อำนาจ หน้าที่ประธานสภา เปิดคุณสมบัติผู้ดำรงตำแหน่ง 4 สมัยหลังสุด

วันที่ 25 พฤษภาคม 2566 - 17:23 น.

คุณสมบัติของประธานสภาผู้แทนราษฎร มีอำนาจหน้าที่อย่างไร และย้อนรอย ผู้ดำรงตำแหน่ง 4 สมัยหลังสุด

วันที่ 25 พฤษภาคม 2566 กำลังเป็นประเด็นร้อนแรงสำหรับการจัดตั้งรัฐบาลที่พรรคก้าวไกล (ก.ก.) ที่สามารถรวบรวมเสียงได้ถึง 313 เสียง นอกจากการเลือกนายกรัฐมนตรีแล้ว ตำแหน่งที่กำลังมีกระแสถกเถียงไม่แพ้กันก็คือ ตำแหน่ง “ประธานสภาผู้แทนราษฎร”

ในขณะนี้ทั้งก้าวไกล (ก.ก.) และเพื่อไทย (พท.) ต่างก็ต้องการตำแหน่งนี้มาครอบครอง ต้องติดตามต่อไปว่าพรรคไหนจะสามารถคว้าเก้าอี้ประธานสภามาได้

ตำแหน่งประธานสภาผู้แทนราษฎร เป็นตำแหน่งที่มีบทบาทสำคัญ คือ เป็นผู้นำชื่อนายกรัฐมนตรีขึ้นทูลเกล้าฯ ต่อพระมหากษัตริย์ หลังที่ประชุมสภาลงมติเลือกนายกรัฐมนตรี เพื่อโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งนายกรัฐมนตรี ตามขั้นตอนของรัฐธรรมนูญ

อำนาจและหน้าที่ของประธานสภา

สำหรับรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 กำหนดให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา ประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภา (มาตรา 80 วรรคหนึ่ง) ในกรณีที่ไม่มีประธานสภาผู้แทนราษฎร หรือประธานสภาผู้แทนราษฎรไม่อยู่หรือไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ประธานรัฐสภาได้ ให้ประธานวุฒิสภาทำหน้าที่ประธานรัฐสภาแทน (มาตรา 80 วรรคสอง)

หากในกรณีที่ประธานวุฒิสภาต้องทำหน้าที่ประธานรัฐสภาแทนแต่ไม่มีประธานวุฒิสภา และเป็นกรณีที่เกิดขึ้นในระหว่างไม่มีสภาผู้แทนราษฎร ให้รองประธานวุฒิสภาทำหน้าที่ประธานรัฐสภา ถ้าไม่มีรองประธานวุฒิสภา ให้สมาชิกวุฒิสภาซึ่งมีอายุมากที่สุดในขณะนั้นทำหน้าที่ประธานรัฐสภาและให้ดำเนินการเลือกประธานวุฒิสภาโดยเร็ว (มาตรา 80 วรรคสาม)

อำนาจหน้าที่ของประธานรัฐสภาถูกกำหนดไว้ในมาตรา 80 วรรคสี่ โดยเป็นหน้าที่และอำนาจตามรัฐธรรมนูญ และดำเนินกิจการของรัฐสภา ในกรณีประชุมร่วมกันให้เป็นไปตามข้อบังคับ นอกจากนี้จะต้องวางตัวเป็นกลางในการปฏิบัติหน้าที่ (มาตรา 80 วรรคห้า) โดยรองประธานสภามีหน้าที่และอำนาจตามรัฐธรรมนูญ และตามที่ประธานรัฐสภามอบหมาย (มาตรา 80 วรรคท้าย)

ข้อบังคับการประชุมรัฐสภา พ.ศ. 2563 ระบุอำนาจหน้าที่ของประธานสภา ไว้ ดังนี้

เป็นประธานที่ประชุมรัฐสภา และต้องวางตนเป็นกลางในการปฏิบัติหน้าที่
กำหนดการประชุมรัฐสภา
ควบคุมและดำเนินกิจการของรัฐสภา
รักษาความสงบเรียบร้อยในที่ประชุมรัฐสภา ตลอดจนบริเวณรัฐสภา
เป็นผู้แทนรัฐสภาในกิจการภายนอก
แต่งตั้งกรรมการเพื่อดำเนินการใด ๆ
และมีอำนาจหน้าที่อื่น ตามกฎหมายบัญญัติ ที่ตามที่กำหนดไว้ในข้อบังคับการประชุมรัฐสภา

