ในประเทศ

รู้จัก โควิด XE และ XJ ลูกผสมจาก 2 สายพันธุ์ย่อยโอมิครอน

สายพันธุ์โควิด

ทำความรู้จักโควิดสายพันธุ์ XE และ XJ เป็นลูกผสมจากโอมิครอนสายพันธุ์ย่อย BA.1 และ BA.2 รอผู้เชี่ยวชาญทั่วโลกยืนยันประสิทธิภาพการแพร่เชื้อ-อาการรุนแรงหรือไม่ 

วันที่ 4 เมษายน 2565 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ข้อมูลจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญบอกไปในทางเดียวกันว่า การกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัสเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ และดูเหมือนจะไม่ใช่เรื่องแปลกแต่อย่างใด และสำหรับเชื้อไวรัสโควิด-19 เอง ก็มีการกลายพันธุ์สายพันธุ์โอมิครอน ที่ขณะนี้ได้แตกเป็นสายพันธุ์ย่อยอย่าง BA.1 และ BA.2 ลามไปสายพันธุ์ลูกผสมอย่าง XE ที่พบผู้ติดเชื้อยืนยันแล้วในไทย และ XJ ที่ยังรอแพทย์ยืนยันข้อมูล

“ประชาชาติธุรกิจ” พาทำความรู้จัก เชื้อไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์ลูกผสม XE และ XJ ถึงที่มา และรายละเอียดของสายพันธุ์ดังกล่าวในเบื้องต้น

โควิด XE คืออะไร

เชื้อโควิด-19 สายพันธุ์ XE เป็นหนึ่งสายพันธุ์โอมิครอนลูกผสมระหว่างสายพันธุ์ย่อย BA.1 และ BA.2 พบครั้งแรกในสหราชอาณาจักร เมื่อวันที่ 19 มกราคม 2565 มีการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนมและอัพโหลดขึ้นไปแชร์ไว้บนฐานข้อมูลโควิด-19 โลกแล้วมากกว่า 600 ตัวอย่าง

ในประเทศไทย พบผู้ติดเชื้อยืนยันสายพันธุ์ XE รายแรก จากการรายงานของศูนย์จีโนมทางการแพทย์ โรงพยาบาลรามาธิบดี ที่ระบุว่า ตรวจพบสายพันธุ์ลูกผสม XE จากการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนมจากตัวอย่างสวอปจากผู้ติดเชื้อชาวไทย 1 ราย ซึ่งเป็นผู้ติดเชื้อในกลุ่มสีเขียว โดยมีอาการเพียงเล็กน้อย

ขณะเดียวกัน องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ออกคำเตือนเกี่ยวกับโอมิครอนสายพันธุ์ลูกผสม XE ว่า เป็นสายพันธุ์ที่สามารถติดต่อได้ง่าย และรวดเร็วกว่าเชื้อโควิด-19 ทุกสายพันธุ์ที่เคยพบเจอมา

อีกทั้ง WHO ประเมินว่า สายพันธุ์ลูกผสม XE มีอัตราการแพร่ระบาด (growth advantage) เหนือกว่า BA.2 ถึง 10% แต่อย่างไรก็ตาม ยังต้องรอข้อมูลจากทั่วโลกที่ร่วมด้วยช่วยกันถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนมอีกระยะหนึ่งเพื่อการยืนยัน

โควิด XJ คืออะไร

สำหรับเชื้อโควิด-19 สายพันธุ์ XJ เป็นสายพันธุ์โอมิครอนลูกผสมระหว่างสายพันธุ์ย่อย BA.1 และ BA.2 เช่นเดียวกับสายพันธุ์ XE พบมากที่สุดในประเทศฟินแลนด์

นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ (4 เม.ย.) ระบุว่า สายพันธุ์ XJ จะแตกต่างจากสายพันธุ์ XE แม้จะเป็นลูกผสมจากสายพันธุ์ย่อยเดียวกัน แต่มีรหัสพันธุกรรมที่แตกต่างกัน จึงทำให้มีชื่อเรียกที่ไม่เหมือนกัน

