ดีไลฟ์

สืบสานพระราชปณิธาน เฉลิมพระเกียรติพระพันปีหลวง ราชพัสตราจากผ้าไทย

เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 89 พรรษา วันที่ 12 สิงหาคม 2564 สำนักพระราชวัง ขอเชิญชวนประชาชนร่วมลงนามถวายพระพรผ่านระบบออนไลน์ ณ เว็บไซต์หน่วยราชการในพระองค์ www.royaloffice.th ระหว่างวันที่ 7-13 สิงหาคม 2564

ครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจนานัปการ เพื่อพัฒนาประเทศและยกระดับความเป็นอยู่ของราษฎรให้ดีขึ้น ด้วยพระราชปณิธานที่สำคัญด้านหนึ่งพระองค์ทรงสนับสนุนส่งเสริมให้ประชาชนชาวไทยเห็นคุณค่าของผ้าไทย ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ประจำชาติ เพื่อให้เกิดการอนุรักษ์ สืบสาน รักษา และต่อยอด มรดกภูมิปัญญาให้คงอยู่คู่ผืนแผ่นดินไทยและก้าวไกลไปสู่ระดับสากล

ที่ผ่านมารัฐบาลภายใต้หน่วยงานภาครัฐ อาทิ กระทรวงวัฒนธรรม การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) องค์การพัฒนาชุมชน (อพช.) ได้จัดกิจกรรมเพื่อสืบสานพระราชปณิธานมาโดยตลอด พร้อมร่วมมือกับภาคเอกชน และเครือข่ายวัฒนธรรมทอผ้าไทย จัดงานที่เกี่ยวเนื่องกับผ้าไทย เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

เพราะผ้าไทยถือเป็นสมบัติคู่ชาติมาอย่างยาวนานนับหลายร้อยปี การสืบสานจึงถือเป็นการต่อยอด ทั้งอนุรักษ์มรดกภูมิปัญญาอันล้ำค่าของชาวไทยไม่ให้สูญหายไป ทั้งสามารถสร้างรายได้แก่ชุมชนท้องถิ่นทั่วประเทศ

ปัจจุบันผ้าไทยได้รับการยอมรับในระดับสากล นับเป็นความภาคภูมิใจของคนไทยทั้งประเทศ และยังเป็นที่กล่าวขานและชื่นชมจากคนทั่วโลก พสกนิกรชาวไทยรู้สึกน้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นอันหาที่สุดมิได้

ราชพัสตราจากผ้าไทย ถือเป็นอีกมิติหนึ่งที่สำคัญ ทุกครั้งที่มีงานจัดแสดงฉลองพระองค์ชุดสากลในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นักออกแบบไทยและต่างชาตินำผ้าไหมไทยมาใช้ในการตัดเย็บ

ทำให้ผ้าไทยที่สวยงามเป็นเอกลักษณ์ดูงามสง่ามากยิ่งขึ้น ถือเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับภูมิปัญญาท้องถิ่นของคนไทยให้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง ถือเป็นพระราชกุศโลบายในการเผยแพร่และส่งเสริมผ้าไทย

รวมทั้งส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมด้านการแต่งกายของสตรีไทยให้เป็นที่รู้จักในระดับสากล ฉลองพระองค์ที่ตัดเย็บด้วยผ้าไทยนั้น ทั่วโลกต่างยอมรับถึงความงดงาม สร้างความประทับใจแก่ผู้พบเห็น ทำให้ความนิยมในการสวมใส่ชุดที่ตัดเย็บจากผ้าไทยทั้งในและต่างประเทศ

อาทิ ในงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม มีการเดินแบบแฟชั่นโชว์ผ้าไทย จำนวน 38 ชุด เป็นผลงานจากการออกแบบของดีไซเนอร์รุ่นใหม่ที่มีเอกลักษณ์โดดเด่น มีความหลากหลายทั้งเส้นใย กรรมวิธี และสีสันลวดลายสวยงาม และตัดเย็บที่ทันสมัย มีการเสวนาเกี่ยวกับผ้าไทย โดยดีไซเนอร์ นักออกแบบแฟชั่นร่วมสมัยที่มีชื่อเสียงระดับนานาชาติ และกิจกรรมสาธิต (workshop) งานผ้า โดยช่างฝีมือจากท้องถิ่น เช่น การทำผ้ามัดย้อม ผ้าบาติก ฯลฯ

