เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2561 ทพ.ธงชัย วชิรโรจน์ไพศาล อุปนายกทันตแพทยสภา โพสต์เฟซบุ๊ก “Thongchai Vachirarojpisan” ถึงกรณีการแปรงฟันแห้ง โดยมีผู้เข้ามาอ่าน และแสดงความคิดเห็นกันจำนวนมาก โดย ทพ.ธงชัย ตั้งคำถาม และคำตอบที่น่าสนใจ ดังนี้
8 คำถามเกี่ยวเนื่องกับ แปรงแห้ง
ขอบคุณสำหรับการเข้ามาชมคลิปนี้มากมายกว่า 600,000 view แล้ว ผมได้รับ คำถาม ข้อสงสัย และ feed back จะขอสรุปตอบเป็นข้อๆดังนี้ครับ
- ประกาศแล้ว! พระราชกฤษฎีกาเงินช่วยค่าครองชีพผู้รับเบี้ยหวัดบำนาญ รับ 11,000 บาทต่อเดือน
- หุ้นไทยดิ่งหนัก ตลาดหลักทรัพย์ออก Statement ชี้แจง
- เปิดไทม์ไลน์ลูกค้าซิตี้แบงก์ต้องรู้! ก่อนโอนย้ายบัญชีมาเป็น “ยูโอบี” 21 เม.ย.นี้
1. ถ้าแปรงแห้งดีจริง ทำไมเพิ่งบอกประชาชน?
ตอบ งานวิจัยที่พบว่า ถ้าบ้วนน้ำหลายๆครั้ง ความเข้มข้นของฟลูออไรด์จากยาสีฟันจะลดลงนั้น มีในช่วงปี 2536 เป็นต้นมา แต่จุดสำคัญอยู่ที่ปี 2555 (6 ปีที่แล้ว) ที่มีการประชุมของทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญนานาชาติ และได้ข้อสรุปว่า การแปรงแห้งให้ประโยชน์ในการป้องกันฟันผุ และการบ้วนน้ำจะลดประสิทธิภาพฟลูออไรด์ลง ดังนั้นเรื่องนี้ใหม่มากๆครับ ทันตแพทย์กระทรวงสาธารณสุขหลายจังหวัด มีการทำโครงการแปรงแห้งในเด็กนักเรียนประถมมานาน 2-3 ปีแล้ว
2. มีสารอื่นๆผสมในยาสีฟันอีกมากมาย จะเป็นอันตรายหากตกค้างอยู่ในช่องปากหรือไม่ ?
ตอบ สารที่กังวลกันมากคือ สารที่ทำให้เกิดฟอง (SLS) เนื่องจากมีข้อมูลผลเสียของ SLS ว่าจะทำให้แพ้ หรือเป็นมะเร็ง แพร่หลายในโลกออนไลน์ สำหรับข้อเท็จจจริงคือ SLS ไม่ใช่สารก่อมะเร็ง มีการอนุญาตให้ใช้ SLS ใส่ในเครื่องสำอางค์ต่างๆ ไม่เกิน 15% ส่วนในยาสีฟันมักจะใส่ SLS อยู่ที่ 0.5-2% เท่านั้น เมื่อผสมกับน้ำลายตอนแปรงฟันและบ้วนทิ้ง ก็จะเหลือ SLS ที่เจือจางน้อยมากจนไม่สมารถทำให้ระคายเคืองในช่องปากได้ (จะต้องใช้ SLS 2 % สัมผัสนาน มากกว่า 1 ชั่วโมง จึงจะมีการระคายเคือง) อย่างไรก็ตามสำหรับท่านกังวลเรื่องนี้ ผมแนะนำให้เลือกซื้อยาสีฟันที่มีฟองน้อยครับ ส่วนสารอื่นๆก็จะถูกเจือจางไปมากเช่นกัน
หากท่านใดที่กังวลในเรื่องนี้มากๆ ก็คงต้องชั่งน้ำหนักว่า ประโยชน์ในการป้องกันฟันผุที่ได้รับจากการแปรงแห้งจะคุ้มค่ากับความกังวลที่มีอยู่ ท่านสามารถพิจารณาและตัดสินใจเลือกสิ่งที่เหมาะกับตนเองได้เลยครับ
3. มีการพบผู้ป่วยแพ้ยาสีฟันจนริมฝีปากบวมอยู่บ้าง จึงมีความกังวลว่า ถ้าแปรงแห้งจะทำให้เกิดอาการแพ้ ? (อันนี้เป็น comment จากกลุ่มแพทย์)
ตอบ ในรายที่ผู้ป่วยแพ้ยาสีฟันบางยี่ห้อ ไม่ว่าจะแปรงปกติ หรือ แปรงแห้ง ก็จะเกิดอาการแพ้เหมือนกัน ซึ่งการแพ้นี้จะเกิดขึ้นเฉพาะบุคคลเท่านั้น ดังนั้นควรหลีกเลี่ยงถ้าใช้ยาสีฟันยี่ห้อนั้นๆแล้วแพ้
4. โรคฟันผุมาจากสาเหตุอื่น เช่น ความถี่ในการกินแป้งและน้ำตาล ความสะอาดของการแปรงฟัน ดังนั้นน่าจะไปลดการกินน้ำตาล กับ แปรงฟันให้สะอาดจะดีกว่าไหม?