ส่วนความรุนแรงของสายพันธุ์ XJ นพ.ศุภกิจระบุว่า ยังไม่มีการรายงานข้อมูลที่ชัดเจนว่าจะสามารถแพร่กระจายเชื้อได้เร็วกว่าหรือเป็นเป็นอันตรายกว่าสายพันธุ์อื่นหรือไม่

ประเทศไทยพบผู้ป่วยติดเชื้อที่ใกล้เคียงและมีโอกาสเป็นสายพันธุ์ XJ รายแรก เมื่อวันที่ 4 เมษายน 2565 เป็นชายไทยอายุ 34 ปี ประกอบอาชีพเป็นพนักงานขนส่งระบบออนไลน์ ฉีดวัคซีนซิโนฟาร์มแล้ว 2 เข็ม ตรวจพบเชื้อเมื่อวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2565

กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ได้รับข้อมูลมาจากโรงพยาบาลในกรุงเทพฯ พบผู้ป่วยติดเชื้อที่ใกล้เคียงและมีโอกาสเป็นสายพันธุ์ XJ รายแรก เมื่อวันที่ 4 เมษายน 2565 เป็นชายไทยอายุ 34 ปี ประกอบอาชีพเป็นพนักงานขนส่งระบบออนไลน์ ฉีดวัคซีนซิโนฟาร์มแล้ว 2 เข็ม

ข้อมูลเบื้องต้นพบว่า ผู้ป่วยรายดังกล่าวมีลักษณะการติดเชื้อจากไวรัสอย่างน้อยสองตัวและผสมกันเป็นตัวใหม่ โดยตำแหน่งการถอดรหัส อยู่ใกล้เคียงกับ XJ มากกว่าสายพันธุ์ XE ของอังกฤษ ทำให้คิดว่าน่าจะเป็นสายพันธุ์ XJ มากกว่า

โควิดสายพันธุ์ลูกผสม มีกี่สายพันธุ์

ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ให้ข้อมูลว่า การกำหนดสายพันธุ์โควิด-19 นั้น อาศัยข้อมูลรหัสพันธุ์ของโควิด-19 ทั้งจีโนมซับมิตเข้าไปในโปรแกรมออนไลน์ PANGOLIN แบ่งสายพันธุ์ลูกผสมเป็น 2 หมวด 8 สายพันธุ์

หมวด 1 : สายพันธุ์ลูกผสมระหว่าง “เดลต้า x BA.1” ประกอบด้วยสมาชิก 2 สายพันธุ์ ดังนี้

  • XD – เป็นสายพันธุ์ลูกผสม ระหว่าง เดลต้า x BA.1 lineage พบในฝรั่งเศส ประกอบด้วยยีน S ที่สร้างหนามแหลม ส่วนอื่นเป็นจีโนมจากเดลต้า
  • XF – จีโนมมีส่วนผสมระหว่าง ยีน S และยีนที่สร้างโปรตีนสำคัญของอนุภาคไวรัส มาจาก BA.1 กับส่วน 5 จากจีโนมของเดลต้า

หมวด 2 : สายพันธุ์ลูกผสมระหว่าง BA.1 x BA.2 ประกอบด้วยสมาชิก 6 สายพันธุ์ ดังนี้

  • XE – พบในอังกฤษ จีโนมมีส่วนผสมระหว่าง ยีน S และยีนที่สร้างโปรตีนสำคัญของอนุภาคไวรัส มาจาก BA.2 กับส่วน 5 จากจีโนมของ BA.1 แสดงอัตราการแพร่ระบาด (growth advantage) เหนือ BA.2
  • XG – พบในเดนมาร์ก
  • XH – พบในเดนมาร์ก
  • XJ – พบในฟินแลนด์
  • XK – พบในเบลเยียม
  • XL – พบในอังกฤษ

สายพันธุ์ลูกผสม XF, XE, XG, XH, XJ, XK, และ XL มีการหลบเลี่ยงภูมิคุ้มกัน ความสามารถในการแพร่ระบาด อาการความรุนแรงของโรคโควิด หากดูจากรหัสพันธุกรรมบนจีโนมแล้ว ผู้เชี่ยวชาญหลายท่านลงความเห็นว่าไม่น่าจะแตกต่างไปจาก โอมิครอน (BA.1 และ BA.2)