
วันที่ 4 มิถุนายน 2024 เป็นวันครบรอบ 35 ปี สังหารหมู่เทียนอันเหมิน หรือเหตุการณ์ที่รัฐบาลพรรคคอมมิวนิสต์จีนปราบปรามผู้ชุมนุมที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน กลางกรุงปักกิ่ง ในวันที่ 4 มิถุนายน 1989
การชุมนุมที่จัตุรัสเทียนอันเหมินถูกบันทึกไว้ว่ามีผู้เข้าร่วมการชุมนุมราว 1 ล้านคน ตลอด 35 ปีที่ผ่านมา พรรคคอมมิวนิสต์ซึ่งปกครองประเทศจีนไม่เคยเปิดเผยยอดผู้เสียชีวิต แต่กลุ่มสิทธิมนุษยชนและพยานผู้รู้เห็นเหตุการณ์กล่าวว่ามีผู้เสียชีวิตหลายพันคนจากการปราบปรามในวันนั้น
เมื่อวันนี้ของทุกปีเวียนมาถึง ทั้งในและนอกจีนแผ่นดินใหญ่จะมีการชุมนุมเพื่อรำลึกถึงผู้เสียชีวิตจากการปราบปรามครั้งนั้น ซึ่งเป็นหนึ่งในวันที่โลกจับจ้องไปที่ประเทศจีนมากที่สุดว่ารัฐบาลจีนในช่วงเวลานั้น ๆ จะตอบสนองต่อกิจกรรมชุมนุมรำลึกอย่างไร

สำหรับวันที่ 4 มิถุนายนปีนี้ รอยเตอร์ (Reuters) รายงานว่า ในกรุงปักกิ่ง จีนแผ่นดินใหญ่มีการเพิ่มการรักษาความปลอดภัยอย่างเข้มงวด โดยมีการใช้อาสาสมัครรักษาความมั่นคงกลุ่มเล็ก ๆ ซึ่งเป็นผู้เกษียณอายุแล้วสวมปลอกแขนสีแดงเดินลาดตระเวนตามย่านต่าง ๆ ในใจกลางกรุงปักกิ่งมาตั้งแต่สัปดาห์ที่แล้ว รวมทั้งมีการประจำการบนสะพานลอยด้วย และในวันที่ 4 มิถุนายนนี้ พื้นที่จัตุรัสเทียนอันเหมินจะถูกปิดทั้งวัน เพื่อป้องกันการเข้าไปชุมนุมของกลุ่มนักกิจกรรม
นอกจากนั้น ทางการจีนได้ควบคุมไปถึงความเคลื่อนไหวบนโลกออนไลน์ โดยควบคุมผ่านแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียของจีน อย่างวีแชต (WeChat) และโต่วอิน (Douyin) มีการปิดกั้นไม่ให้ผู้ใช้งานเปลี่ยนรูปโปรไฟล์ของตนเอง เนื่องจากในปีที่ผ่าน ๆ มาผู้ใช้งานได้เปลี่ยนรูปโปรไฟล์ของตนเองในแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียต่าง ๆ เพื่อแสดงสัญลักษณ์การรำลึกเหตุการณ์นี้
ส่วนในฮ่องกง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในของจีน เจ้าหน้าที่ตำรวจได้เข้มงวดการรักษาความปลอดภัยรอบ ๆ ใจกลางสวนสาธารณะวิกตอเรีย ซึ่งก่อนหน้านี้เคยเป็นที่จัดงานชุมนุมจุดเทียนรำลึกในวันที่ 4 มิถุนายน ก่อนที่กฎหมายความมั่นคงแห่งชาติฉบับใหม่ที่เข้มงวดยิ่งขึ้นจะมีผลบังคับใช้ในช่วงไม่กี่ปีมานี้

จอห์น ลี (John Lee) ผู้บริหารเขตปกครองพิเศษฮ่องกงของจีน กล่าวกับผู้สื่อข่าวในวันนี้โดยไม่ได้ระบุถึงการชุมนุมรำลึกเหตุการณ์เทียนอันเหมินโดยตรงว่า “ยังคงมีกลุ่มคนที่พยายามบ่อนทำลายเสถียรภาพและความมั่นคงของฮ่องกง” และเขาบอกว่าจำเป็นที่จะต้อง “เฝ้าระวังตลอดเวลาต่อความพยายามที่จะสร้างปัญหา”
ก่อนหน้านี้ เมื่อวันอังคารที่ 28 พฤษภาคมที่ผ่านมา ตำรวจฮ่องกงได้จับกุมผู้ต้องสงสัย 6 คนในข้อหาปลุกปั่นภายใต้กฎหมายความมั่นคงแห่งชาติฉบับใหม่ที่ประกาศใช้ในปีนี้ สืบเนื่องจากสิ่งที่สื่อระบุว่า เป็นการโพสต์ข้อความผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ซึ่งมีเนื้อหาเชื่อมโยงกับวันที่ 4 มิถุนายน และมีอีก 2 คนถูกจับกุมหลังจากวันนั้นเป็นต้นมา และล่าสุด เมื่อคืนวันจันทร์ที่ 3 มิถุนายนที่ผ่านมา นักแสดงละคร ซานมู เฉิน (Sanmu Chen) ถูกตำรวจฮ่องกงพาตัวไปขณะที่เขาพยายามแสดงละครใบ้ใกล้กับรถตู้ตำรวจ แต่เขาได้รับการปล่อยตัวในเวลาต่อมา
ในทางกลับกัน ที่ไต้หวันมีการจัดงานรำลึกเหตุการณ์นี้อย่างเป็นทางการ ซึ่งรอยเตอร์ระบุว่า ไต้หวันเป็นพื้นที่ที่พูดภาษาจีนเพียงส่วนเดียวในโลกที่สามารถรำลึกวันที่ 4 มิถุนายนได้อย่างเปิดเผย โดยมีการจัดงานรำลึกที่กรุงไทเป
ประธานาธิบดี ไล่ ชิง-เต๋อ (Lai Ching-Te) ของไต้หวัน กล่าวในแถลงการณ์ในวันอังคารที่ 4 มิถุนายน 2024 นี้ว่า “ความทรงจำของวันที่ 4 มิถุนายน จะไม่หายไปในสายธารแห่งประวัติศาสตร์” และกล่าวเสริมว่า ไต้หวันจะ “ตอบสนองต่อลัทธิเผด็จการด้วยเสรีภาพ”
ขณะที่กลุ่มมารดาเทียนอันเหมิน (Tiananmen Mothers) ซึ่งเป็นกลุ่มผู้รอดชีวิตจากเหตุการณ์ปราบปรามที่เทียนอันเหมินกว่า 100 คน และครอบครัวของเหยื่อได้เขียนข้อความสื่อสารในวันครบรอบ 35 ปีของเหตุการณ์นี้ว่า “35 ปีผ่านไป เจ้าหน้าที่ยังคงนิ่งเงียบ สิ่งที่เห็นได้บนอินเทอร์เน็ตคือ [หนังสือ] ‘A Concise History of the Communist Party of China’ ซึ่งกล่าวว่าเหตุโศกนาฏกรรมนี้เกิดขึ้นจากขบวนการนักศึกษาในปี 1989 … เราไม่สามารถยอมรับหรือยอมทนกับข้อความดังกล่าวที่เพิกเฉยต่อข้อเท็จจริงได้”

นอกจากนี้ ในหลายประเทศมีการนัดชุมนุมเพื่อรำลึกเหตุการณ์นี้ เช่น อังกฤษ แคนาดา และสหรัฐอเมริกา