“แม่” แห่งโปรแกรมเมอร์ Ada Lovelace แรงบันดาลใจของบล็อกเชน Cardano

ทำความรู้จัก “แม่” แห่งเครื่องคำนวณ “เอด้า เลิฟเลซ” โปรแกรมเมอร์ (หญิง) คนแรกของโลก ที่มาของชื่อบล็อกเชน “ADA-Cardano”

วันที่ 12 สิงหาคม 2565 เนื่องในโอกาสวันแม่แห่งชาติ “ประชาชาติธุรกิจ” ขอบอกเล่าเรื่องราวบุคคลสำคัญในโลกของคอมพิวเตอร์ คือ เอด้า เลิฟเลซ (Ada Lovelace) สตรีผู้เป็น “แม่” ของเครื่องคำนวณยุคที่แรก หรือเป็นผู้ริเริ่มเขียนคำสั่งเพื่อควบคุมคอมพิวเตอร์นั่นเอง

ในศตวรรษที่ 19 วิทยาการด้านต่าง ๆ ของมนุษยชาติก็เบ่งบานเต็มที่หลังผ่านยุคแห่งแสงสว่างทางปัญญา (Age of Enlightenment) จวบจนการปฏิวัติอุตสาหกรรมที่กำลังคึกคักนับได้ว่าศตวรรษนี้เป็นยุคทองของนักประดิษฐ์คิดค้นอีกยุคหนึ่ง ซึ่งหลายสิ่งที่ประดิษฐ์ขึ้นยังคงใช้งานถึงปัจจุบัน 

ช่วงเวลาดังกล่าว บทบาทของสตรียังถูกจำกัดอยู่หลายด้าน แต่กระนั้นด้วยสตรีหลายคนก็เป็นแรงผลักดันให้เกิดสิ่งประดิษฐ์สำคัญต่อคนยุคหลัง ตัวอย่างเช่น Letitia Mumford Geer นางพยาบาลผู้คิดค้นเข็มฉีดยา ในปี ค.ศ. 1899 Maria Beasley ผู้คิดค้นเรือชูชีพซึ่งมีขนาดเล็กและทนไฟ ในปี ค.ศ. 1880

และคนสำคัญที่จะกล่าวในวันนี้ คือ Ada Lovelace (1815-1852)

ออกัสติน เอด้า คิง เคานต์เตสแห่งเลิฟเลซ กำเนิดเมื่อปี ค.ศ. 1815 เป็นบุตรีของลอร์ดไบรอน ขุนนางแห่งอังกฤษ 

ด้วยฐานะที่ดีทำให้เอด้าได้มีโอกาสศึกษาด้านคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัยชั้นนำของโลกอย่าง “เคมบริดจ์” เช่นเดียวกับลูกหลานคนมั่งมีในยุคนั้น 

ที่มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์นี้เองที่เอด้าได้พบกับ “ชาร์ล แบบบิจ” (Charles Babbage) หรือที่เรารู้จักภายหลังว่าเป็น “บิดาแห่งคอมพิวเตอร์”

“แบบบิจ” มักจะชักชวนบรรดานักศึกษา นักประดิษฐ์ สนทนาถึงเครื่องจักรในงานสังคมเสมอ ในวันที่เขารู้จักกับเอด้า เขาได้ชวนคนในงานเลี้ยงสังสรรค์พูดคุยโดยการชวนคิดว่า 

“จะเป็นอย่างไร ถ้าหากเครื่องคำนวณไม่เพียงสามารถหยั่งรู้ได้ หากแต่สามารถตอบสนองต่อการหยั่งรู้นั้นได้ด้วย”

แน่นอนว่าไม่มีใครสนใจคำถามชวนคิดของแบบบิจ ยกเว้นเอด้า เธอรู้สึกสนใจในงานนี้เป็นอย่างมาก จนอาสาที่จะช่วยพัฒนาวิธีการที่จะทำให้เครื่องจักรหรือเครื่องคำนวณสามารถตอบสนองคำสั่งหรือ “การหยั่งรู้” ของมนุษย์ได้ 

