สุขภาพ

เปลือกตาอุดตัน อันตรายกว่าที่คิด ต้องรู้วิธีดูแลป้องกัน

โรคตาแห้งกำลังเป็นภัยคุกคามคนไทย ในแต่ละปีมีจำนวนผู้ป่วยด้วยโรคตาแห้งเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะโรคตาแห้งชนิดท่อน้ำมันที่เปลือกตาอุดตัน ซึ่งเป็นโรคเรื้อรังที่จำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างถูกต้องและต่อเนื่อง

ในปัจจุบันประเทศไทยยังมีบุคลากรทางการแพทย์จำนวนไม่มากนักที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะทางในการดูแลรักษาโรคนี้ ศูนย์เลเซอร์สายตา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ จึงจัดงาน “วันรักษ์เปลือกตา LID DAY 2019” เพื่อให้ความรู้แก่บุคลากรทางการแพทย์และประชาชนเกี่ยวกับการดูแลรักษาโรคสายตาผิดปกติ

งานปีนี้เน้นการให้ความรู้เรื่องการดูแลรักษา โรคตาแห้งชนิดท่อน้ำมันที่เปลือกตาอุดตัน (meibomian gland dysfunction-MGD) ซึ่งพบจำนวนผู้ป่วยมากที่สุดในกลุ่มผู้ป่วยโรคตาแห้ง พร้อมกิจกรรมสาธิตการดูแลสุขภาพอนามัยของเปลือกตา ด้วยการนวดทำความสะอาดเปลือกตา (lid hygiene) เพื่อป้องกันตาแห้งและเปลือกตาอักเสบ

รศ.พญ.งามจิตต์ เกษตรสุวรรณ หัวหน้าศูนย์เลเซอร์สายตา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ กล่าวว่า จากรายงานการรักษาผู้ป่วยโรคสายตาผิดปกติที่เข้ารับการรักษาที่ศูนย์เลเซอร์สายตาจุฬาฯ ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา พบว่า มีผู้ป่วยจำนวนมากที่ไม่สามารถเข้ารับการรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดหรือเลเซอร์ได้ในทันที เนื่องจากมีภาวะโรคตาแห้งจากความผิดปกติของน้ำตา (dry eye)

รศ.พญ.งามจิตต์อธิบายว่า ปกติแล้วน้ำตามีทั้งหมด 3 ชั้น คือ ชั้นในสุดเป็นเมือกที่เคลือบลูกตา ชั้นกลางเป็นชั้นน้ำตา และชั้นบนสุดเป็นชั้นฟิล์มน้ำมันที่สร้างจากต่อมไขมันที่เปลือกตา มีลักษณะเหมือนฟิล์มป้องกันไม่ให้น้ำและเมือกในตาระเหยออกไป เมื่อตรวจวิเคราะห์ลึกลงไปก็พบอีกว่า ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีภาวะตาแห้งจากความผิดปกติของต่อมผลิตน้ำมัน อันเกิดจากภาวะท่อน้ำมันที่เปลือกตาอุดตัน

ผู้ที่เป็นโรคตาแห้งชนิดท่อน้ำมันที่เปลือกตาอุดตันจะมีอาการระคายเคืองตา ซึ่งเกิดจากการอักเสบของเปลือกตาและตาแห้ง ไปจนถึงผู้ป่วยที่มีอาการระคายเคืองตามาก แพ้แสง แสบตา น้ำตาไหล รู้สึกเหมือนมีสิ่งแปลกปลอมในตา และมีระดับความชัดของการมองเห็นลดลง ซึ่งเป็นอันตรายต่อดวงตา

โรคตาแห้งชนิดท่อน้ำมันที่เปลือกตาอุดตัน อาจเกิดได้หลายสาเหตุ เช่น เกิดจากการใส่คอนแท็กต์เลนส์เป็นประจำ และดูแลดวงตาไม่เหมาะสม รวมถึงเปลือกตาอุดตันจากการแต่งหน้า, เกิดการติดเชื้อไร (demodex folliculum) หรือแม้กระทั่งเกิดจากการใช้ยาบางชนิด เช่น ยาฮอร์โมนเพศหญิง ยาแก้แพ้ ยาต้านเศร้า เป็นต้น

