เพราะศิลปะสอดแทรกอยู่ในชีวิตของคนเราตั้งแต่แรกเกิด ศิลปะจึงมีความหมายและเป็นพื้นฐานของการสร้างสรรค์สิ่งดี ๆ ในโลกใบนี้ น่าภาคภูมิใจแทนประเทศไทยที่เรามี “ศิลปินสีน้ำระดับโลก” ที่ต่างชาติเองก็ยอมรับ ซึ่งศิลปินท่านนี้อยู่ในระดับ World Master และเป็นคนไทยคนแรกในระดับ IWS (International Watercolor Society) ที่ทั่วโลกยกย่อง
วันนี้ ดีไลฟ์ ประชาชาติธุรกิจ ขอพาท่านผู้อ่านมารู้จักกับ “อาจารย์บันชา ศรีวงศ์ราช” ประธานเครือข่ายสีน้ำนานาชาติแห่งประเทศไทย ที่เก่งกาจทั้งการวาดภาพ จัดแสดงงาน และจัดเวิร์กช็อป มีผลงานที่ได้รับการสะสมจากคอลเล็กเตอร์ทั้งไทยและต่างประเทศ รวมถึงภาพวาดจิตรกรรมสีน้ำในสไตล์อิมเพรสชั่นนิสม์
- ลูกแม่ค้าขายผัก-พ่อขับแท็กซี่ สู่เก้าอี้ “ปลัดพลังงาน” บทพิสูจน์ชีวิต “ดร.ประเสริฐ สินสุขประเสริฐ”
- เปิด 10 อันดับมหาวิทยาลัยรัฐ-ราชภัฏ-เอกชน ที่ได้รับความนิยมมากสุด
- นักท่องเที่ยวเข้าต่ำแสน หวั่นโลว์ซีซั่นทรุดหนัก ททท.ชี้กระทบสั้นยอดบุ๊กกิ้งแอร์ไลน์แน่น
ล่าสุด ผลงานสีน้ำของเขาได้เดินทางมาถึงประเทศไทยแล้ว หลังจากฝากฝีมือในพิพิธภัณฑ์ทั่วโลก ทั้งฟาบริอาโน อควาเรลโล ประเทศอิตาลี พิพิธภัณฑ์สีน้ำ ประเทศอิตาลี พิพิธภัณฑ์สีน้ำ ประเทศเซอร์เบีย พิพิธภัณฑ์สีน้ำแห่งชาติ ประเทศเม็กซิโก พิพิธภัณฑ์ในประเทศจีน และพิพิธภัณฑ์ในกรุงมอสโก ประเทศรัสเซีย ฯลฯ
ประเดิมผลงานครั้งแรกในไทยที่ Metro Art
เครือข่ายสีน้ำโลก ถือเป็นองค์กรระหว่างประเทศที่เผยแพร่และประชาสัมพันธ์งานจิตรกรรมสีน้ำ ผ่าน IWS Global มีเครือข่ายอยู่ใน 90 ประเทศทั่วโลก มีสมาชิกกว่า 15 ล้านคน ทั้งส่งเสริมความรู้ด้านการวาดสีน้ำตั้งแต่ระดับพื้นฐานให้แก่เยาวชน โดยเปิดโอกาสและหาพื้นที่จัดแสดงงานให้แก่ศิลปิน
สำหรับระดับมาสเตอร์จะมุ่งเน้นการเผยแพร่ชื่อเสียงและส่งเสริมการซื้อขายผลงานด้วยมูลค่าที่สูงเทียบเท่างานจิตรกรรมสีน้ำมัน หรือจิตรกรรมประเภทอื่น ๆ
การเดินทางด้านศิลปะครั้งนี้อาจารย์บันชา ได้จัดผลงานที่ “เมโทร อาร์ต” (Metro Art) อาร์ต สเปซแห่งใหม่ใจกลางกรุงเทพในสถานีรถไฟฟ้า MRT พหลโยธิน บนพื้นที่กว่า 1,000 ตร.ม. ด้วยความตั้งใจของ บริษัท ทางด่วนและรถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (มหาชน) หรือ BEM ผู้ให้บริการทางพิเศษและรถไฟฟ้า MRT สายสีน้ำเงินและสีม่วง
