การเมือง

“ศุภชัย” นับถอยหลัง สั่งลา กกต. ทำดีที่สุดแล้ว…เสียใจไม่เกิดประโยชน์

คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ชุดที่มี “ศุภชัย สมเจริญ” เป็นประธาน คือ กกต.ชุดที่ 4 ในทำเนียบการเมือง

ทว่าอายุสั้นกว่า กกต.ชุดอื่น ๆ เพราะถูก “เซตซีโร่”

ประชาชาติธุรกิจ สนทนากับ “ศุภชัย” อะไรคือผลงานที่โดดเด่นของ กกต.ชุดนี้ และจะฝากภาพจำอย่างไรกับสังคมแบบไหนในวันที่พ้นจากตำแหน่ง

ต่อไปนี้คือบทสัมภาษณ์ที่มาพร้อม คำอำลาตำแหน่งของ “ศุภชัย” ที่พูดแทนผองเพื่อน กกต.อีก 4 คน

Q : 3 ปีที่ผ่านมาผลงานอะไรที่โดดเด่นของ กกต.ชุดนี้

หลังจากที่เราเข้ารับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่ง 16 ธันวาคม 2556 วันรุ่งขึ้น กปปส.มาคัดค้านให้เราเลื่อนการเลือกตั้ง

ส่วนท่านนายกฯ (น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร) มาพบให้จัดการเลือกตั้ง ต่อมา กกต.มีการจับสลากบัญชีรายชื่อที่สนามไทยญี่ปุ่นดินแดง จับสลากเสร็จแล้วก็เกิดแก๊สน้ำตา พอเราออกมาได้ก็ออกแถลงการณ์สำคัญว่าควรเลื่อนเลือกตั้งออกไปก่อน แต่ทางรัฐบาลไม่ยอมเลื่อน

พอจัดเลือกตั้งไปก็มีปัญหา รับสมัครไม่ได้ วันเลือกตั้งบางเขตก็ถูกปิดหน่วยเลือกตั้ง แต่ที่ภูมิใจเพราะ กกต.ใช้ความสุขุมรอบคอบไม่ทำให้ประชาชนเสียเลือดเนื้อ เพราะชีวิตคนตายไปแล้วไม่สามารถเรียกคืนมาได้ แต่การเลือกตั้งจัดการเลือกตั้งเลื่อนไปวันอื่นได้

Q : แต่การเลือกตั้ง 2 ก.พ. 2557 ก็ล้มเหลว

แม้จะไม่สำเร็จเพราะศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่าไม่ได้เป็นไปในวันเดียวกัน แต่การเลือกตั้ง ส.ว.เดือนมีนาคม 2557 ประสบความสำเร็จ รวมถึงการจัดการออกเสียงประชามติรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันผ่านไปด้วยดี มีประชาชนออกมาใช้สิทธิออกเสียงจำนวนมาก

นอกจากนี้ การจัดทำร่าง พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญเกี่ยวกับ กกต.พรรคการเมือง การเลือกตั้งก็เสนอความเห็นไปให้คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ (กรธ.) เพื่อแก้ไขข้อบกพร่องที่ทำให้การเลือกตั้งไม่เรียบร้อย แต่ กรธ.ไม่ได้เอาตาม กกต.โดยตรง ดังนั้น เมื่อกฎหมายออกมา กกต.ในฐานะผู้ปฏิบัติต้องปฏิบัติตาม

Q : ดูเหมือนกับ กรธ.กับ กกต.ขัดแย้งกันในการร่างกฎหมายลูก ตั้งแต่ปมเซตซีโร่ จนถึงไพรมารี่โหวต

คงไม่ขัดแย้ง ไปคิดเอาเองว่าเป็นการสวนหมัดต่อหมัด ซึ่งเราไม่ได้คิดว่าสวนหมัดต่อหมัด เรามีความเห็นของเรา ส่วนไหนเขามีความเห็นอย่างไรก็เป็นสิทธิของเขา ผมก็แถลงไปตามมติ กกต.