ในส่วนการตรวจวินิจฉัย ปัจจุบันมีเครื่องมือที่ช่วยในการตรวจที่สะดวกและแม่นยำ ช่วยให้คนไข้รู้สึกมั่นใจและประหยัดเวลา ได้แก่ เครื่องตรวจประเมินชั้นน้ำตาโดยละเอียด สามารถตรวจลักษณะการแตกตัวของชั้นน้ำตา (keratography) และความหนาของชั้นไขมันในน้ำตา (lipiview) สามารถใช้ในการประเมินชนิดและความรุนแรงของโรคได้ และเครื่องตรวจต่อมไขมันที่เปลือกตา (meibography) สามารถถ่ายภาพต่อมไขมันที่เปลือกตา ซึ่งอาจตรวจพบการฝ่อของต่อมไขมันในกรณีที่โรคเป็นมาก

แนวทางป้องกันและรักษาเบื้องต้นสามารถทำได้โดยนวดทำความสะอาดเปลือกตา ด้วยการประคบอุ่นบริเวณเปลือกตานาน 5-15 นาที แล้วนวดบริเวณขอบเปลือกตา หลังจากนั้นทำความสะอาดเปลือกตาด้วยสบู่สำหรับเด็กอ่อน และเช็ดคราบสกปรกบริเวณของเปลือกตาบนและล่างออก ไปจนถึงการหยอดน้ำตาเทียม การใช้ยาลดการอักเสบ การใช้เครื่องนวดเปลือกตา และการฉายแสง IPL ซึ่งอยู่ที่การประเมินของจักษุแพทย์ผู้รักษา

นวลพรรณ ล่ำซำ กรรมการผู้จัดการ และประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท เมืองไทยประกันภัย จำกัด (มหาชน) ร่วมแชร์ประสบการณ์ว่า ส่วนตัวเป็นคนที่เจ็บป่วยทางดวงตามาตลอด ตอนอายุ 25 ปีเคยป่วยด้วยโรคม่านตาอักเสบ ทำให้หลังจากนั้นเริ่มมีอาการเปลือกตาอักเสบเมื่ออายุมากขึ้น อีกทั้งเป็นคนที่ตาแห้งเพราะใส่คอนแท็กต์เลนส์ต่อเนื่องตั้งแต่อายุยังน้อย จึงได้มารักษาที่ศูนย์เลเซอร์สายตาจุฬาฯ (Chula Refractive Surgery Center) โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ซึ่งตอนนั้นมีอาการไขมันอุดตันที่เปลือกตา คุณหมอจึงรักษาด้วยการใช้เครื่องนวดและทำความสะอาดเปลือกตา lid hygiene รวมถึงสอนวิธีการนวดเปลือกตาที่สามารถทำได้ด้วยตัวเองทุกวัน

“อยากฝากให้ดูแลสุขภาพของดวงตา เพราะเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะไลฟ์สไตล์ของคนในปัจจุบันที่ใช้งานดวงตามากเป็นพิเศษ รวมถึงสาว ๆ ที่แต่งหน้า และใส่คอนแท็กต์เลนส์ อาจจะทำให้ตาแห้งและต่อมไขมันในเปลือกตาอุดตัน หากมีอาการระคายเคืองดวงตาบ่อย ๆ รู้สึกตาแห้งพร่ามัว ควรตรวจสุขภาพของดวงตาตั้งแต่เนิ่น ๆ”

ภายในงานมีกิจกรรมสาธิตการดูแลสุขภาพอนามัยของเปลือกตา พร้อมการให้ความรู้ด้วยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ นอกจากนี้ มาดามแป้งได้มอบ “เครื่องวัดชีวกลศาสตร์ของกระจกตา” เป็นเครื่องวัดและวิเคราะห์ความแข็งแรง-ยืดหยุ่นของกระจกตา ทำให้สามารถให้การวินิจฉัยโรคของกระจกตาได้ดียิ่งขึ้น และญาญ่า-อุรัสยา เสปอร์บันด์ นักแสดงสาวชื่อดัง ได้มอบ “เครื่องวัดความดันตาอัตโนมัติ” เป็นเครื่องวัดความดันตาชนิดไม่สัมผัส สำหรับการตรวจคัดกรองโรคต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับความดันลูกตา เพื่อเป็นสาธารณประโยชน์ต่อไป