ขณะที่ชุมชนคุณธรรมและเครือข่ายผู้ประกอบการทางวัฒนธรรมจาก 4 ภูมิภาค กว่า 20 ชุมชน มาร่วมสาธิตและออกร้านจัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรมไทย (Cultural Product of Thailand : CPOT) ทั้งผ้าทอ ผ้าปักพื้นประเภทต่าง ๆ เครื่องเงินสุโขทัย เครื่องถมนครศรีธรรมราชที่หาชมได้ยาก

พร้อมแนะนำสถานที่ท่องเที่ยวแหล่งชุมชนผ้าไหมไทยตามภูมิภาคอีกด้วย เพื่อร่วมสืบสานพระราชปณิธาน “สมเด็จพระพันปีหลวง” พระปรีชาญาณอนุรักษ์ผ้าไทย พัสตราภรณ์อันงดงามที่คงอยู่คู่แผ่นดิน เพราะ “ผ้าไทย” คือทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงให้ความสำคัญและทุ่มเทพระวรกายในการอนุรักษ์และฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมของชาติ อย่างผ้าไทยที่ทรงอนุรักษ์ฟื้นฟูและเป็นแบบอย่างในการใช้ผ้าไทยด้วยพระองค์เอง พระองค์ทรงพลิกฟื้นผ้าไทย จากสิ่งทอของชาวบ้านที่เกือบสูญหายให้กลับมาเป็นอาภรณ์ของคนทั่วโลก ที่ทรงคุณค่าและงดงามอันประเมินค่ามิได้

พระองค์โปรดผ้าทอพื้นเมืองมาก ทรงสนพระราชหฤทัยและทรงเล็งเห็นคุณค่าความงดงามอันมีเอกลักษณ์ของผ้าทอท้องถิ่น

สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงสังเกตหญิงชาวบ้านที่มารอรับเสด็จนุ่งซิ่นไหมมัดหมี่ ที่มีความสวยงาม พระองค์ทอดพระเนตรด้วยความสนพระราชหฤทัยยิ่ง และทรงไต่ถามจนได้ความว่า ชาวบ้านทอผ้าไหมมัดหมี่ไว้ใช้เองในทุกครัวเรือน

จึงมีพระราชดำริ ควรส่งเสริมให้ราษฎรทอผ้าไหมมัดหมี่เป็นอาชีพเสริม เพื่อเพิ่มรายได้ จึงมีพระราชเสาวนีย์ให้ชาวบ้านทอผ้าส่งถวาย พระองค์ทรงรับซื้อ ทำให้เกิดการฟื้นฟูและส่งเสริมหัตถกรรมทอผ้า นอกเหนือจากอาชีพเกษตรกรรม

พร้อมทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ก่อตั้งมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในปี 2519 เป้าหมายเพื่อช่วยชาวนาในถิ่นทุรกันดารทั่วประเทศให้มีรายได้เสริมจากงานหัตถกรรมทอผ้า และหัตถกรรมประเภทอื่น ๆ เป็นการเปิดกว้างให้ชาวบ้านแสดงความสามารถในการสร้างสรรค์งานฝีมือ เป็นการสร้างรายได้และพัฒนาชุมชนให้เข้มแข็งยั่งยืน

การที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชดำริที่ครบวงจร นับเป็นประโยชน์ใหญ่หลวงต่อราษฎร ทำให้ชาวไร่ชาวนามีความรู้มากขึ้น สามารถประกอบอาชีพ และต่อยอดศิลปวัฒนธรรมของชาติได้อย่างแท้จริง

ดังพระราชดำริที่ว่า “ขาดทุนของข้าพเจ้า คือกำไรของชาติ”