Q : กรณีไพรมารี่โหวตทั้งพรรคการเมือง และ กรธ.บอกว่าปฏิบัติยาก แต่ กกต.สวนกระแสว่าทำได้ เป็นเพราะ กกต.ถูกเซตซีโร่หรือไม่

ไพรมารี่โหวตไม่ได้คิดเอาเอง สอบถามผู้ปฏิบัติ กิจการพรรคการเมือง กิจการบริหารงานเลือกตั้งว่าทำได้ไหม พนักงาน ผู้บริหารระดับสูงเขาบอกว่าทำได้ ไม่มีปัญหา เราก็เห็นว่าทำได้จึงไม่จำเป็นต้องคัดค้าน เพราะคนปฏิบัติคือพนักงานภายใต้การกำกับของ กกต.

Q : นักการเมืองก็ออกว่าไพรมารี่โหวตจะทำให้เกิดปัญหา

เป็นความเห็นของแต่ละพรรค ไม่อาจไปก้าวล่วงความเห็นเขาได้ ในส่วนของ กกต.เราถามพนักงานที่รับผิดชอบแล้วว่าทำได้ ก็ต้องทำได้

Q : ที่เป็นปัญหาเพราะคนใช้ไม่ได้ร่าง คนร่างไม่ได้ใช้หรือไม่

คนทำไม่ได้ใช้ คนใช้ไม่ได้ทำ หรือผู้ร่างไม่ได้เป็นคนใช้ เมื่อร่างให้คนอื่นใช้เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในสังคมไทย ผลจะเป็นอย่างไรก็มาตามแก้ทีหลังถ้าไม่ได้อย่างที่ร่าง เพราะเป็นเรื่องอนาคต

Q : หรือเป็นเพราะ กกต.ชุดนี้ไม่ได้อยู่ถึงการเลือกตั้งครั้งหน้า เพื่อควบคุมการทำไพรมารี่โหวตจึงบอกว่าทำได้

อย่าไปคิดอย่างนั้น ถึงแม้ไม่ได้อยู่ควบคุมการเลือกตั้ง แต่ที่อาสาเข้ามาเป็น กกต. เรามีเจตนาเพื่อให้การเลือกตั้งเป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรม ไม่ได้มีเจตนามาหาผลประโยชน์หาชื่อเสียง

Q : การทำงานระหว่างผู้พิพากษากับการเป็น กกต. ความรู้สึกต่างกันหรือไม่

การทำหน้าที่ผู้พิพากษาเราทำตามหน้าที่ พิจารณาตามสำนวนคดีตามพยานหลักฐานที่ปรากฏในสำนวน ไม่ต้องไปยุ่งกับใคร ไม่นำข้อเท็จจริงนอกสำนวนในสื่อมาประกอบ แต่เมื่อมาเป็น กกต. ต้องมีความรู้เกี่ยวกับการเลือกตั้ง กฎหมายเกี่ยวกับการเลือกตั้งอีกหลายฉบับ มาใหม่ ๆ เราอาจไม่รู้อะไรเลย แต่ผู้บริหารสำนักงาน กกต.ที่มีความเชี่ยวชาญเรื่องการเลือกตั้งไม่น้อยกว่า 16 ปี ตอนที่ผมมาอยู่ จึงไม่กังวลเพราะเราทดสอบแล้วว่าเขามีความรู้ความสามารถจริง ๆ

Q : คิดถูกหรือไม่ที่มาเป็น กกต.

