อุตสาหกรรมเพชรอินเดีย ระทึก หลังนายกฯโมดีนิ่งๆ ไบเดนจี้อย่าซื้อน้ำมันรัสเซีย

เพชร รัสเซีย ยูเครน
Photo by Alexander NEMENOV / AFP

นอกจากสหรัฐอเมริกาจะกดดันอินเดียให้เลิกคบค้าซื้อน้ำมันรัสเซีย อุตสาหกรรมเพชรอินเดีย ก็ถูกสหรัฐจ้องจัดการเช่นกัน เพราะรับเพชรจากรัสเซีย

วันที่ 12 เมษายน สำนักข่าว เอพี รายงานว่า ประธานาธิบดี โจ ไบเดน ผู้นำสหรัฐอเมริกา พบปะหารือ นายนเรนทรา โมดี นายกรัฐมนตรีอินเดีย ผ่านระบบวิดีโอคอนเฟอเรนซ์ เรียกร้องให้อินเดียอย่าเพิ่มการซื้อน้ำมันและสินค้าอื่นๆ จากรัสเซีย ซึ่งสหรัฐพยายามตัดรายได้ของรัสเซียเพื่อลงโทษที่รัสเซียยกทัพบุกยูเครน

นายโจ ไบเดน หารือนายนเรนทรา โมดี นายกรัฐมนตรีผ่านจอ ที่ห้องประชุมทำเนียบขาว เมื่อ 11 เม.ย. โดยมีรัฐมนตรีอินเดียสองคนนั่งอยู่ด้วย (AP Photo/Carolyn Kaster)

อย่างไรก็ตาม นายกรัฐมนตรีอินเดียยังไม่ได้แถลงคำมั่นใดๆ ที่จะล้มเลิกการซื้อน้ำมันรัสเซีย กล่าวเพียงว่า เป็นห่วงอย่างยิ่งกับสถานการณ์ในยูเครน และได้ต่อสายพูดคุยกับทั้งประธานาธิบดี วลาดิมีร์ ปูตินแห่งรัสเซีย และนายโวโลดิมีร์ เซเลนสกีของยูเครนให้คำนึงถึงสันติภาพ อีกทั้งอินเดียยังประณามเหตุสังหารโหดที่เมืองบูชา และขอให้มีคณะกรรมการอิสระสอบสวนเหตุการณ์นี้

เพชรรัสเซียถูกไล่บี้หนัก

ด้าน อัลจาซีรา รายงานว่า อุตสาหกรรมเพชรของอินเดีย ถูกสหรัฐจับจ้องเช่นเดียวกัน ว่ายังคงรักษาผลประโยชน์กับรัสเซียไว้ ในขณะที่วงการเพชรรัสเซียถูกสหรัฐเล่นงานอย่างหนัก

บริษัท อัลโรซา (Alrosa) บริษัทเพชรยักษ์ใหญ่ของรัสเซียที่มีรัฐบาลเป็นเจ้าของ ถูกสหรัฐเพิ่มมาตรการลงโทษ จนไม่สามารถจ่ายเงินยูโรบอนด์มูลค่า 11.6 ล้านดอลลาร์ หรือราว 383 ล้านบาทได้

Алроса / Tass

การเพิ่มมาตรการแซงก์ชั่น ได้แก่ ห้ามทำธุรกรรมทางการเงินกับบริษัทและตัวแทนในสหรัฐ ห้ามเครื่องประดับแบรนด์หรูอย่าง Signet และ Tiffany and Co ใช้เพชรรัสเซีย ทำให้หุ้นของอัลโรซาในตลาดมอสโก ดิ่งลงถึง 13% เมื่อวันศุกร์ที่ 8 เม.ย.

อัลโรซา มีสำนักงานใหญ่อยู่ในสาธารณรัฐซาคา (ยาคูเตีย) ในไซบีเรีย เมื่อเดือนมีนาคมเพิ่งประกาศผลประกอบการที่ทำกำไรในปี 2564 เพิ่มต่อเนื่องสามปี ด้วยมูลค่า 1,100 ล้านดอลลาร์ หรือราว 36,300 ล้านบาท

รัสเซียผลิตเพชรดิบเป็นอันดับ 3 ของโลก โดยเหมืองเพชรอัลโรซาผลิตเกือบทุกเม็ด และมีสหรัฐอเมริกาเป็นตลาดใหญ่ที่มีความต้องการเพชรเกือบครึ่งหนึ่งของความต้องการอัญมณีในโลก

อินเดียรับเจียรไนเพชรรัสเซีย

ส่วนอุตสาหกรรมเพชรของอินเดียยังไปต่อได้ เมื่อเพชร 9 ใน 10 เม็ดในโลกล้วนเดินทางผ่านเมืองสุรัต รัฐคุชราตของอินเดีย ซึ่งเป็นศูนย์กลางการเจียระไนเพชรระดับโลก

