
รู้จักวัฒนธรรมเซาน่าฟินแลนด์ ที่ชาวฟินเกือบทุกบ้านจะต้องมี โดยจำนวนห้องเซาน่ามีมากกว่า 2 ล้านแห่งทั่วประเทศ ขณะที่จำนวนประชากรของฟินแลนด์มีเพียง 5 ล้านคน
อย่างที่หลายคนทราบกันว่า เซาน่าเป็นวิธีการดูแลสุขภาพอย่างหนึ่งที่มีประโยชน์ ทั้งต่อสุขภาพกายและสุขภาพใจ เพราะช่วยผ่อนคลายความเครียดได้
เซาน่าแพร่หลายไปทั่วโลก รวมถึงในประเทศไทยเรา การทำเซาน่าก็เป็นการดูแลสุขภาพที่เราคุ้นหูคุ้นตา
แต่รู้หรือไม่ว่าถิ่นกำเนิดของเซาน่าอยู่ที่ใด และมีที่มาอย่างไร
คำว่า “เซาน่า” เป็นภาษาฟินนิชของชาวฟินแลนด์ หมายถึงหลุมหรือโพรงที่มีหิมะปกคลุม และสัตว์ป่ามักใช้เป็นที่หลบภัยหรือพักนอน ต่อมาชาวฟินแลนด์ได้นำมาดัดแปลงโดยสร้างเป็นกระท่อมลึกลงไปในดิน เพื่อทำเป็นที่อบตัวด้วยไอร้อน ซึ่งได้ความร้อนมาจากการเผาหินให้เป็นตัวกระจายความร้อนเข้าสู่ร่างกาย แล้วระบายออกมาทางรูขุมขน
เซาน่าสำหรับชาวฟินแลนด์ไม่ได้เป็นแค่วิธีการดูแลปรนนิบัติร่างกายและจิตใจ แต่ถือเป็นวัฒนธรรม และเป็นจุดขายด้านการท่องเที่ยวอย่างหนึ่งของฟินแลนด์
เกือบทุกบ้านในฟินแลนด์จะมีห้องเซาน่า คือมีมากกว่า 2 ล้านแห่งทั่วประเทศ ขณะที่จำนวนประชากรของฟินแลนด์มีเพียง 5 ล้านกว่าคนเท่านั้น
สำหรับเซาน่าแห่งแรกคาดว่าสร้างขึ้นเมื่อ 2,000 ปีที่แล้ว ซึ่งแตกต่างกับเซาน่าที่เรารู้จักในปัจจุบัน

ห้องเซาน่าแบบดั้งเดิมคือห้องเซาน่าควัน (savusaunas) จะไม่มีปล่องไฟ โดยไฟที่ก่อขึ้นมาจะมอดไหม้จนถ่านคุ เมื่อมนุษย์เราเข้าไปในห้องเซาน่า ร่างกายจะได้รับความอบอุ่นจากไอน้ำซึ่งมีกลิ่นหอม ส่วนควันก็จะเล็ดลอดออกมาทางประตู
ส่วนเซาน่าสมัยใหม่จะเป็นอาคารไม้ หรือห้องที่บุด้วยไม้ มีปล่องสำหรับปล่อยควัน ภายในห้องกระจายความร้อนด้วยหินที่ได้ความร้อนจากการเผาฟืนบน kiuas (เตาเซาน่า) จำนวนมากประมาณ 6-8 ชั่วโมง แล้วปล่อยควันออกมาทางปล่องควัน
นอกจากนี้ เนื่องจากห้องเซาน่าเป็นห้องที่ค่อนข้างถูกสุขลักษณะ และมีน้ำร้อน ในอดีตผู้หญิงจึงมักจะคลอดบุตรในเซาน่า
การอบเซาน่าเริ่มต้นด้วยการชำระล้างร่างกายแล้วจึงเข้าไปนั่งในห้องเซาน่า โดยปกติแล้วอุณหภูมิภายในห้องจะอยู่ที่ 80-110 °C (176-230 °F) ในบางครั้งมีการใช้ต้นเบิร์ชสีเงินที่มีกลิ่นหอม เรียกว่า “วิห์ตา” มัดรวมกันเป็นพวงทุบตัวเบา ๆ เพื่อคลายกล้ามเนื้อ
เมื่อทำเซาน่าไปได้สักพักแล้วร้อนจนรู้สึกอึดอัด ตามธรรมเนียมจะต้องกระโดดลงไปในทะเลสาบ ทะเล สระว่ายน้ำ หรืออ่างอาบน้ำ ส่วนในฤดูหนาวจะกลิ้งตัวบนหิมะ จากนั้นจะกลับเข้าไปในห้องเซาน่าและเริ่มอบตัวใหม่อีกครั้ง

ทั้งนี้ จำนวนรอบและระยะเวลาเซาน่าจะแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับความชอบส่วนบุคคล โดยปกติจะใช้เวลาประมาณ 30 นาที ถึง 2 ชั่วโมง เมื่อเซาน่าเสร็จก็จะล้างตัวให้สะอาด และหลังจากแต่งตัวเรียบร้อยแล้วบางคนอาจต่อด้วยการกินไส้กรอกไปพร้อม ๆ กับจิบเบียร์
ปกติแล้วจะไม่สวมเสื้อผ้าขณะอยู่ในห้องเซาน่า และไม่อนุญาตให้สวมชุดว่ายน้ำ เนื่องจากสระว่ายน้ำในร่มหลายแห่งมีการเติมคลอรีนลงในน้ำ ซึ่งหากสวมชุดว่ายน้ำที่ใช้ในสระว่ายน้ำดังกล่าวเข้าไปในห้องที่มีความร้อน คลอรีนที่ฝังตัวอยู่ในชุดว่ายน้ำจะระเหยออกมา แล้วทำให้หายใจลำบาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่เป็นโรคหอบหืดหรือภูมิแพ้