ติ๊กต๊อก ติ๊กต๊อก

แอป Tik Tok
คอลัมน์ นอกรอบ
รณดล นุ่มนนท์

“พี่เคยเข้าไปดูติ๊กต๊อก (TikTok) บ้างไหม ?” เป็นคำถามที่ผมได้ยินแล้วอึ้งไปพักใหญ่ ขณะที่ผู้ตั้งคำถามรุกไล่แบบไม่ให้ตั้งตัวว่า “พี่รู้จัก ส้มหยุด สิตางศุ์ บัวทอง ไหม ?” นี่คือบทสนทนาช่วงพักทานอาหารกลางวันที่ทำให้ผมได้รู้จัก TikTok แอปพลิเคชั่นโซเชียลมีเดีย รวมทั้งคลิปตำนานความเป็นมาของ “ส้มหยุด” ที่เหล่าบรรดาดารานักร้อง และเน็ตไอดอลจำนวนมากนำมาเลียนแบบผ่าน TikTok

จนผมอดใจไม่ไหวต้องดาวน์โหลด TikTok ลงในมือถือเพื่อจะค้นหาว่าทำไม TikTok จึงเป็นแอปพลิเคชั่นที่มาแรงที่สุดของปีนี้

ผมเปิดเข้าไปท่อง TikTok พบว่า มีคลิปวิดีโอให้เลือกมากมายหลายประเภท ทั้งหมดเป็นคลิปวิดีโอที่สมาชิกของ TikTok จัดทำขึ้น มีตั้งแต่การเต้นตามจังหวะเพลง การลิปซิงก์ ที่ขยับปากเข้ากับเพลงได้เป๊ะ ๆ การแสดงความสามารถพิเศษของแต่ละคน

การเล่าเรื่องอาหารการกิน เรื่องเด็กและสัตว์เลี้ยง ไปจนถึงการล้อเลียนตลกขบขัน และการกระเซ้าเย้าแหย่แบบขำ ๆ ในรูปแบบอิสระตามความถนัดและตามเอกลักษณ์ของแต่ละคน

รวมไปถึงการท้าทายให้สมาชิกคนอื่นทำตาม เช่น การรับขวดน้ำที่วางอยู่บนลูกบาสซึ่งเด้งขึ้นมาจากพื้น

ในขณะที่เสน่ห์ของ TikTok คือ การวางกฎว่าเนื้อหาดาวน์โหลดในคลิปวิดีโอแต่ละชิ้นต้องไม่เกิน 60 วินาที แต่โดยส่วนใหญ่จะมีความยาวเพียง 15 วินาที

ถ้าหากผู้ใช้ติดใจวิดีโอของใครก็สามารถเลือกติดตามเป็นแฟนคลับของผู้นั้นได้ และเนื่องจากด้วยผู้เล่นส่วนใหญ่เป็นคนธรรมดา ๆ ไม่เป็นที่รู้จักมาก่อน หากเกิดฟลุกมีคนเข้ามาดูเยอะ ๆ ก็จะโด่งดังกลายเป็นเน็ตไอดอลได้ในพริบตา

TikTok เป็นแอปพลิเคชั่นที่บริษัท ByteDance บริษัทเทคโนโลยีในประเทศจีนได้สร้างขึ้น เพราะ นายจาง อี้หมิง ผู้ก่อตั้งเห็นว่า ผู้ติดตามข่าวสารในปัจจุบัน ติดตามข่าวผ่านสมาร์ทโฟนมากขึ้น เขาจึงได้พัฒนาแอปพลิเคชั่นชื่อว่า Toutiao ในปี 2012 เพื่อให้ผู้ใช้ได้ติดตามข่าวและบทความ นำเทคโนโลยี AI มาใช้วิเคราะห์ข่าว และนำเสนอให้ตรงกับความสนใจของกลุ่มผู้รับ

ต่อมา จาง อี้หมิง สังเกตว่าผู้ท่องเว็บมีแนวโน้มชอบดูคลิปวิดีโอระยะเวลาสั้น ๆ จางจึงตัดสินใจเปิดตัวโซเชียลมีเดียแอปพลิเคชั่นในรูปแบบวิดีโอ2 ช่องทาง คือ TikTok ให้บริการในต่างประเทศ และ Douyin (โต่วอิน)ให้บริการภายในประเทศจีน

ในปี 2016 ชื่อของ TikTok มาจากเสียงเดินของเข็มนาฬิกา ส่วนโต่วอินนั้น หมายถึงเสียงสั่น แสดงถึงอัตลักษณ์ของแอปพลิเคชั่นที่เน้นคลิปวิดีโอดังช่วงสั้น ๆ นั่นเอง

รูปแบบการนำเสนอของ TikTok นั้น มุ่งเน้นให้ผู้เล่นสร้างเนื้อหาด้วยตัวเอง ตัดต่อวิดีโอ ใส่เสียงเพลง แอนิเมชั่น และใส่เอฟเฟ็กต์บนใบหน้า เพิ่มลูกเล่นต่าง ๆ ให้สนุกสนาน ด้วยกฎว่าทุกอย่างจะต้องใช้เวลาสั้น ๆ TikTok จึงกลายเป็นแพลตฟอร์มยอดนิยมรวดเร็วในหมู่คนรุ่นใหม่

