คอลัมน์

“อิสระ” ของ ธปท.

bank
บทบรรณาธิการ

การปะทะระหว่างรัฐบาล กับธนาคารแห่งประเทศไทย เข้มข้นขึ้นอีกระดับ เมื่อ น.ส.แพทองธาร ชินวัตร หัวหน้าพรรคเพื่อไทย วิจารณ์บทบาท ธปท. ระหว่างเปิดเวทีแสดงวิสัยทัศน์ของพรรคเพื่อไทย ในโอกาส 10 เดือนของรัฐบาล ว่าเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาประเทศ ทำให้เกิดการวิจารณ์ตอบโต้หัวหน้าพรรคเพื่อไทยอย่างรุนแรง ว่าไม่เคารพความเป็นอิสระของ ธปท. ขณะที่ทางรัฐบาล และพรรคเพื่อไทย ออกมาชี้แจงสนับสนุนความเห็นของหัวหน้าพรรคเพื่อไทยว่า การวิพากษ์วิจารณ์ ธปท. เป็นเรื่องที่ทำได้ เพราะไม่ใช่องค์กรที่อยู่เหนือการแสดงความเห็นต่าง นายกรัฐมนตรียืนยันว่า เคารพการทำงานของ ธปท. เมื่อรัฐบาลขอให้ ธปท.ลดอัตราดอกเบี้ย เพื่อแก้ไขความเดือดร้อนของประชาชน แต่ไม่มีการตอบสนอง ก็ได้เจรจาขอความร่วมมือจากธนาคารเอกชน ซึ่งขานรับในทันที และย้ำว่า รัฐบาลจะพูดคุยหารือกับ ธปท.ต่อไป

คำว่า “อิสระ” ของ ธปท. กลายเป็นประเด็นร้อนที่ถกเถียงกันว่า เป็นอิสระในลักษณะใด มีเงื่อนไขอย่างไรหรือไม่ นายศุภวุฒิ สายเชื้อ ว่าที่ประธานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ได้กล่าวผ่านรายการโทรทัศน์ว่า ตามกฎหมาย ธปท. ไม่มีสักคำเดียวที่ใช้คำว่า อิสระ ธปท.ยังยึดโยงกับรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง และหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง ธปท.จึงเป็นหน่วยงานของรัฐ มีรัฐมนตรีกำกับดูแล มีบทบาทหน้าที่ต้องดำเนินการโดยคำนึงถึงนโยบายแห่งรัฐ จึงไม่ได้เป็นอิสระจากรัฐบาล และต้องทำงานร่วมกับรัฐบาล หรือภายใต้รัฐบาลด้วยซ้ำ แต่ที่แตกต่างก็คือ การปลดผู้ว่าการ ทำได้ยากมาก

ความเห็นต่างระหว่าง ธปท.กับรัฐบาลในครั้งนี้ เกิดขึ้นขณะมีการปรับปรุงคณะรัฐมนตรี รวมถึงที่กระทรวงการคลัง ซึ่งมีหน้าที่โดยตรง นายพิชัย ชุณหวชิร รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง และรองนายกฯคนใหม่ ตอบคำถามผู้สื่อข่าวว่า จะพูดคุยและทำงานร่วมกับ ธปท. เพื่อผลักดันให้เครื่องจักร 2 เครื่อง ทั้งนโยบายการคลังและนโยบายการเงิน สอดคล้องเดินไปในทิศทางเดียวกัน แต่ก่อนจะเดินทางได้ต้องตกผลึก ทำความเข้าใจก่อนว่า ปัญหาที่แท้จริงคืออะไร จะคุยด้วยข้อเท็จจริงและเหตุผลกับผู้ว่าการ ธปท. ซึ่งในอดีตเคยสัมผัสกันอยู่บ้าง ในช่วงทำงานธนาคาร ฉะนั้น จึงคิดว่าจะพูดคุยกัน และไปในทิศทางที่ใกล้เคียงกันได้ เมื่อถามถึงกระแสข่าวการแก้ไขกฎหมายให้ ธปท. อยู่ภายใต้รัฐบาล นายพิชัยกล่าวว่า เรื่องนี้มาดูกันอีกทีว่าใช่ปัญหาหรือไม่ และกล่าวถึงความเป็นอิสระของ ธปท.ว่า จริง ๆ ก็อิสระอยู่แล้วในเรื่องนโยบายการเงิน แต่ต้องเป็นไปเพื่อสนับสนุนนโยบายภาครัฐด้วย

โจทย์คือความเห็นต่างระหว่างรัฐบาลกับ ธปท. จะคลี่คลายไปอย่างไร จะลดความยึดมั่นและผ่อนคลายเข้าหากันหรือไม่ “การทำงานร่วมกัน” อันเป็นบทบาทที่กฎหมายกำหนด จะเกิดขึ้นหรือไม่ สภาพเศรษฐกิจของประเทศ ต้องการการทำงานร่วมกันของผู้รับผิดชอบอย่างเต็มกำลัง ต้องการทัศนคติที่รับรู้ความเดือดร้อนของประชาชน ส่วนปัญหาที่กังวลว่าจะเกิดขึ้น ป้องกันแก้ไขได้ทั้งโดยหน่วยงานเองและด้วยกลไกการตรวจสอบ รวมถึงกลไกของสังคมด้วย