นานูไพ เวการิยา ประธานสมาคมเพชรสุรัตของอินเดีย กล่าวอย่างมั่นใจว่า มาตรการที่ชาติตะวันตกลงโทษรัสเซียไม่ส่งผลกระทบต่อธุรกิจอุตสาหกรรมเพชรอินเดีย

(FILES) เหมืองเพชรรัสเซีย  Nyurbinsky  (Photo by Alexander NEMENOV / AFP)

มาตรการคว่ำบาตรมีช่องโหว่ให้นำเข้าสินค้าตาม “กฎการแปรสภาพอย่างเพียงพอ” จากประเทศที่สาม  จึงเป็นโอกาสให้เพชรรัสเซียเข้าสู่ตลาดโลกได้โดยเกือบจะไม่ได้รับผลกระทบจากมาตรการแซงก์ชั่น เนื่องจากเพชรรัสเซียส่วนใหญ่ได้รับการตัดและเจียระไนที่เมืองสุรัต ก่อนที่จะส่งออกเป็นเพชรอินเดีย

เวการิยากล่าวว่าอินเดียได้รับเพชรดิบจากรัสเซียเพื่อเจียระไนให้เป็นเพชรเม็ดงามสำหรับส่งออกไปขายจึงไม่ได้รับผลกระทบในขณะนี้และคาดว่าในอนาคตก็จะไม่ได้รับผลกระทบเช่นกัน

ส.ส.สหรัฐจี้อุดช่องโหว่อินเดีย-รัสเซีย

อย่างไรก็ตาม บรรดา ส.ส. อเมริกัน นำโดยเจอร์รี คอนนอลลี ส.ส.รัฐเวอร์จิเนีย พรรคเดโมแครตและออสติน สกอตต์ ส.ส. พรรครีพับลิกันจากรัฐจอร์เจีย เห็นช่องโหว่นี้ จึงส่งหนังสือถึง นายแอนโทนี บลิงเคน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ และ นางเจเน็ต เยลเลน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เพื่อขอให้หาทางอุดช่องโหว่นี้

พอล ซิมมิสกี นักวิเคราะห์อุตสาหกรรมชั้นนำ กล่าวว่าหากอินเดียปฏิบัติตามมาตรการแซงก์ชั่นของสหรัฐ จะขัดขวางความต้องการเพชรรัสเซีย ดังนั้น หากไม่นำเข้าเพชรจากต้นกำเนิดในรัสเซียก็จะส่งผลให้เกิดผลกระทบอย่างใหญ่หลวงต่อห่วงโซ่อุปทาน

อุตสาหกรรมเพชรอินเดีย
การเจียรไนเพชรที่เมืองสุรัต / sylvaingoldberg

แม้การแซงก์ชั่นในปัจจุบันยังไม่ส่งผลชัดเจนนัก แต่มาตรการคว่ำบาตรที่จะส่งผลโดยตรงต่อเพชร รวมทั้ง มาตรการคว่ำบาตรของสหรัฐ และยุโรปที่เป็นอุปสรรคต่อสถาบันการเงินรัสเซียจะส่งผลกระทบต่อการชำระเงินทำให้ธนาคารส่วนใหญ่ของอินเดียต้องหยุดทำธุรกรรมการเงินกับรัสเซีย

ปัญหาใหญ่รออยู่ไม่กี่สัปดาห์ข้างหน้า

อนูป เมห์ตา ประธาน Bharat Diamond Bourse ในเมืองมุมไบ ซึ่งเป็นบริษัทแลกเปลี่ยนอัญมณีที่ใหญ่ที่สุดในโลกมองว่าจะเป็นปัญหาใหญ่ในอีกไม่กี่สัปดาห์หรือไม่กี่เดือนข้างหน้าและกังวลว่าจะชำระเงินค่านำเข้าเพชรอย่างไร รวมทั้ง จะส่งผลกระทบต่อซัพพลายอย่างไร

ด้านอเจย์ ซาไฮ อธิบดีและซีอีโอของสหพันธ์องค์กรส่งออกอินเดีย กล่าวว่าการตัดรัสเซียออกจากระบบ SWIFT จะส่งผลให้ธนาคารรัสเซียทำธุรกรรมได้ยาก แม้ชาติตะวันตกไม่ได้เจาะจงลงโทษธนาคารรัสเซียก็ตามเพราะไม่มีกลกลการชำระเงินกับรัสเซีย

เพชรอินเดีย / REUTERS

นอกจากนี้ ยังมีปัญหาอื่นๆ รวมทั้ง บริษัทขนส่งสินค้า (ชิปปิง) เลี่ยงเส้นทางผ่านทะเลดำซึ่งเป็นเส้นทางสำคัญจากรัสเซียมายังเอเชีย ซึ่งคาดว่าจะกระทบต่อห่วงโซ่อุปทานด้วย

ขณะที่ซิมนิสกีกล่าวว่าการคว่ำบาตรรัสเซียไม่ได้เกินความคาดหมาย แต่ดูเหมือนว่ารัฐบาลสหรัฐยังมีกระสุนตุนไว้เพราะยังมีโอกาสที่จะเพิ่มมาตรการคว่ำบาตรในอนาคต เช่น ห้ามสั่งเพชรที่มีต้นกำเนิดจากรัสเซียโดยสิ้นเชิง

