โรงแรมประหยัด (2)

คอลัมน์ เรื่องราวกับความคิด

โดย วิรัตน์ แสงทองคำ http//:viratts.wordpress.com

เรื่องไม่เล็ก ไม่ใหญ่บางเรื่อง ส่งผลสะเทือนพอสมควร เป็นปฏิกิริยาลูกโซ่พลิกโฉมหัวเมือง ว่าด้วยธุรกิจโรงแรม เอราวัณ กรุ๊ป กับกลุ่มไมเนอร์ของ William Heinecke ในภาพกว้าง ๆ ดูเหมือนจุดเริ่มต้น มีหลายสิ่งหลายอย่างคล้าย ๆ กัน แต่เมื่อมองไปยังจุดหมายปลายทาง ดูจะแตกต่างกันอย่างมาก

William Heinecke ชาวอเมริกัน ผู้บุกเบิกสร้างฐานธุรกิจในไทย ภายใต้กระแสเชื่อมโยง ความสัมพันธ์ระหว่างอเมริกันกับสงครามเวียดนาม เปิดฉากธุรกิจโรงแรมอย่างจริงจังในปี 2521 ขณะที่เอราวัณ กรุ๊ป เดินตามหลังนับทศวรรษ ดูตามโมเดลธุรกิจแล้วไม่แตกต่างกันนัก ทั้งสองอ้างอิง อาศัย เครือข่าย และโนว์ฮาว จากเครือข่าย (chain) โรงแรมระดับโลกเช่นเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นโมเดล หนึ่ง-การบริหารโดยเครือข่ายโรงแรมระดับโลก (chained-brand hotels) หรือสอง บริหารงานเอง โดยอาศัยเครือข่ายโรงแรมระดับโลก (chained-brand hotels) ในลักษณะแฟรนไชส์ (franchise)

ดังตัวอย่างความสัมพันธ์กับเครือข่ายโรงแรมระดับโลกซึ่งมีสีสัน กรณีความสัมพันธ์กับ Marriott International แห่งสหรัฐ เชื่อว่าผู้คนส่วนใหญ่คงแยกไม่ออกว่าเครือข่ายโรงแรม Marriott ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร ซึ่งปัจจุบันมีหลายแห่ง แห่งไหนเป็นของเอราวัณ กรุ๊ป แห่งไหนเป็นของกลุ่มไมเนอร์

อย่างไรกลุ่มไมเนอร์ของ William Heinecke คงเป็นผู้นำไปสู่ปลายทาง ไปสู่เป้าหมายใหม่ ใช้เวลาศึกษาเรียนรู้จากพันธมิตรระดับโลกราว ๆ 2 ทศวรรษ เปิดฉากการปรับยุทธศาสตร์ครั้งใหญ่ ในปี 2544 ใช้ชื่อ “อนันตรา” (Anantara) เป็นเครือข่ายแบรนด์ตนเองเป็นครั้งแรก โดยเปลี่ยนชื่อโรงแรมรอยัล การ์เด้น วิลเลจ เป็น “อนันตรารีสอร์ท แอนด์ สปา หัวหิน” เป็นแห่งแรก ขณะที่เอราวัณ กรุ๊ป บุกเบิกธุรกิจโรงแรมอย่างจริงจังในปี 2534 และอีกกว่า 2 ทศวรรษต่อมา จึงได้สร้างเครือข่ายแบรนด์โรงแรมของตนเอง “ฮ็อป อินน์” (HOP INN) ในปี 2560 ในฐานะผู้เดินตามหลังมาห่าง ๆ

หากพิจารณาเฉพาะการสร้างเครือข่ายแบรนด์โรงแรมตนเองในสังคมธุรกิจไทย ยังมีกรณีอื่น ๆ เทียบเคียง โดยเฉพาะกรณีดุสิตธานี เกิดขึ้นในยุคต้น ๆ สงครามเวียดนาม (ปี 2513) มีความชัดเจนแต่แรก จะใช้แบรนด์ตนเอง แม้ว่าช่วงต้น ๆ สั้น ๆ มีความสัมพันธ์กับเครือข่ายโรงแรมระดับโลกอยู่บ้าง อีกกรณีหนึ่ง ธุรกิจโรงแรมในกลุ่มเซ็นทรัลเปิดฉากในปี 2626 ตามโมเดล mix-used แห่งแรก ๆ ของเมืองไทย ในโครงการเซ็นทรัลพลาซา ลาดพร้าว เช่นกันในช่วงแรกใช้เครือข่ายโรงแรมระดับโลก เป็นไปค่อนข้างสับสน เปลี่ยนรายนั้นเป็นรายนี้หลายครั้ง จนในที่สุดจึงพลิกแผนเช่นเดียวกับโมเดลกลุ่มไมเนอร์ เครือข่ายโรงแรมในกลุ่มเซ็นทรัล ได้เปิดฉากสร้างแบรนด์ใหม่ แบรนด์ตนเองทั้งขบวน เป็น Centara Hotels & Resorts (ปี 2550)

