ่มมากขึ้น ส่วนกระทงที่ทำจากพลาสติกเมื่อปะทะเข้ากับกระแสน้ำ คลื่นลม อาจแตกตัวกลายเป็นไมโครพลาสติกที่นอกจากจะยากต่อการย่อยสลายแล้ว ยังจะส่งผลต่อแม่น้ำอีกด้วย

ทั้งนี้กระทบที่เกิดจากวัสดุกระทงพบว่ากระทงบางประเภท เช่น กระดาษ ขนมปัง จะเปื่อยยุ่ยเมื่อถูกน้ำ ยากต่อการจัดเก็บ และเสี่ยงทำให้น้ำเน่าเสีย ส่วนขยะพลาสติกเมื่อเจอกระแสน้ำ คลื่นลม อาจแตกตัวกลายเป็นปัญหาไมโครพลาสติก ซึ่งกระทงแต่ละชนิดจะมีระยะเวลาการย่อยสลายที่แตกต่างกันออกไป

ADVERTISMENT

อย่างที่เราทราบกันดีว่า เทศกาลที่ประกอบด้วยความเชื่อและความศรัทธา ส่งต่อกันมาอย่างยาวนานนั้นยากที่จะยกเลิกหรือลดความสำคัญลง แต่ด้วยสถานการณ์ปัจจุบันที่โลกและประเทศของเราเข้าสู่ภาวะวิกฤตทางอากาศเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ

การตระหนักถึงสิ่งแวดล้อมจึงเป็นอีกหนึ่งสิ่งที่ต้องคำนึงถึงไม่แพ้กัน เราเองที่ไม่ได้ต้องการให้ประเพณีอันดีงามของไทยนี้หายไปสามารถทำอะไรได้บ้าง

กระทง โฟม — (เครดิตภาพ สำนักสิ่งแวดล้อม กทม.)

เลือกกระทงที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

ข้อมูลจาก TARAROM ECO เปิดเผยประเภทของกระทงที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมโดยสังเกตจากเวลาที่ใช้ในการย่อยสลาย ว่า

กระทงมันสำปะหลัง วัสดุทำจากแป้งมันสำปะหลังซึ่งย่อยสลายได้อย่างรวดเร็วในน้ำตามธรรมชาติ ใช้เวลาเพียง 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมง กระทงแบบนี้ไม่เพียงเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม แต่ยังมีความสวยงาม เพราะสามารถตกแต่งได้หลากหลายรูปแบบ

กระทงน้ำแข็ง ทำจากน้ำแข็งที่ถูกหล่อในรูปทรงต่าง ๆ เมื่อทำการลอยลงในแม่น้ำ กระทงจะละลายหายไปโดยไม่ทิ้งเศษวัสดุใด ๆ ให้คงค้างไว้ในแม่น้ำ

กระทงจากต้นกล้วย วัสดุจากต้นกล้วยนั้นย่อยสลายได้ภายในเวลาไม่กี่สัปดาห์ และยังเป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศในน้ำได้ดี แต่อาจทำให้มีสิ่งตกค้างในแหล่งน้ำ เช่น หมุดเหล็กไว้สำหรับใช้ปักตกแต่งกระทง

กระทงกะลามะพร้าว วัสดุกะลามะพร้าวมีความแข็งแรง และสามารถใช้งานซ้ำได้แต่ในแง่การย่อยสลาย กะลามะพร้าวอาจใช้เวลาหลายเดือน หรือประมาณ 15 วันกว่าจะย่อยสลายเต็มที่

กระทงขนมปัง วัสดุจากขนมปังสามารถย่อยสลายประมาณ 3 วัน และเป็นอาหารให้กับปลาและสัตว์น้ำในแม่น้ำต่าง แต่ถ้ากระทงขนมปังมีมากเกินไปในแม่น้ำ ปลากินไม่หมด อาจทำให้แม่น้ำเกิดการเน่าเสียได้

กระทงโฟม โฟมไม่ย่อยสลายได้ง่าย ใช้เวลาในการย่อยสลายมากกว่า 50 ปีกว่าจะย่อยสลายอย่างสมบูรณ์ นอกจากนี้ยังสร้างขยะและมลพิษที่เป็นอันตรายต่อสัตว์น้ำ

ลอยกระทงออนไลน์

นอกเหนือจากการรักษาสิ่งแวดล้อมแล้ว ความสะดวกสบายก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่เห็นหลายคนเห็นว่า การเข้าร่วมงานลอยกระทงอาจไม่ตอบโจทย์ความต้องการของตน หลายปีที่ผ่านมารวมถึงปีนี้ กทม. และเอกชนเชิญชวนให้ชาวกรุงเทพฯ ลอยกระทงออนไลน์กันเพิ่มมากขึ้น ทั้งผ่านเว็บไซต์โดยไม่ต้องเดินทาง โดยสามารถลอยได้ตลอดทั้งคืน หรือสำหรับคนที่ยังคงต้องการบรรยากาศวันงานก็สามารถเลือกจุดลอยกระทงออนไลน์ได้ทั่วกรุงเทพฯ

เช่นในปีนี้ที่มีการจัดงานถึง 5 สถานที่ด้วยกัน ได้แก่