คิดว่าอยู่ตรงไหนก็ทำหน้าที่ให้ดีที่สุดจะรู้สึกท้อแท้ไม่ได้ น้อยใจ หรือ บ่นอะไรไม่ได้ เพราะการที่เข้ามาเป็น กกต.เราสมัครใจเข้ามาเอง เมื่อเรามาอยู่ตรงนี้ต้องทำหน้าที่ให้ดีที่สุด ปฏิบัติหน้าที่ตามกฎหมาย รัฐธรรมนูญ มีความเป็นกลาง เราท้อไม่ได้ ถามว่าเหนื่อยไหม ต้องบอกว่าไม่เหนื่อย เพราะเรามาเองไม่มีใครเอาปืนมาจี้เรา

แม้เราจะถูกเซตซีโร่ ก็ไม่ได้กังวล เวลาที่เหลือต่อไปต้องทำหน้าที่ให้ดีที่สุด จนกว่าจะส่งมอบงานให้ผู้ที่มารับช่วงต่อโดยไม่มีข้อตำหนิ ไม่ใช่พอเขาเซตซีโร่เราแล้วไม่ทำอะไรเลย ต้องคำนึงถึงองค์กรที่เราอยู่ อย่าทำให้ กกต.เสียหาย เพราะถ้าเสียหายแล้วอาจทำให้สำนักงาน กกต.ถูกยุบ ถ้าถูกยุบเพราะเรา… เราก็ไม่สบายใจ

Q : ตอนเป็นผู้พิพากษาไม่ยุ่งกับใคร แต่พอมาเป็น กกต.ต้องพิพากษาคดีการเมืองและรู้จักนักการเมือง

เรื่องสัมผัสกับนักการเมืองเราต้องเลือกดู เพราะนักการเมืองถือประโยชน์ของตน ของพรรคเป็นสำคัญ ผมผ่านคนมาเยอะตั้งแต่เป็นผู้ช่วยผู้พิพากษา ผู้พิพากษา เรามองคุยก็รู้แล้วว่าคนนี้จะมาไม้ไหน มาอย่างไร มีเจตนาอย่างไร เช่น อยู่ ๆ ไม่เคยพบมานานแล้วมาชวนเรากินข้าว ก็รู้แล้วว่าคนที่มาหาเราคนนี้ต้องมีเจตนาอะไรสักอย่าง เราต้องถามให้รู้และชี้แจงเขาไป ถ้าเราไปไล่เขาเลยเราไม่รู้ว่าเขาเป็นอย่างไร

Q : ตอนเป็น กกต.มีนักการเมืองชวนไปกินข้าวบ้างไหม

(ตอบทันที) ไม่มี นอกจากเพื่อนฝูงกัน ไม่ได้เกี่ยวเนื่องกับงานอะไร

Q : การวางตัว กกต.ต่างจากการวางตัวของผู้พิพากษาอย่างไร

ต้องมีความเป็นกลาง วางตัวให้ทุกคนเห็นว่าเราซื่อสัตย์สุจริต ไม่ใช่คิดว่าเราซื่อสัตย์คนเดียวต้องให้คนอื่นมองว่าเราซื่อสัตย์ด้วย คนที่เขาพูดเหมือนเป็นกระจกเงาที่สะท้อนเงาความเป็นตัวตนของเรา

Q : 3 ปีที่ผ่านมาได้รับเสียงสะท้อนอะไรมากที่สุด

หลายเรื่อง เรื่องไม่ดีอย่าไปจำ มันปวดหัว แต่เราคิดว่าเราทำดีที่สุดแล้ว 3 ปี รู้อยู่แล้วว่า 3 ปีมีเสียงสะท้อนอย่างไร นักข่าวก็จะบอก แต่ส่วนตัวผม 3 ปีเศษ ผมทำดีที่สุดแล้วไม่ว่าจะว่าอย่างไร ผมทำอะไรที่บกพร่องบ้างไหม ต้องถามกลับ

Q : เสียใจไหมที่โดนหั่นวาระ

เราอย่าไปเสียใจ ดีใจ เราไม่มีความเสียใจ เมื่อเขาให้ยุติการทำงานเราก็พอใจ เสียใจไม่เกิดประโยชน์ เราไม่ทำตรงนี้ ไปทำที่อื่นที่มีประโยชน์ต่อประเทศชาติก็ได้