ร่วมกับ บริษัท แบงคอก เมโทร เน็ทเวิร์คส์ จำกัด (BMN) ผู้ให้บริการสื่อโฆษณาและพื้นที่จัดกิจกรรมในระบบรถไฟฟ้า MRT ผนึกกำลังพันธมิตรด้านศิลปะชั้นนำ ดึงศิลปะสู่ใจกลางเมืองกรุง ให้เป็น “อาร์ต เดสทิเนชั่น” แห่งใหม่ของคนที่รักศิลปะทั้งชาวไทย และชาวต่างชาติ ได้มาดื่มด่ำกับความงามของศิลปะผ่านการเดินทางที่สะดวกและรวดเร็วของ MRT
ซึ่งเครือข่ายสีน้ำนานาชาติ หรือ IWS ได้สร้างสรรค์ Art Learning Centre หรือศูนย์การเรียนรู้ทางศิลปะ ให้เป็นพื้นที่สำหรับเรียนรู้ทางศิลปะแขนงต่าง ๆ รวมทั้ง IWS Gallery โชว์รูมแสดงงานและขายผลงานศิลปะที่หาชมได้ยาก โดยมีมูลค่าสูงนับล้านบาท ซึ่ง IWS Shop ยังจำหน่ายอุปกรณ์วาดภาพสีน้ำที่ได้มาตรฐานในราคาย่อมเยาด้วย
เปิดตัวตนศิลปินคนจริง ของจริง
อาจารย์บันชา ศรีวงศ์ราช ปัจจุบันอายุ 52 ปี เล่าให้ฟังว่า กว่าจะเป็นศิลปินสีน้ำได้ไม่ใช่ง่าย ต้องฝ่าฟันทุกรูปแบบ เพราะเป็นเด็กบ้านนอก เกิดและโตที่ จ.อุดรธานี ตั้งแต่จำความได้ก็ชอบวาดรูป ครอบครัวก็สนับสนุน เมื่อโตขึ้นก็สมัครแข่งขันวาดภาพสีน้ำในระดับจังหวัดและระดับประเทศ
เรียกว่า กวาดรางวัลมาเยอะ เมื่อเข้าเรียนในวิทยาลัยเพาะช่าง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ ครูบาอาจารย์และเพื่อน ๆ โดยเฉพาะ ศาสตรเมธี ปัญญา เพ็ชรชู ศิลปินผู้มีความเชี่ยวชาญด้านการเขียนภาพเหมือนบุคคลอันดับต้น ๆ ของเมืองไทยต่างก็สนับสนุน
“จำได้ในวัยเด็กตอน 10 ขวบ ระหว่างที่พ่อแม่กำลังดำนาเกี่ยวข้าว เราก็วาดรูป เคยไปหาซื้อเทปราคาถูก ๆ ของบีโธเฟนมาฟังด้วย ชอบอะไรที่สวยงาม พ่อแม่สนับสนุนเต็มที่ ทั้งที่คนทั่วไปไม่ค่อยส่งเสริมให้ลูกเรียนวาดรูป เพราะไม่รู้จะเอาไปทำมาหากินอะไร
แต่พ่อแม่ผมเชียร์ให้ประกวด แล้วคนวาดม้าให้ผมดูครั้งแรกคือพ่อ พ่อดำนาเสร็จก็รีบล้างมือแล้ววาดรูปม้าใส่กระดาษเอ 4 มาให้ดู เมื่อผมมาเรียนก็วาดรูปอย่างเดียวเลย จนทำให้โรงเรียนได้รับรางวัลมานับไม่ถ้วน จนโรงเรียนประจักษ์ศิลปาคาร ได้ตั้งแผนกศิลป์ก็เพราะผม”
“จากนั้นก็มาเรียนอาชีวะที่วิทยาลัยอาชีวศึกษาอุดรธานี ได้เป็นตัวแทนแข่งขันจนได้แชมป์ภาคและแชมป์ประเทศไทย พอจบอาชีวะก็เข้าเพาะช่าง ได้เจอครูเก่งอย่าง อ.ปัญญา เพ็ชรชู ซึ่งท่านเป็นเซียนสีน้ำ เป็นศิษย์ก้นกุฏิ มากินนอนอยู่เพาะช่าง ท่านสนับสนุนมาก ซื้อเครื่องไม้เครื่องมือมาให้”
