คอลัมน์ Pawoot.com ภาวุธ พงษ์วิทยภานุ
retail automation คืออะไร retail ก็คือ การค้าปลีก ส่วน automation คือ การทำให้เป็น automated หรือเป็นอัตโนมัติทั้งหมด ถือเป็นก้าวต่อไปของอีคอมเมิร์ซ
จะเห็นว่าตอนนี้เราเริ่มซื้อสินค้าใด ๆ ก็ตามโดยไม่ต้องใช้มนุษย์ได้แล้ว ตัวอย่างที่ทุกคนคุ้นเคยกันดี คือ ตู้หยอดเหรียญซื้อน้ำ
- ประกาศแล้ว! พระราชกฤษฎีกาเงินช่วยค่าครองชีพผู้รับเบี้ยหวัดบำนาญ รับ 11,000 บาทต่อเดือน
- “ทอง” รับข่าวร้ายดันราคาขาขึ้น บาทอ่อนค่าจ่อทะลุ 37 บาท
- แห่ขายที่ดินพ่วงโรงงาน เอกชนถอดใจ-สินค้าจีนตีตลาด
retail automation เป็นลักษณะของการให้บริการด้วยตัวเอง ซึ่งประเทศที่ถือเป็นเจ้าแห่ง retail automationก็คือ ญี่ปุ่น เพราะค่าแรงของเขาแพงมาก
และสังเกตได้ว่า เครื่องหยอดเหรียญเหล่านี้เริ่มเข้ามาในไทยหลายปีแล้วเจ้าหนึ่งที่เห็นมากหน่อย คือ 108 Vending เครื่องที่ผมไปแอบดูสังเกตว่าจะเป็นมือสองมาจากญี่ปุ่น
และส่วนใหญ่เป็นแบบหยอดเหรียญ ยุคหลังเราเริ่มเจอเครื่องแปลก ๆ มีทั้งแบบที่หยอดเหรียญก็ได้ หรือมีวิธีการจ่ายเงินหลากหลายขึ้น
ผมมีโอกาสคุยกับน้องกลุ่มหนึ่งที่ทำธุรกิจเกี่ยวกับ retail automation บอกว่าเมื่อก่อนเครื่องหยอดเหรียญราคาแพงมาก แต่ตอนนี้ไม่แพงแล้ว เริ่มต้นที่ประมาณ 130,000 บาทเท่านั้นเอง ยุคนี้เราไม่ต้องใช้คนไปยืนขายแล้ว เช่นตู้กดหน้ากากอนามัยตามห้างต่าง ๆ มีตู้กดซื้อเนื้อ ซื้อกล้วยแล้วด้วย
ท่านที่ขายสินค้าลองคิดดูครับว่า วันนี้คนกลัวไม่อยากซื้อสินค้ากับคนกันเองแล้ว แต่ถ้าหากมีตู้พวก vendingmachine ที่มีสินค้าของท่านขายอยู่ ลูกค้ากดปุ่มแล้วซื้อได้เองเลย วางตู้เหล่านี้ไว้ตามจุดที่มีคนเยอะ ๆ
เช่น คอนโดฯโรงงาน ออฟฟิศต่าง ๆ เครื่องหนึ่งแสนกว่าบาท มีบริการดูแลหลังการขายด้วยเดือนหนึ่งค่าใช้จ่ายหมื่นกว่าบาทเท่านั้น แต่กระจายสินค้าออกไปได้เลย
การทำธุรกิจสมัยนี้ไม่จำเป็นต้องใช้คนแล้ว และเท่าที่ผมดูมา เขามีตู้หลากหลายขนาดให้คุณเลือก และสามารถเปลี่ยนสินค้าข้างในเป็นสินค้าของคุณได้ บริษัทนี้เป็นของเด็กไทย ชื่อว่า Cirbox เข้าไปดูได้ที่ cirbox.co.th ทำตู้ vending machine โดยเฉพาะ
นอกจากตู้แล้ว ยังมีบริษัทที่ทำเกี่ยวกับเรื่องระบบชำระเงินด้วย เพราะแม้จะเป็นเครื่องหยอดเหรียญก็ต้องมีการจ่ายเงินด้วยวิธีการต่าง ๆ ถือเป็นหัวใจของการทำ retail automation
นอกจากนี้ ยังมีอีกบริษัทเป็นเหมือน supermarket automation หรือร้านสะดวกซื้อเล็ก ๆ ที่ไม่ใช้คนเลย ผมเคยเห็นโมเดลนี้ที่จีน ชื่อ BingoBox หรือของอเมริกา คือ Amazon Go ที่หยิบสินค้าแล้วไปได้เลย น้อง ๆ กลุ่มนี้มีชื่อว่า Devour
จุดที่น่าสนใจคือ ของเขาเป็นเหมือนคีออสก์เป็นตู้ ๆ มีขนมวางอยู่ มีตู้แช่ มีเครื่องทำกาแฟ ฯลฯเหมือนมินิมาร์ทเล็ก ๆ เมื่อคุณต้องการอะไรก็ไปหยิบ แล้วเอามาจ่ายเงินเองที่เครื่องชำระเงิน เป็นแบบ self service
ร้านไมโครมาร์ท Devour ติดตั้งแล้ว 13 จุด ในกรุงเทพฯ เช่น ที่ตึก SCG ตึก KX ฯลฯ ข้อดีคือหากคุณมีพื้นที่ก็นำตู้ไปตั้งได้เลย ถ้ามีคนประมาณร้อยคนจะตั้งเซเว่นอีเลฟเว่นก็คงไม่ไหว ใหญ่เกินไป
ไปเรียกไมโครมาร์ทเจ้านี้มาตั้งได้เลย เขาจ่ายค่าเช่าให้ด้วย มีตู้หลายขนาดที่ประกอบกันกลายเป็นร้านร้านหนึ่งที่บริการคนในพื้นที่นั้นได้เลย
ด้วยโลเกชั่นในการติดตั้งแทบจะไม่มีเรื่องการโกงไม่ชำระเงินเลย เพราะส่วนใหญ่ตั้งตามออฟฟิศสำนักงาน อาจเป็นคนระดับกลางบน และในระบบเองก็จะมีกล้องวงจรปิดคอยตรวจสอบ ทำให้มีความปลอดภัย พื้นที่ติดตั้งก็ใช้ประมาณ 6×2 เมตร เป็นเหมือนตู้โชว์ขนาดยาว
นี่คือ retail automation เป็นการขายของที่ไม่ใช้คนเลย เรากำลังเข้าสู่ยุคการค้าที่ไม่ใช้คนแล้ว เว็บไซต์อีคอมเมิร์ซเป็นส่วนหนึ่งที่ลูกค้าซื้อสินค้าผ่านออนไลน์เองได้ แต่ในโลกจริงที่คนยังต้องเจอหน้ากัน ต้องการหยิบจับของจริง ๆ vending machine ก็ช่วยได้ด้วยเหมือนกัน
หัวใจของพวก vending vachine คือโลเกชั่น จึงไม่น่าแปลกใจว่า พวกเซเว่นอีเลฟเว่นเริ่มไปจับจองพื้นที่ใต้คอนโดฯ ใต้อพาร์ตเมนต์ต่าง ๆ และคนก็ชอบมาก เพราะใช้บริการได้ตลอด 24 ชั่วโมง โดยที่ไม่ต้องใช้คนเลย ฉะนั้น อยากบอกตรงนี้ว่า คนที่ขยับก่อนจะมีความได้เปรียบแน่นอนครับ