กลุ่มไมเนอร์ กับเครือข่ายแบรนด์โรงแรมระดับบน-Anantara เป็นจุดเริ่มต้น ก้าวสู่ธุรกิจระดับโลก เป็นไปตามจังหวะก้าวและบทเรียนความสัมพันธ์กับธุรกิจระดับโลก ว่าไปแล้วเป็นจังหวะก้าวที่ห่างจากกรณีดุสิตธานีเกือบ 2 ทศวรรษ ดุสิตธานีกับยุคเศรษฐกิจเฟื่องฟูก่อนวิกฤตการณ์ปี 2540 เป็นบทเรียนธุรกิจไทยก้าวสู่โลกภายนอกอันห้าวหาญ ก่อนมาเผชิญปัญหาต้องขบแก้อย่างมากมาย อย่างไรก็ตาม หากนับเพียงกรณีธุรกิจบุกเบิกเครือข่ายแบรนด์โรงแรม (ธุรกิจการบริหารโรงแรม-hotel management agreement หรือ HMAs) ระดับโลกอย่างจริงจัง กรณีดุสิตธานีเกิดขึ้น เป็นช่วงเดียวกันกับกลุ่มไมเนอร์สร้างแบรนด์ Anantara แผนการข้างต้นนั้นแตกต่างจากเอราวัณ กรุ๊ป อย่างมาก ๆ

เอราวัณ กรุ๊ป กับพันธมิตรตระกูลวัธนเวคิน-ว่องกุศลกิจ ในฐานะเป็นเจ้าของที่ดินในเขตกรุงเทพฯและหัวเมืองใหญ่ ซึ่งมีแรงจูงใจในการพัฒนาธุรกิจโรงแรมซึ่งถือเป็นธุรกิจหนึ่ง ว่าไปแล้ว มีความสัมพันธ์กับฐานธุรกิจดั้งเดิม ไม่ว่าอุตสาหกรรมน้ำตาลหรือธุรกิจการเงิน

พื้นฐานธุรกิจซึ่งมีความสัมพันธ์กับสังคมไทยอย่างแนบแน่น มีความสัมพันธ์ในเชิงภูมิศาสตร์กับหัวเมือง และชนบทค่อนข้างมาก พัฒนาการในฐานะธุรกิจครอบครัวทรงอิทธิพล ซึ่งดำรงอยู่ได้อย่างต่อเนื่อง ย่อมเข้าใจแนวโน้ม ความเป็นไปและกลไกสังคมไทย การก่อกำเนิดโรงแรมประหยัด (budget hotel) เป็นโมเดลอย่างเป็นเรื่องเป็นราวในสังคมไทยในกรณี HOP INN เป็นเรื่องที่เข้าใจและอรรถาธิบายได้

เป็นปรากฏการณ์เชื่อมโยงกับโฉมหน้าหัวเมืองและชนบทไทย กำลังปรับเปลี่ยนอย่างมาก อย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปลายสงครามเวียดนาม และเป็นไปในอัตราเร่งในยุคปัจจุบัน ยุคระบบเศรษฐกิจในอาเซียนกำลังหลอมรวมกันมากขึ้น

แต่เดิมธุรกิจในหัวเมืองส่วนใหญ่เกิดขึ้นและดำรงอยู่ ส่วนใหญ่เป็นเพียงเครือข่ายธุรกิจเมืองหลวง ธุรกิจนายหน้า หรือตัวแทนจำหน่ายสินค้าหลัก ๆ จากเอเย่นต์ปูนซีเมนต์ เอเย่นต์สุรา ในยุคเมื่อ 4-5 ทศวรรษที่แล้ว จนมาถึงตัวแทนขายสินค้าเกี่ยวกับไลฟ์สไตล์ในยุคต่อมา