หลังเรียนจบ ชีวิตอาจารย์บันชาก็เข้ารับราชการครั้งแรกเป็นครูสอนสีน้ำ ทำไปพร้อม ๆ กับเปิดธุรกิจกรอบรูปที่จำหน่ายสีน้ำในร้านไปด้วย ก่อนตัดสินใจลาออกแล้วมุ่งหน้าสู่นครปารีส ประเทศฝรั่งเศส แล้วเข้าสู่เส้นทาง “ศิลปินสีน้ำ” อย่างจริงจัง หลังฝันไกลไว้ว่า จะก้าวไปให้ถึงระดับโลกเลยทีเดียว
“เอกลักษณ์ศิลปะสไตล์ของผม คือ นีโอคลาสสิก หรือคลาสสิกใหม่ เป็นงานอิมเพรสชั่นนิสต์ ที่งานจะเหมือนจริง มีความเป็นธรรมชาตินิยม เขียนด้วยความสนุก เขียนด้วยความสุข มีเสียงคนเดิน เสียงน้ำ แสดงออกอย่างตรงไปตรงมา ซึ่งอิมเพรสชั่นนิสต์เป็นรากเหง้าของศิลปะสมัยใหม่”
ยอมรับว่า กว่าจะขึ้นแท่นเป็น “ศิลปินสีน้ำระดับโลก” ไม่ใช่เรื่องง่าย ปัจจุบันทั่วโลกมีศิลปินสีน้ำระดับ world master อยู่ 40-50 คน ซึ่งสมาคมสีน้ำโลก IWS จัดลำดับศิลปินไว้ 3 ระดับคือ 1.ระดับเมเจอร์ (major) หรือสมัครเล่น 2.ระดับศิลปิน (artist) คือ ศิลปินทั่วไป และ 3.ระดับมาสเตอร์ (master) ปรมาจารย์
“เวิลด์มาสเตอร์ไม่ได้เป็นกันง่าย ๆ นะครับ ยากที่สุดคือ การทำแรงกิ้ง (ranking) ระดับโลก เขาวัดกันที่แนวคิด ไม่ได้วัดกันที่ทักษะอย่างเดียว ราวปี 2016-2017 ผมยื่นทำแรงกิ้งเป็นอาร์ติสต์ พอยื่นไปทางประธานสีน้ำโลกบอกว่า งานของผมต้องเป็นระดับมาสเตอร์แล้ว ผมก็เลยได้เป็นเวิลด์มาสเตอร์”
การยื่นเป็นเวิลด์มาสเตอร์ ไม่ใช่ดูแค่ผลงานศิลปะเท่านั้น แต่ยังพิจารณาการทำงานศิลปะอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งดูพัฒนาการ และแนวคิดด้วย
“การที่เราไปทำแรงกิ้ง ต้องยื่นทั้งผลงาน แนวคิด และแสดงออกให้เขาเห็นว่า เราทำได้ ต้องต่อสู้ วางแผน ทำทุกอย่าง การเป็นเวิลด์มาสเตอร์ลึกซึ้งมาก ซึ่งเราได้ยื่นผลงานให้พิจารณาอยู่ 10 ชิ้น และนำเสนอบทความแนวคิดเกี่ยวกับการกระเจิงของแสง และพหุวิชาที่อยู่ในงานศิลปะ”
อาจารย์บันชาอธิบายว่า “ปกติเราเรียนวาดรูป เราจะบอกว่า วาดต้นไม้ อะไรอยู่ไกล ๆ ก็ทำเบลอ ๆ หน่อย อะไรอยู่ใกล้ ๆ ก็ทำให้ชัดขึ้นมาหน่อย แต่ผมไปค้นพบว่า สีที่เดินทาง สีทุกสีในโลก เดินทางด้วยความเร็วไม่เท่ากัน สีส้มเดินทาง 700-800 นาโนเมตรต่อวินาที สีฟ้าเดินทางช้าที่สุด 300 กว่านาโนเมตรต่อวินาที ทำให้มีเหตุผลว่า จะเอาอะไรไว้ตรงไหน มันถึงจะสร้างระยะและมิติในรูปได้สมจริงสมจังที่สุด ซึ่งเป็นวิทยาศาสตร์ ไม่ใช่ความเชื่อ”