เพชรอินเดียตกอยู่ในความเสี่ยง

เมห์ตายอมรับว่ามาตราการลงโทษของสหรัฐต่อรัสเซียส่งผลต่ออุตสาหกรรมอินเดียและการส่งออกอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เนื่องจากอินเดียมีพนักงานเกือบล้านคนทำงานตัดและเจียระไนเพชร

เพชรเป็นแหล่งรายได้ส่งออกที่ใหญ่เป็นอันดับ 3 ของอินเดีย สร้างรายได้ให้ประเทศ 16,000 ล้านดอลลาร์หรือประมาณ 528,000 ล้านบาท ในปี 2563

เมห์ตาเห็นว่า สิ่งที่เกิดขึ้นในยูเครนนั้นเลวร้าย เรายืนเคียงข้างชาวยูเครน แต่ทางออกจะต้องไม่เป็นการลงโทษผู้บริสุทธิ์และแรงงานยากจนซึ่งไม่ได้มีส่วนร่วมอะไรกับรัสเซียหรือสงคราม

อุตสาหกรรมเพชรในอินเดียพยามฟื้นตัวจากการระบาดของโควิด-19 ที่ต้องปิดโรงงานมากมายเป็นเวลาหลายเดือนในปี 2563-2564 และยังรับแรงกดดันจากชาติตะวันตกที่ย้อนแย้ง

ซาไฮสะท้อนว่ายุโรปหลายประเทศยังพึ่งพาก๊าซธรรมชาติและน้ำมันจากรัสเซียเพื่อป้อนอุตสาหกรรมที่ผลิตทุกอย่าง ตั้งแต่รถยนต์จนถึงเครื่องจักรกล และชาวอเมริกันจะหยุดซื้อสินค้าจากยุโรปได้หรือไม่ จนกว่ายุโรปจะหยุดใช้น้ำมันและก๊าซจากรัสเซีย

FILE PHOTO: A high-quality diamond is seen in a jewellery shop in Milan. Picture taken on October 19, 2016. REUTERS/Stefano Rellandini/File Photo

จี้หาช่องธุรกรรมรูปี-รูเบิล

ด้านซิมนิสกีกล่าวว่าแท้จริงแล้วลูกค้าอาจจะเป็นผู้กำหนด มากกว่ารัฐบาลจะเป็นผู้กำหนดว่าจำเป็นต้องละเมิดกฎคว่ำบาตรเพชรรัสเซียหรือไม่ หากลูกค้าต้องการเพชรที่ไม่ใช่เพชรรัสเซีย อาจจะได้เห็นผู้ค้าปลีกปรับเปลี่ยนแหล่งที่มาเหมือนวิธีการที่ Tiffany และ Signet นำมาใช้

ส่วนซาไฮกล่าวว่าการตรวจสอบใบแจ้งยอดซื้อทำให้เสาะหาแหล่งที่มาดั้งเดิมของเพชรเม็ดใหญ่ได้ แต่อาจจะใช้ไม่ได้กับเพชรเม็ดเล็กลงมา สหพันธ์องค์กรส่งออกอินเดียจึงขอให้รัฐบาลอินเดียสำรวจข้อตกลงการทำธุรกรรมเงินสกุล รูปี-รูเบิล ที่จะอนุญาตให้มีการค้าขายกับรัสเซียโดยไม่ต้องพึ่งพาเงินดอลลาร์สหรัฐ

Photo by Kirill KUDRYAVTSEV / AFP

ซิมนิสกีกล่าวว่าหากอินเดียปฏิเสธมาตรการคว่ำบาตรเพชรของสหรัฐ ก็จะเป็นการทดสอบห่วงโซ่อุปทานอย่างแน่นอน เนื่องจากบริษัทสหรัฐจะตรวจสอบได้ยากว่าเป็นเพชรในอินเดียหรือเพชรจากรัสเซีย หรือไม่ยอมรับเพชรอินเดียเพราะครองตลาดโลก อีกทั้งอาจส่งผลให้ความตึงเครียดระหว่างอินเดียกับสหรัฐ กรณีสงครามในยูเครนเพิ่มมากขึ้น

ดาลีป ซิงห์ รองที่ปรึกษาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐฯ เตือนว่าอินเดียจะต้องได้รับผลกรรม หากเลี่ยงคว่ำบาตรรัสเซีย

ขณะที่รัฐสภาอินเดีย เอส ไจชันการ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศอินเดียกล่าวว่ารัฐบาลอินเดียและรัสเซียกำลังหารือถึงข้อตกลงทำธุรกรรมด้วยสกุลเงิน รูปี-รูเบิล

ซาไฮกล่าวว่าท้ายที่สุด มีสิ่งเดียวที่จะเป็นการจัดการอย่างยั่งยืน นั่นคือ สันติภาพในยูเครน