“คนทะเล” ประมงยุคใหม่หัวใจยั่งยืน

“คนทะเล” โมเดลธุรกิจกิจการเพื่อสังคม ผู้ชนะโครงการ BC4C โดยกลุ่มชาวประมงพื้นบ้าน จ.ประจวบคีรีขันธ์ ที่ทำประมงแบบรับผิดชอบ และบริการท่องเที่ยววิถียั่งยืนแบบคนรุ่นใหม่ เน้นย้ำเป็นคนทำประมงรุ่นใหม่ต้องจับสัตว์น้ำร่วมกับฟื้นฟู ใช้เครื่องมือที่ยั่งยืน ไม่ตัดวงจรชีวิตสัตว์น้ำ 

บริษัท บ้านปู จำกัด (มหาชน) ร่วมกับ สถาบัน ChangeFusion โชว์ความสำเร็จโครงการพลังเปลี่ยนแปลงเพื่อสังคม (Banpu Champions for Change : BC4C) ปีที่ 13 พามารู้จักกับ “คนทะเล” โมเดลกิจการเพื่อสังคม เชื่อมโยงเครือข่ายชุมชนคนรุ่นใหม่ สัมผัสวิถีประมงพื้นบ้าน พร้อมต่อยอดสร้างบ้านปลาแบบออร์แกนิกที่แรกของไทย

รัฐพล สุคันธี ผู้อำนวยการสายอาวุโส-สื่อสารองค์กร บริษัท บ้านปู จำกัด (มหาชน) กล่าวว่า BC4C ปีที่ 13 เป็นการติดอาวุธให้กิจการเพื่อสังคม (Social Interprise : SE) ทั่วประเทศ ให้ผู้ประกอบการให้รับโอกาสที่ดี มีพลังในการทำสิ่งที่ใหญ่ขึ้น ดีขึ้นได้ โดยมีความเชื่อมั่นว่า SE ในไทยยังไม่ได้รับโอกาสในการเสริมศักยภาพอีกมาก

คนรุ่นใหม่ที่มีพลังงานในการทำงานเพื่อสังคม ‘คนทะเล’ หนึ่งใน 3 สุดยอดโมเดลกิจการเพื่อสังคมที่คว้ารางวัลชนะเลิศ หลังใช้ “แพ็กเกจท่องเที่ยววิถีประมงพื้นบ้าน” เชื่อมโยงเครือข่ายชุมชนคนรุ่นใหม่

ถือเป็นอีกหนึ่งตัวอย่างโมเดลกิจการเพื่อสังคมที่สามารถขยายผลไปยังพื้นที่อื่น ๆ โดยนำวิถีชีวิต ภูมิปัญญาท้องถิ่นและทรัพยากรที่มีอยู่มาต่อยอดและสร้างมูลค่าเพิ่มได้อย่างประจักษ์ในเชิงสังคม สามารถสิเคราะห์ธุรกิจคู่แข่ง รู้จักตัวเอง รู้จักชุมชน และมีการผนวกดิจิทัลเข้ามาพัฒนากิจการเพื่อสังคมด้วย

ADVERTISMENT

“การทำธุรกิจย่างเดียวมันไม่ยั่งยืน ต้องทำให้ธุรกิจควบคู่ไปกับการช่วยเหลือสังคมด้วย ประเทศไทยมี SE กระจายตัวอยู่ทั่วประเทศ ภาครัฐอาจไม่ต้องลงมาช่วยเหลือเลยก็ได้หากชุมชนเข้มแข็ง และสามารถยกระดับชุมชนตนเองได้อย่างยั่งยืน”

อาชีพประมงไม่ควรหายไป

กิตติเดช เทศแย้ม ผู้ประกอบการกิจการเพื่อสังคม “คนทะเล” บอกเล่ากับประชาชาติธุรกิจว่า ประเทศไทยประสบวิกฤตสัตว์น้ำลดลงกว่า 60% ในช่วงปี 2554-2563 อันมีที่มาจากเครื่องมือประมงที่ผิดกฎหมาย ทำให้ทะเลเสื่อมโทรม และชาวบ้านไม่สามารถทำประมงได้อีกต่อไป