“จนเราค้นพบเรื่องเรโซแนนซ์และการสั่นสะเทือน วัตถุอะไรที่อยู่ใกล้เรามันจะสั่นสะเทือนน้อย จะมีขอบคมมากกว่าขอบนวล คือ sharp edges กับ soft edge พอไกลไปจะเริ่มสั่นสะเทือนมาก จะมี soft edge เข้ามาปนเยอะ ภูเขาไกล ๆ ถึงเป็นสีฟ้า ๆ เทา ๆ เป็นขอบพร่า ๆ เบลอ ๆ หายไปในท้องฟ้า ซึ่งเป็นหลักวิทยาศาสตร์ ผมพยายามต่อจิ๊กซอร์มาผสมทั้งความรู้ด้านศิลปะ วิทยาศาสตร์ ฟิสิกส์ วิศวกรรม สถาปัตย์ เปอร์สเปกทีฟ ตรีโกณมิติ”
ศิลปะเกี่ยวข้องกับจักรวาลและวิทยาศาสตร์
นอกจากนี้ เราค้นพบว่า เกี่ยวกับจักรวาลด้วย คือโลกเราหมุนไปตำแหน่งไหน รูปที่เราเขียนต้องสัมพันธ์กัน เราหลอกคนไม่ได้ เราต้องเขียนให้ถูกต้องตามจักรวาลวิทยา เช่น ลองจิจูด ละติจูด ศิลปะไม่ใช่เรื่องแพสชั่นอย่างเดียวแล้ว แต่เดิมเขียนโดยใช้แพสชั่น พอเราศึกษาไปเรื่อย ๆ กลับมีเรื่องฟิสิกส์ ควอนตัม และอีกหลายอย่างเข้ามาเกี่ยวข้อง นี่คือตัวอย่างเท่านั้น เพราะที่ยื่นไปละเอียดกว่านี้มาก เขียนส่งไปกว่า 500 หน้า
“ฉะนั้น เมื่อเราเป็นมาสเตอร์จริง ๆ เราแทบจะต้องรู้ทุกเรื่องเลย เช่น ฤดูหนาว เวลาเราเขียน คนในรูปต้องใส่เสื้อโอเวอร์โค้ต หนาวอุณหภูมิเท่าไหร่ เราก็ต้องเช็กวันที่เราวาดด้วยว่าอุณหภูมิกี่องศา ถ้าร้อน คนก็ต้องใส่เสื้อแขนสั้น กางเกงขาสั้น ใส่รองเท้าสบาย มันเกี่ยวข้องกับภูมิศาสตร์ ภูมิรัฐศาสตร์ด้วย เพราะงั้นในรูปเขียนรูปหนึ่งมันบอกอะไรได้หลายอย่าง นี่คือ ศิลปะ”
ตลอดชีวิตการทำงานศิลปะของเขาสร้างสรรค์ผลงานมาแล้วกว่า 10,000 ชิ้น ปัจจุบันมีคอลเล็กชั่นประมาณ 2,000 ชิ้น เรียกได้ว่า “เป็นศิลปินที่เขียนรูปไว้มากที่สุด” คนหนึ่ง
“ผมเป็นมนุษย์ที่บ้าคลั่งที่สุดในการเขียนรูป สถิตินี้ยังไม่มีใครลบได้ สมัยเรียนเพาะช่าง อ.ปัญญาสอน 14 ครั้งต่อเทอม คือ 14 สัปดาห์ ทุกคนต้องส่งสัปดาห์ละ 1 ชิ้นคือ 14 ชิ้น แต่ทุกเทอมบันชาจะส่ง 400-500 ชิ้น แปลว่าผมต้องเขียนรูปวันละ 3-4 ชิ้นทุกวัน นี่เป็นที่มาของความพิสดาร คือเป็นคนบ้า เขียนแบบไม่หลับไม่นอน นอนวันละแค่ 3 ชั่วโมง ตื่นมาก็เขียน เหมือนเราฝึกฝนตัวเอง เพื่อจะเป็นเซียน