สิ่งที่เธอทำคือ การสร้างภาษาให้เครื่องคำนวณ โดยใช้เทคนิคการเขียนโปรแกรมแบบวนซ้ำ ที่เรียกว่า Loop ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญสำหรับการเขียนโปรแกรมทุกวันนี้ด้วย วิธีการดังกล่าวทำให้โปรแกรมสามารถทำงานได้โดยไม่ต้องเขียนใหม่ทุกครั้ง ดังนั้น Loop ของเอด้า ทำให้เครื่องวิเคราะห์ (analytical engine) ที่แบบเบจประดิษฐ์ขึ้น (คอมพิวเตอร์ยุคแรก) สามารถตอบสนองคำสั่งของมนุษย์ได้อย่างดี 

วิธีการแบบ Loop ในการสร้างภาษาสำหรับเครื่องคำนวณนี้ทำให้เอด้าเป็นโปรแกรมเมอร์คนแรกของโลก 

หลังจากนั้นเอด้าได้แต่งงานกับขุนนางตำแหน่งเอิร์ลแห่งเลิฟเลซ จึงได้ช่วยงานแบบิจผ่านการเขียนจดหมาย

จดหมายเหล่านั้นเป็นหลักฐานสำคัญที่แสดงให้เห็นวิสัยทัศน์ในอนาคต ด้วยเอด้าระบุว่า ต่อไปเครื่องคำนวณนี้จะสามารถแต่งเพลงได้ วาดภาพได้ และการคำนวณขั้นสูงจะช่วงวงการวิทยาศาสตร์ได้เป็นอย่างมาก 

ในจดหมายที่โต้ตอบระหว่าง “เอด้า เลดี้แห่งเลิฟเลซ” และ “ชาร์ล แบบบิจ” ยังเผยให้เห็นการหารือและแนะนำให้แบบบิจสร้างระบบแผนการทำงานที่เรียกว่า Bernoulli numbers 

ต่อมาแผนการทำงานดังกล่าว แบบบิจได้พัฒนาขึ้นมาสำเร็จ และถูกยกย่องว่าเป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ตัวแรกของโลก 

หลังจากนั้น เลดี้เอด้าก็ช่วยเขียนบรรยายรายละเอียดการทำงานของเครื่องวิเคราะห์อย่างต่อเนื่องเพื่อพัฒนาระบบภาษา แต่สุขภาพของเธอก็เริ่มมีปัญหา และเสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งมดลูก ในปี ค.ศ. 1852 เมื่ออายุได้ 36 ปี 

ในปี ค.ศ. 1979 กระทรวงกลาโหม สหรัฐอเมริกา ได้พัฒนาภาษคอมพิวเตอร์ ด้วยมาตรฐาน ISO ตัวแรกขึ้นมาและเรียกชื่อว่าภาษา “ADA” เพื่อยกย่องเลดี้ เอด้าแห่งเลิฟเลซ มารดาแห่งการเขียนโปรแกรม หรือโปรแกรมเมอร์หญิงคนแรก 

และล่าสุดในปี 2017 นายชาร์ล โฮสกินสัน นักพัฒนาโปรแกรมและผู้ร่วมก่อตั้งบล็อกเชน Ethereum ได้แยกตัวออกมาเพื่อสร้างบล็อกเชนสาธารณะของตัวเอง โดยใช้ระบบ proof of stake ที่ประหยัดพลังงานและไม่เน้นการแสวงหาประโยชน์แบบอีเธอเรียม

นายชาร์ล โฮสกินสัน ได้ตั้งชื่อบล็อกเชนตามนักคณิตศาสตร์ชาวอิตาลี เจโรลาโม การ์ดาโน (Gerolamo Cardano) ส่วนชื่อของสกุลเงิน “สกุลเงิน” หรือหน่วยที่เล็กที่สุดของของบล็อกเชน Cardano ได้รับแรงบันดาลใจจากการตัดตัวอักษรออกเพื่อให้เกิดเป็นตัวย่อ “ADA” เพื่อยกย่องโปรแกรมเมอร์หญิงคนแรกของโลก 

“เลดี้เอด้า เคานต์เตสแห่งเลิฟเลซ” นั่นเอง