Q : ถ้าจะมีคนมาทาบทามให้ไปดำรงตำแหน่งอื่น ๆ ในกระบวนการปฏิรูปของรัฐบาลหรือไม่

อันนี้ก็ไม่ทราบว่าผมจะมีความสามารถพอไหม ผมไม่คิดไกลขนาดนั้น

Q : อยากให้สังคมจดจำภาพ กกต.ชุดนี้ในภาพไหน

อยากให้เห็นว่า กกต.ชุดผมตั้งใจปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต เพื่อประเทศชาติจริง ๆ ไม่ได้หวังประโยชน์ส่วนตัว การที่ถูกเซตซีโร่ก็ไม่ได้กังวล เราก็ไปทำงานอื่นของเราที่ถนัด

ส่งไม้ต่อให้ “กรรมการ” ชุดใหม่

แม้ว่า กกต.ชุด “ศุภชัย” จะอยู่ไม่ครบวาระ และ “ศุภชัย” ยอมรับว่า กกต.หมดทางสู้

แต่กระนั้น ศุภชัยระบุว่า แม้ตัวจะไม่อยู่ แต่ก็ได้วางฐานให้ กกต.ชุดใหม่เข้ามาสวมงานได้ทันที

1.พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยคณะกรรมการการเลือกตั้งที่ผ่านไปแล้ว ได้ให้อำนาจ กกต.ติดดาบอาวุธมากมาย ให้ศาลถือเอาสำนวนการสืบสวนและไต่สวนของ กกต.เป็นหลักในการพิจารณา เราได้จัดอบรมพนักงานของ กกต. หลักสูตรการอบรมด้านการสืบสวนไต่สวนให้มีความรู้ความเชี่ยวชาญ เพื่อให้สำนวนการสืบสวนไต่สวนมีบรรทัดฐานพอที่ศาลยึดไปเป็นบรรทัดฐานได้ โดยอบรมมาเป็นรุ่นที่ 3 เพราะ พ.ร.บ.กกต.ระบุว่า คนที่จะเป็นพนักงานสืบสวนและไต่สวนต้องผ่านการอบรมหลักสูตรที่ กกต.จัด พร้อมทั้งจัดวางโครงสร้างการแบ่งส่วนงานของสำนักงาน กกต.ให้รองรับตามรัฐธรรมนูญและกฎหมายประกอบใหม่ ให้ปฏิบัติง่าย อีกทั้งการโยกย้ายแต่งตั้งให้เสร็จก่อนเดือนกันยายน เพราะผู้ที่โยกย้ายจะได้ไปเตรียมตัว จะได้หาที่เช่าบ้าน หาโรงเรียนให้ลูกได้ทัน

2.การเลือกตั้งครั้งต่อไป ได้นำเทคโนโลยีใหม่ ๆ มาใช้ในการบริหารจัดการเลือกตั้ง เช่น การลงทะเบียนทางอินเทอร์เน็ตของผู้ใช้สิทธิเลือกตั้งนอกราชอาณาจักร และมีการทดลองลงทะเบียนเลือกตั้งทางอินเทอร์เน็ต ในประเทศจอร์แดน นอร์เวย์ และโอซากา ประเทศญี่ปุ่น นอกจากนั้น ในเรื่องแอปพลิเคชั่นได้ทำแอปฉลาดเลือกผู้แทน แอปดาวเหนือ แอปดาวสับปะรด และใช้บัตรสมาร์ทการ์ดเพื่อความรวดเร็ว

3.มีการจัดอบรมกรรมการประจำหน่วยมืออาชีพ อบรมองค์กรเอกชน รวมถึง กกต.จัดอบรมหลักสูตรพลเมืองดีวิถีประชาธิปไตย บรรจุไว้ในหลักสูตรนักศึกษาวิชาทหารทั้ง 5 ชั้นปี อีกทั้งวางเครือข่ายศูนย์ส่งเสริมประชาธิปไตยตำบล คำนึงถึงความสะดวกของประชาชนเป็นสำคัญ

แม้จะสานงานไปมาก แต่ก็ยังมีสิ่งที่อยากทำแต่ไม่ได้ทำ เพราะถูกเซตซีโร่ไปก่อน