นอกจากนี้รัฐธรรมนูญบัญญัติให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรรับทเป็น “ประธานรัฐสภา” พร้อมระบุหน้าที่ไว้ ได้แก่ เป็นผู้กราบบังคมทูลตำแหน่งนายกฯ เป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการ เช่น แต่งตั้งประธานองคมนตรี และแต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ เป็นต้น

เปิดคุณสมบัติผู้ดำรงตำแหน่ง 4 สมัยหลังสุด

– ปี2562 นายชวน หลีกภัย พรรคประชาธิปัตย์ (ที่นั่งในสภา 52 เสียง พรรคอันดับ 4) รัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา (พรรคพลังประชารัฐ 116 เสียง) ประธานสภาผู้แทนราษฎร, อดีตผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร 3 สมัย, อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (15 สมัย) ตั้งแต่ พ.ศ. 2512 อดีตนายกรัฐมนตรี 2 สมัย อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงยุติธรรม, อดีตรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี,

อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม, อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ, อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์, อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์, อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข, อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม, อดีตรองนายกรัฐมนตรี และอดีตหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์

– ปี 2554 นายสมศักดิ์ เกียรติสุรนนท์ พรรคเพื่อไทย รัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร (พรรคเพื่อไทย ที่นั่ง ส.ส. สูงสุดในสภา 265 เสียง) อดีตที่ปรึกษา รมว.กระทรวงพาณิชย์ พ.ศ. 2539, อดีตประจำสำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี พ.ศ. 2531-2533, อดีตที่ปรึกษา รมว.กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2535, อดีตที่ปรึกษา รมว.กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พ.ศ. 2538, อดีตรองประธานสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2539 และอดีตกรรมการที่ปรึกษานายกรัฐมนตรี พ.ศ. 2544

– ปี 2551 นายชัย ชิดชอบ พรรคภูมิใจไทย (ก่อนหน้านั้นะหว่างดำรงตำแหน่งสังกัดพรรคพลังประชาชน) สมัยรัฐบาลพรรคประชาธิปัตย์ หลังจากมีการยุบพรรคการเมือง 3 พรรค ได้แก่ พลังประชาชน, ชาติไทย และมัชฌิมาธิปไตย นายชัย ย้ายไปพรรคภูมิใจไทย ซึ่งเปลี่ยนขั้วมาเข้าร่วมรัฐบาลกับ ประชาธิปัตย์ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดบุรีรัมย์ พ.ศ. 2512, 2522, 2526, 2529, 2535, 2538, 2539

อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ พ.ศ. 2548 และอดีตสมาชิกวุฒิสภาจังหวัดบุรีรัมย์ พ.ศ. 2549

– ปี 2551 นายยงยุทธ์ ติยะไพรัช พรรคพลังประชาชน รัฐบาลนายสมัคร สุนทรเวช (พรรคพลังประชาชนที่นั่ง ส.ส. สูงสุดในสภา 233 เสียง) อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเชียงราย พ.ศ. 2538, 2539, 2544 อดีตเลขานุการรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี พ.ศ. 2541-2542, อดีตโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี พ.ศ. 2544-2545, อดีตเลขาธิการนายกรัฐมนตรี พ.ศ. 2545-2548 และอดีต รมว.กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2548-2549

การเลือกประธานสภา ใครเป็นคนเลือก

จากข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 กำหนดให้การเลือกประธานสภา มีวิธีการดังนี้

– การเลือกประธานสภาและรองประธานสภาครั้งแรก ให้เลขาธิการเชิญสมาชิก ผู้มีอายุสูงสุดซึ่งอยู่ในที่ประชุมเป็นประธานชั่วคราวของที่ประชุม เพื่อให้ที่ประชุมดำเนินการ เลือกประธานสภาและรองประธานสภา

– การเลือกประธานสภา สมาชิกแต่ละคนมีสิทธิเสนอชื่อสมาชิกได้ 1 ชื่อ การเสนอนั้นต้องมีจำนวนสมาชิกรับรองไม่น้อยกว่า 20 คน ให้ผู้ถูกเสนอชื่อกล่าวแสดงวิสัยทัศน์ต่อที่ประชุม โดยไม่มีการอภิปราย

– ถ้ามีการเสนอชื่อผู้ใดเพียงชื่อเดียว ให้ถือว่าผู้ถูกเสนอชื่อนั้นเป็นผู้ได้รับเลือก ถ้ามีการเสนอชื่อหลายชื่อ ให้ออกเสียงลงคะแนนเป็นการลับ

ข้อมูล : สมาชิกรัฐสภา สถาบันพระปกเกล้า