ทุกวันนี้ก็ยังเขียนอยู่ ผมไม่ใช่คนที่เขียนรูปแล้วมีผลงานเป็นมาสเตอร์พีซ แต่งานทุกชิ้นของผมคือมาสเตอร์พีซ ซึ่งผลงาน 2,000 ชิ้นในยุคหลัง ก่อนเป็นมาสเตอร์ช่วง 15 ปีมานี้ ผลงานทั้งหมดคือชีวิตผม ในนั้นจะมีเสียงหัวเราะ มีหยดน้ำตา ความทุกข์ ความเศร้า ความโศก ดีใจ เสียใจ แม่ป่วย แม่ตาย พ่อป่วย พ่อตาย อยู่ในนี้หมด”
“ทุกรูปบอกทั้งองค์ความรู้ที่มี บอกชีวิต บอกทุกอย่าง เช่น คอลเล็กชั่นม้า บางช่วงก็มีความสุข ม้าจะมีแววตาที่สวยงาม แต่บางช่วงที่เราเหนื่อยมาก ๆ แววตาก็จะเศร้าหน่อย ๆ มันแสดงออกในรูปที่เขียน”
สำหรับอนาคตนั้น “อาจารย์บันชา” บอกว่า อยากกลับไปใช้ชีวิตในยุโรป ที่กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส เพราะตัวคนเดียว ไม่มีครอบครัว แต่มีปณิธานที่อยากถ่ายทอดความรู้ ความสามารถที่เกี่ยวกับศิลปะทั้งหมดให้กับเด็กและเยาวชน ครูอาจารย์ และคนที่สนใจทั่วไป
“ผมอยากรีบทำ เพราะศิลปินใช้งานได้แค่ 45-65 ปีเท่านั้น ถ้าเราไม่รีบทำช่วงนี้ ต่อไปสมองจะเริ่มช้าลง ประสิทธิภาพการนำเสนอจะไม่ได้ประสิทธิภาพสูงสุด จึงมีความตั้งใจจะสร้างความรู้เกี่ยวกับศิลปะที่ไปค้นพบ ที่ฝรั่งไม่เคยบอกเพื่อให้คนทุกกลุ่ม ทั้งเด็กนักเรียน สื่อมวลชน ผู้สนับสนุนหรือคอลเล็กเตอร์ และภาครัฐ รับรู้และเข้าใจไปร่วมกัน”
จากความตั้งใจที่อยากส่งต่อแรงบันดาลใจและเป้าหมายที่กล่าวไป อาจารย์บันชาจึงร่วมมือกับ Metro Art นำผลงานของตนเองมาจัดแสดงในศูนย์ศิลปะแนวคลาสสิก พร้อมรวบรวมผลงานของศิลปินดัง ๆ ระดับประเทศ และระดับโลกที่หาชมได้ยาก มาจัดแสดง สับเปลี่ยนทุก ๆ 3 เดือน
“ภาพที่จัดแสดงมีทั้งของเอ็ดวาร์ด ซาซูน ศิลปินระดับโอลด์มาสเตอร์ที่มีชื่อเสียงระดับโลก ภาพของศาสตรเมธี ปัญญา เพ็ชรชู สุดยอดครูศิลปะแห่งโรงเรียนเพาะช่าง ผู้ได้รับการยกย่องให้เป็นครูแห่งครูของวงการศิลปะไทย รวมทั้ง สุชาติ วงษ์ทอง ศิลปินสีน้ำที่ได้รับการยอมรับจากไทยและทั่วโลกว่า เป็นผู้บุกเบิกวงการสีน้ำของไทยให้ทัดเทียมกับต่างประเทศ ซึ่งทุกภาพหาชมได้ยาก”
ศิลปินระดับโลกกล่าวทิ้งท้ายว่า เราตั้งใจนำมาจัดแสดงให้ชมโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย จึงขอเชิญชวนทุกคนมาสัมผัสกับงานศิลปินระดับโลกใน Metro Art ที่อยู่ใจกลางเมืองในสถานีรถไฟฟ้า MRT พหลโยธิน เปิดให้ชมทุกวัน ตั้งแต่เวลา 06.00-21.00 น. โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย
