คุยกับหมอพิณ

ยาคุมฉุกเฉิน ใช้เมื่อฉุกเฉินเท่านั้น

คอลัมน์ คุยกับหมอพิณ

โดย พญ.พิณนภางค์ ศรีพหล

 

สวัสดีค่ะ อีกหนึ่งการคุมกำเนิดที่แสนฮิต แต่หมอไม่แนะนำ (หากไม่ได้ฉุกเฉินจริง ๆ) นั่นก็คือการใช้ยาคุมฉุกเฉิน

วันนี้ เราจะมาคุยกันถึงคำถามที่พบบ่อย ก่อนอื่นเรามารู้จักวิธีคุมกำเนิดแบบฉุกเฉินกันก่อนนะคะ

การคุมกำเนิดแบบฉุกเฉินมี 2 กลุ่มใหญ่ ๆ ค่ะ นั่นก็คือ

1.การใส่ห่วงคุมกำเนิด กันไม่ให้อสุจิไปพบกับไข่ ควรใส่ภายใน 5 วันหลังมีเพศสัมพันธ์ และต้องใส่โดยแพทย์เท่านั้น ซื้อมาใส่กันเองไม่ได้

2.การใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฉุกเฉิน

– ยา Ulipristal มีขายในบางประเทศ ยังไม่มีในไทยนะคะ

– ยาคุมกำเนิดชนิดโปรเจสตินอย่างเดียวที่แพร่หลายทั่วไป

– ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม คือยาคุมเป็นแผงที่ใช้รายเดือน ถ้าจะใช้คุมฉุกเฉินต้องทานหลายเม็ด ควรให้แพทย์หรือเภสัชกรแนะนำค่ะ

ดังนั้นวันนี้จะเน้นยาคุมกำเนิดชนิดโปรเจสตินอย่างเดียวนะคะ

l ใช้ยาคุมฉุกเฉินเมื่อไหร่ ?

การคุมกำเนิดฉุกเฉินใช้เมื่อฉุกเฉินจริง ๆ เช่น ถุงยางแตก ถุงยางหลุด ลืมกินยาคุมกำเนิดหลายเม็ด ถูกข่มขืน ส่วนการมีเพศสัมพันธ์แบบกะอยู่แล้วว่าจะมี ไม่ใช่เหตุผลของการใช้การคุมกำเนิดแบบฉุกเฉินเลยนะคะ

l เพราะอะไร ถึงไม่แนะนำให้ใช้พร่ำเพรื่อ ?

เพราะว่ายาคุมฉุกเฉินมีฮอร์โมนสูงกว่าปกติ อาจมีผลข้างเคียงได้เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ เจ็บเต้านม ปวดท้องอ่อนเพลีย ประจำเดือนผิดปกติ มีเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ อาจเพิ่มความเสี่ยงในการตั้งครรภ์นอกมดลูกด้วย

l ใช้อย่างไร ?

ถ้าเป็นยาคุมฉุกเฉินชนิดโปรเจสตินอย่างเดียวให้ทาน 1 เม็ดทันที และซ้ำอีกเม็ดห่างจากเม็ดแรก 12 ชั่วโมง หรือจะกิน 2 เม็ดทีเดียวก็ได้ค่ะ ทันทีที่ว่าคือเร็วที่สุดที่หาซื้อได้ ภายใน 72 ชั่วโมง หรือ 3 วัน หลังเพศสัมพันธ์ เพราะถ้าเป็นภายใน 120 ชั่วโมง ประสิทธิภาพของการคุมกำเนิด จะลดลงค่ะ

l เข้าใจยาคุมฉุกเฉินซะใหม่

– ยาคุมฉุกเฉินไม่ทำให้แท้งบุตร แค่ป้องกันไม่ให้ท้อง

ดังนั้นถ้าท้องแล้วไม่ได้ช่วยนะคะ

– ทานครั้งเดียว ไม่ได้คุมทั้งเดือนนะคะ ถ้าจะมีเพศสัมพันธ์ต่ออีก ครั้งต่อไปควรคุมกำเนิดวิธีอื่นค่ะ

l รับประทานไปแล้ว จะท้องไหม

อันนี้แล้วแต่กรณีเลยค่ะ บางรายน้ำหนักตัวมาก ตัวยาดูดซึมได้ไม่ดีประสิทธิภาพของยาก็ลดลงค่ะ และถ้าใช้หลังมีเพศสัมพันธ์ไปยิ่งนานเท่าไร ประสิทธิภาพก็ยิ่งลดลงค่ะ

l หลังใช้ยาคุมฉุกเฉินจะคุมกำเนิดวิธีอื่นต่อได้เลยหรือไม่

ได้ค่ะ ถ้าจะรับประทานยาคุมเป็นแผง ๆ ก็ควรจะคุมกำเนิดวิธีอื่นร่วมเช่น ถุงยางอนามัย ร่วมด้วย 7 วัน หรือไม่ก็งดมีเพศสัมพันธ์ไปเลย 7 วัน

วันนี้คงพอรู้จักยาคุมฉุกเฉินกันมากขึ้นแล้วนะคะว่ามีประโยชน์ในกรณีฉุกเฉิน แต่ถ้าไม่ฉุกเฉิน กรุณาเลือกวิธีอื่นค่ะ สวัสดีค่ะ