ในมิติเกี่ยวข้องธุรกิจและผู้ประกอบการ ด้วยระบบสื่อสารระหว่างเมืองหลวงกับหัวเมืองและชนบทไม่สะดวก ความจำเป็นต้องมีเครือข่ายอิสระจากส่วนกลางพอสมควร ครั้นเมื่อการคมนาคม และการสื่อสาร เชื่อมโยงระหว่างเมืองหลวง หัวเมืองและชนบท โฉมหน้าจึงเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ธุรกิจเครือข่ายซึ่งส่วนใหญ่มีฐานในกรุงเทพฯสามารถสร้างและควบคุมเครือข่ายธุรกิจตนเอง ในขอบเขตทั่วประเทศได้อย่างสะดวกและมีประสิทธิภาพ ทั้งธุรกิจดั้งเดิมซึ่งเคยอาศัย “ตัวแทน” ในท้องถิ่น กับธุรกิจใหม่ซึ่งในนั้นเป็นธุรกิจที่มีเครือข่ายครอบคลุมหนาแน่นกว่าที่เคย ธุรกิจดังกล่าวเป็นพื้นฐานสังคมยุคสมัย เป็นกระแสคลื่นลูกแรกซึ่งถาโถมธุรกิจท้องถิ่น

คลื่นลูกใหญ่มาก ๆ ตามมา จากธุรกิจซึ่งปรับโฉมหน้าสังคมโดยรวม จากเมือง สู่หัวเมือง และกำลังคืบคลานสู่ชนบท สร้างผลสะเทือนวงกว้าง เริ่มก่อตัวมีพลังอย่างแท้จริงมาตั้งแต่ช่วงทศวรรษที่ผ่านมานี่เอง เชื่อว่าพลังและผลสะเทือนจะขยายวงต่อไปอีก นั่นคือธุรกิจค้าปลีก โดยเฉพาะเครือข่ายขนาดเล็ก ที่เรียกว่าร้านสะดวกซื้อ (convenience store) และขนาดใหญ่ ที่เรียกว่า hypermarket ส่วนปรากฏการณ์โรงแรมประหยัด ตามที่ ปตท.คิด และเอราวัณ กรุ๊ป กับ HOP INN ทำนั้น ดูเผิน ๆ เป็นเพียงกระแสคลื่นลูกเล็ก ๆ ที่ตามมา ในอีกมิติหนึ่งเชื่อว่าสะท้อนการเปลี่ยนโฉมหัวเมืองไปสู่ยุคสมัย กำลังดำเนินไปอย่างทั่วด้านจริง ๆ ธุรกิจโรงแรมหัวเมืองดั้งเดิมกับผู้ประกอบการท้องถิ่น ซึ่งดูเหมือนแยกตัวอย่างอิสระอยู่เงียบ ๆ กำลังเผชิญกระแสลมรุนแรงอาจไม่คาดคิด

ปรากฏการณ์นั้นสะท้อนว่า “ความเป็นท้องถิ่น” ในบางแง่บางมิติ ไม่มีอยู่จริง

หากพิจารณากรณีเมืองหลวง-กรุงเทพฯ และเมืองท่องเที่ยวสำคัญของไทย ในฐานะจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยว ในแผนที่ท่องเที่ยวโลก จะมองเห็นพัฒนาการบางอย่างเกี่ยวกับโรงแรมกับเมืองสมัยใหม่ เชื่อมโยงต่อไปยังโรงแรมประหยัดในหัวเมือง

หนึ่ง-จากนักเดินทาง นักท่องเที่ยวต่างประเทศซึ่งขยายตัวทั้งปริมาณและที่มา จนมาถึงนักท่องเที่ยวไทย เป็นไลฟ์สไตล์คนเมืองหลวง ขยายตัวอย่างรวดเร็ว สู่ผู้คนตามหัวเมืองสมัยใหม่ และต่อเนื่องไป สอง-“แบบฉบับ”เครือข่ายโรงแรมระดับโลก โดยเฉพาะจากโลกตะวันตก ขยายเครือข่ายสู่แหล่งท่องเที่ยวใหม่ ๆ ขอบเขตทั่วโลก รวมทั้งเมืองไทย จากเมืองหลวง เมืองท่องเที่ยวเป็นระลอกคลื่น และจาก “แบบฉบับโรงแรม” ภายใต้เครือข่ายธุรกิจระดับโลก สู่ธุรกิจระดับภูมิภาคและท้องถิ่น เป็นวงจรต่อเนื่องและซับซ้อน

เชื่อว่าผู้ประกอบการโรงแรมท้องถิ่นจะสามารถเรียนรู้ และปรับตัวได้ เฉกเช่นเดียวกับกรณีกลุ่มไมเนอร์และดุสิตธานี

 


คลิกอ่าน >> โรงแรมประหยัด (1)