ตลอดหลายปีที่ผ่านมา ทั้งผู้ประกอบการ กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย และสภาสตรีแห่งชาติในพระบรมราชินูปถัมภ์ จึงจัดทำโครงการ “สืบสาน อนุรักษ์ศิลป์ผ้าถิ่นไทย ดำรงไว้ในแผ่นดิน” และคณะรัฐมนตรีได้เห็นชอบมาตรการส่งเสริมและสนับสนุนการใช้และสวมใส่ผ้าไทยอย่างน้อย 2 วันต่อสัปดาห์

จากนโยบายดังกล่าว ได้สร้างกระแสการใส่ผ้าไทยของทุกจังหวัดทั่วประเทศให้คึกคักมากยิ่งขึ้น มีการประกวดผ้าทอของแต่ละจังหวัด มอบรางวัลเชิดชูเกียรติให้กับผู้สืบทอดภูมิปัญญาผ้าไทย รวมทั้งจัดแสดงแฟชั่นโชว์ผ้าไทยที่นำมาตัดเย็บให้เข้ากับยุคสมัย ให้ผ้าไทยใส่แล้วเก๋ในชีวิตประจำวัน ซึ่งได้รับความสนใจจากข้าราชการ ประชาชน และเยาวชนคนรุ่นใหม่

ด้วยพระบารมีปกเกล้าฯ ของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงรื้อฟื้นผ้าไทยขึ้นมาให้กลับมาได้รับความนิยมอีกครั้ง จากนี้ไปถือเป็นหน้าที่ของลูกหลานคนไทยในการสืบทอด และสวมใส่ผ้าไทยอย่างภาคภูมิใจ

นิทรรศการผ้าศิลปาชีพสัญจร

นิทรรศการผ้าศิลปาชีพสัญจร (Craft Journey : The SUPPORT Textiles Traveling Exhibition) เพื่อเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยนิทรรศการผ้าเคลื่อนที่ จัดแสดง ณ พิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้ 44 แห่งทั่วประเทศ ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2563-ตุลาคม พ.ศ. 2564

ด้วยการนำเสนอเรื่องราวเมื่อครั้งที่พระองค์ทรงงาน พร้อมกับพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้สนับสนุนให้ชาวบ้านที่มีฝีมือด้านการทอ ได้สร้างเป็นรายได้เสริม จากการที่พระองค์ทรงเริ่มรับซื้อผ้าจากชาวบ้าน ทำให้ในปัจจุบันชุมชนที่ยังคงอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทอผ้ามีเพิ่มมากขึ้น และมีผู้ซื้อและสนใจก็เพิ่มตามมาด้วย

ทั้งนี้ในการจัดรถแสดงนิทรรศการผ้าที่วิ่งไปตามจุดหมายที่กำหนด ก็เพื่อให้นักเรียน ประชาชน ได้รับรู้ถึงคุณค่าภูมิปัญญาอันมีค่าของไทย และช่วยในการเดินทางเข้ามาชมนิทรรศการแสดงผ้า ที่อาจจะเดินทางมายาก ให้ง่ายและเข้าถึงกลุ่มคนมากขึ้นด้วย โดยที่การจัดแสดงจุดต่าง ๆ ที่ผ่านมาประชาชนก็ให้ความสนใจ โดยเฉพาะกลุ่มครอบครัว หรือเด็ก ๆ ที่จะชอบทำกิจกรรมการปักผ้า หรือเพนต์สีต่าง ๆ ซึ่งนับว่าเป็นผลตอบรับที่ดี

หอศิลปาชีพ

จัดแสดงนิทรรศการ “คู่พระบารมี” บอกเล่าเรื่องราวของจุดเริ่มต้นของ “มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ” ซึ่งสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ก่อตั้งขึ้น

และเป็นตัวอย่างการทรงงานร่วมกันของ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในการส่งเสริมพัฒนาอาชีพและการอนุรักษ์สืบสานงานศิลปหัตถกรรมบนผืนแผ่นดินไทย

ตลอดจนถ่ายทอดการดำเนินงานและผลงานของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ และการดำเนินงานศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การมหาชน) ในฐานะองค์กรที่มีบทบาทด้านการส่งเสริม สนับสนุนให้มีการประกอบอาชีพผสมผสานเพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านตามโครงการส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ตลอดจนส่งเสริมและสนับสนุนด้านการตลาดทั้งในประเทศและต่างประเทศ