ปัจจุบัน TikTok มีผู้เล่นรายวันทั่วโลกประมาณ 500 ล้านคนใน 155 ประเทศ ผู้ใช้สูงสุดอยู่ในอินเดีย จีน และสหรัฐอเมริกา คลิปวิดีโอบางเรื่องมีผู้ติดตามมากกว่า 10 ล้านคน เช่น คลิป Lisa และ Lena ฝาแฝดชาวเยอรมัน มีผู้ติดตาม 31.5 ล้านคน ในขณะที่ประเทศไทยมียอดดาวน์โหลดในแต่ละเดือนกว่า 10 ล้านครั้ง

TikTok พยายามขยายกลุ่มเป้าหมายรวมทั้งเพิ่มเนื้อหาที่เป็นสาระมากขึ้น มีการเปิดตัว #TikTokUni นำเสนอมิติใหม่ของการเรียนรู้คลิปของ Alexis Loveraz เด็กหนุ่มวัย 16 ปีจากเมืองนิวยอร์ก ที่ทำคลิปสอนวิชาเลขและวิทยาศาสตร์ผ่าน TikTok กว่า 100 คลิป ที่สั้น เนื้อความกระชับ เข้าใจง่าย มีคนติดตามมากกว่า 6 แสนคน ถูกขนานนามว่า Tutor TikTok กลายเป็นติวเตอร์เน็ตไอดอลที่ร้อนแรงที่สุดในขณะนี้

ขณะที่ในเมืองไทย มีวิดีโอที่มียอดผู้ติดตามจำนวนมาก เช่น คุณาวุธ จิรัฐติกร (น้องกอล์ฟ) เภสัชกรหนุ่ม ที่ให้ความรู้แบบง่าย ๆ เกี่ยวกับการรับประทานยาให้ถูกวิธี เช่น การไม่ควรดื่มนมกับยาในเวลาเดียวกัน และ คณาธิป สุนทรรักษ์ ครูลูกกอล์ฟ ที่เสนอศัพท์ภาษาอังกฤษแบบจดจำง่าย ๆ

อย่างไรก็ดี TikTok กำลังเผชิญกับความท้าทายว่า แอปพลิเคชั่นนี้ได้ตอบโจทย์อะไรให้กับสังคม เพราะถูกวิจารณ์ว่ามีเนื้อหาตื้นเขิน เน้นไปทางบันเทิง และยังมีประเด็นที่อาจจะละเมิดสิทธิส่วนบุคคล โดยเฉพาะการเผยแพร่คลิปวิดีโอเด็ก รวมทั้งการทำการตลาดในเชิงรุก ที่รุกล้ำความเป็นส่วนตัว

จนมีข่าวว่าสหรัฐอเมริกากำลังพิจารณาที่จะห้ามใช้แอปพลิเคชั่นนี้ ขณะที่มีผู้โต้แย้งว่าการปิดกั้นไม่ให้กลุ่มวัยรุ่นได้แสดงความคิดเห็น และความเป็นตัวตนผ่านโซเชียลมีเดียไม่ใช่วิธีที่สมควร หากแต่การรับฟัง ความเข้าอกเข้าใจ การชี้ให้เห็นถึงความถูกผิด น่าจะเป็นแนวทางที่เหมาะสมกว่า

TikTok เป็นโซเชียลมีเดียแอปพลิเคชั่นที่มีผู้กล่าวถึงมากที่สุดท่ามกลางการแข่งขันที่สูง และพฤติกรรมของผู้เล่นที่ปรับเปลี่ยนได้ตลอดเวลาในขณะนี้ ถือเป็นเรื่องที่น่าติดตามว่า TikTok จะรักษาความร้อนแรงไว้ได้นานแค่ไหน สิ่งที่ได้เรียนรู้จาก TikTok คือผู้ใช้งานต้องการให้การสื่อสารเป็นไปอย่างกระชับ เข้าใจง่าย

ภายใต้วิถีชีวิตแบบใหม่ที่นับวันคนเราจะมีสมาธิสั้นขึ้น และใช้เวลาจดจ่ออยู่กับเรื่องใดเรื่องหนึ่งเพียงชั่ววินาทีเท่านั้น

………….

แหล่งที่มา1/ Positioning Magazine. 2020. ทำไม Tiktok แอปจีน ถึงขึ้นแท่นเป็นสตาร์ตอัพมูลค่าสูงสุดในโลก.[online] Available at: [Accessed 27 July 2020].2/ Thumbsup. 2020. Tiktok คืออะไร ?

ส่องเทรนด์แพลตฟอร์มที่มาแรงสุดในปี2020Thumbsup. [online] Available at : [Accessed 27 July2020].3/ Brand Buffet. 2020. รู้จัก Zhang Yiming ผู้สร้าง Tiktok แพลตฟอร์ม


การเล่าเรื่องแห่งยุค Brand Buffet. [online] Availableat: [Accessed 27 July 2020].