ADVERTISMENT

โดยอยากให้ผู้ประกอบกิจการประมงเข้าใจการทำประมงอย่างรับผิดชอบ ใช้เครื่องมือที่ยั่งยืน ไม่ตัดวงจรชีวิตสัตว์น้ำ เป็นคนทำประมงรุ่นใหม่ต้องจับสัตว์น้ำร่วมกับฟื้นฟู

“ทุกคนสามารถเริ่มง่าย ๆ จากการกินปูยั่งยืน คือการบริโภคปูที่มีขนาดใหญ่กว่า 11 เซนติเมตร และไม่กินปูไข่นอกกระดอง”

ปัจจุบันธุรกิจ คนทะเล จึงมีทั้งจำหน่ายอาหารทะเลที่ปลอดภัยไร้สารฟอร์มาลินจากกลุ่มชาวประมงพื้นบ้านที่ทำประมงแบบรับผิดชอบ และบริการท่องเที่ยววิถีประมงยั่งยืน ที่จะสร้างประสบการณ์การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ให้นักท่องเที่ยวได้ร่วมฟื้นฟูทรัพยากรสัตว์น้ำ ผ่านกิจกรรมของชาวประมงพื้นบ้าน เป็นการเพิ่มมูลค่าและสร้างระบบนิเวศที่เกื้อหนุนซึ่งกันและกันของทั้งสองธุรกิจ

การทำประมง นอกจากฟื้นฟู ต้องเติมกลับ

สุนิตย์ เชรษฐา ผู้อำนวยการสถาบัน ChangeFusion องค์กรไม่แสวงผลกำไรภายใต้มูลนิธิบูรณะชนบทแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ กล่าวต่อว่า SE ไม่ต่างจาก SMEs แค่ซวยกว่า เพราะทำแล้วไม่มีใครเข้าใจ โดยเฉพาะในเรื่องประมงยั่งยืน ประมงไทยไม่มีการแก้ปัญหาเรื่องเรือผิดกฎหมาย การลากอวนที่ไม่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เช่น หอยแครงที่มีการใช้คราดลากบนผืนทรายใต้น้ำ ซึ่งไม่ยั่งยืน ไม่เป็นมิตรต่อทุกอย่างใต้น้ำ

ดังนั้น การที่ประมงชุมชนร่วมกันลงมาฟื้นฟูชายหาด ผืนทะเล เช่น ซังกอ เป็นการต่อสู้ร่วมกัน แต่การทำอนุรักษ์ให้ยั่งยืนต้องทำมาหากินได้ ขายได้

กิจการเพื่อสังคมในท้องถิ่นมีบทบาทสำคัญในการสร้างอิมแพ็คในภาพรวมของประเทศ เมื่อมองย้อนกลับมาเรื่อง SE รุ่นใหม่ มีเทรนด์ที่ได้รับความนิยมอย่าง Regenerative Business หรือ เศรษฐีเชิงฟื้นฟู คือการทำธุรกิจแบบตักตวงและฟื้นฟูกลับไปให้มากกว่า เป็นตัวอย่างธุรกิจประมง-ฟื้นฟูได้อย่างยั่งยืน

ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับกระแสของสังคม ในการสร้างแรงบันดาลใจเพื่อสร้างแรงกระเพื่อมจนสามารถเกิดขึ้นจริงได้ คนทั่วไปอาจรู้สึกว่าไกลตัว แต่เมื่อมาผนวกกับเรื่องสุขภาพจะทำให้เป็นเรื่องใกล้ตัวมากขึ้น และสร้างแรงขับเคลื่อนได้ในที่สุด