ตอบ ถ้าทำได้ทั้ง 3 อย่าง(คือ ควบคุมการกิน แปรงได้สะอาด และ แปรงแห้ง) ก็จะ “ดีที่สุด” หากทำได้อย่างใดอย่างหนึ่งก็จะ “ดี” แต่ถ้าทำไม่ได้ทั้ง 3 อย่าง ก็จะ “แย่” คือมีโอกาสเกิดฟันผุแน่ๆ
5. เด็กเล็กแปรงฟันแห้งได้ไหม?
ตอบ ในเด็กเล็กซึ่งจะเป็นกลุ่มอายุที่ฟันผุได้ง่าย แนะนำให้แปรงแห้ง โดยที่เมื่อผู้ปกครองแปรงฟันให้เด็กเสร็จแล้ว ก็ให้ใช้ผ้าสะอาดเช็ดฟองออก ส่วนเด็กที่โตพอก็ให้ถ่มน้ำลายออกด้วยตนเอง สิ่งสำคัญคือ ผู้ปกครองต้องดูแลไม่ให้เด็กกลืนยาสีฟัน เพราะไม่ว่าจะแปรงแห้งหรือแปรงเปียก หากไม่ดูแลอย่างใกล้ชิดเด็กอาจกลืนกินยาสีฟันในระหว่างที่แปรงฟันได้
6. กรณีมีเศษอาหารติดอยู่ตามฟัน จะทำอย่างไร?
ตอบ ทำได้หลายวิธีครับ เช่น บ้วนน้ำแรงๆเอาเศษอาหารออกก่อนแปรงแห้ง หรือ แปรงฟันสองรอบ รอบแรกแปรงเปียกเอาเศษอาหารกับแผ่นคราบจุลินทรีย์ออกไปก่อน แล้วค่อยแปรงแห้งอีกรอบ (เป็นข้อเสนอแนะจากประชาชนใน page ของ Amanrin TV ซึงผมเห็นว่าน่าสนใจมาก)
7. แปรงแห้งแล้วบ้วนปากด้วยน้ำยาบ้วนปากได้หรือเปล่า?
ตอบ ถ้าใช้น้ำยาบ้วนปากที่ไม่มีฟลูออไรด์ ไม่ควรบ้วนหลังการแปรงแห้ง หากจะบ้วนด้วยน้ำยาบ้วนปากควรรอ 2 ชั่วโมงจึงจะบ้วนได้ แต่ถ้าใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีฟลูออไรด์ก็จะใช้อมบ้วนปากทันทีหลังแปรงแห้งได้ ซึ่งจะได้ฟลูออไรด์เพิ่มเติมจากน้ำยาบ้วนปากอีกเล็กน้อย (ปล. ห้ามบ้วนน้ำตามอีกรอบนะครับ)
8. ถ้าไม่อยากแปรงแห้ง จะทำอย่างไร?
ตอบ ถ้ายังไม่ชินและรู้สึกแปลกอยู่ แต่ยังอยากได้ประสิทธิภาพของฟลูออไรด์ในการป้องกันฟันผุ ผมแนะนำให้บ้วนน้ำ 1 ครั้งแทนการแปรงแห้ง แม้ฟลูออไรด์จะลดลงบ้าง แต่ก็ยังดีกว่าบ้วนน้ำหลายๆครั้ง เพราะฟลูออไรด์จะไม่หลงเหลืออยู่ในช่องปากเลย
ปล. แปรงแห้งต้องใช้ยาสีฟันฟลูออไรด์เท่านั้นนะครับ ถ้าใช้ยาสีฟันที่ไม่มีฟลูออไรด์ จะแปรงแห้งหรือแปรงเปียกก็ไม่ช่วยป้องกันฟันผุแต่อย่างใด
อ้างอิงจาก
บทความวิชาการ เรื่องแปรงแห้ง ของ ศ.ทพญ.ดร.สุดาดวง กฤษฎาพงษ์ ตีพิมพ์ในวารสารวิชาการสาธารณสุข ปีที่ 26 ฉบับเพิ่มเติม 2, กันยายน-ตุลาคม 2560 หน้า 348-59
บทความ Post-brushing rinsing for the control of dental caries: exploration of the available evidence to establish what advice we should give our patients. Br Dent J 2012, 212:315-20
ที่มา:มติชนออนไลน์