ระบบโซตัส (SOTUS) คืออะไร ในไทยใครเริ่ม ?

วันที่ 6 มิถุนายน 2565 - 10:49 น.

กระแสยกเลิกระบบโซตัส (SOTUS) รับน้องโหด กำลังมาแรง เปิดเหตุผลทำไมจึงแพร่หลายในสถาบันการศึกษาไทย ต้นกำเนิดมาจากที่ไหน

วันที่ 6 มิถุนายน 2565 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า จากประเด็นที่องค์การนิสิต ม.เกษตรฯ ได้โพสต์ผ่านเฟซบุ๊กเพจ องค์การบริหาร องค์การนิสิต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน “ยกเลิกระบบโซตัส” และไม่อนุญาตให้ทุกองค์กรกิจกรรมภายใต้การดูแลของ อบ.ก.จัดกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับระบบโซตัสอย่างเด็ดขาด ไม่ว่าจะเป็นการบังคับเข้าร่วม การใช้ความรุนแรงทางคำพูดและทางร่างกาย หรือแม้แต่การกดดันที่ทำให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมรู้สึกไม่ปลอดภัย

การให้ความสำคัญกับปัญหา “ระบบโซตัส” จนน้องใหม่เจ็บตัว พิการ หรือถึงขั้นเสียชีวิตมีให้เห็นทุก ๆ ปี มหาวิทยาลัยต่าง ๆ จึงเริ่มออกประกาศยกเลิกระบบโซตัส รวมถึงกิจกรรมที่ให้ความสำคัญกับ Beauty Standard และ Beauty Privilege และมุ่งเน้นกิจกรรมที่ทั้งสนุก สร้างสรรค์ สร้างมิตรภาพ และสภาพแวดล้อมที่ดี

แล้วระบบโซตัส (SOTUS) คืออะไร ทำไมสังคมไทยถึงนิยม

ความหมายของ SOTUS แบ่งออกตาม 5 ตัวอักษร ได้แก่

Seniority คือ การเคารพผู้อาวุโส
Order คือ การปฏิบัติตามระเบียบวินัย
Tradition คือ การปฏิบัติตามธรรมเนียมประเพณี
Unity คือ การเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน หรือความสามัคคี
Spirit คือ การเสียสละกายและใจ มีน้ำใจเพื่อส่วนรวม

ระบบโซตัส (SOTUS) เป็นรูปแบบการรับน้องที่เข้มข้น จากกิจกรรม “การว๊าก” และ “บทลงโทษ” ที่มา ระบบโซตัส (SOTUS) ในไทยนั้นไม่แน่ชัด ตามข้อมูลจากเว็บไซต์ thetsis พบครั้งแรกในช่วงสงครามเย็น อยู่ในช่วงที่ไทยมีการก่อตั้งมหาวิทยาลัย ส่งนักเรียนไปศึกษาต่อต่างประเทศในระดับปริญญาตรีในสหรัฐอเมริกา

กลุ่มนักเรียนที่ส่งไปจบการศึกษากลับมาพร้อมกับความคิดในการรับน้องใหม่ ซึ่งประกอบไปด้วยระบบการว๊าก และการลงโทษ โดยสถาบันแห่งแรกที่มีการนำโซตัสรูปแบบใหม่มาใช้นั้น คือ “โรงเรียนป่าไม้แพร่” ที่มีการผลิตนักเรียนเพื่อเข้าเป็นนิสิตของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ในเวลาต่อมาโรงเรียนป่าไม้แพร่ พัฒนากลายเป็นมหาวิทยาลัยแม่โจ้

หรือจากห้องสมุดภาควิชาวิศวกรรมโยธา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่มีการพบ โคลงโซตัสซึ่งเป็นโคลงสี่สุภาพที่พบในหนังสือเฟรชชี่รุ่นโบราณทำให้เชื่อว่า เป็นมหาวิทยาลัยที่เป็นต้นกำเนิดของระบบโซตัสขึ้นมาครั้งแรก จึงมีความเป็นไปได้ว่าในช่วงเวลานี้ มหาวิทยาลัยหลายแห่งได้นำคำว่า “โซตัส” เข้ามา

ต้นกำเนิดระบบโซตัส (SOTUS)

ตามข้อมูลจากบล๊อก Stardee มีผู้สันนิษฐานไว้ว่าระบบโซตัสพัฒนามาจากระบบอาวุโสในโรงเรียนประจำของอังกฤษ อาจารย์จะแต่งตั้งนักเรียนชั้นปีสูง ๆ ที่มีความประพฤติดี มาเป็นผู้ช่วยอาจารย์ (Fag, Prefect หรือ Perfect) เพื่ออบรมสั่งสอนรุ่นน้อง

ตำแหน่งพรีเฟกต์ ยังมีสิทธิพิเศษในการตักเตือน หักลบคะแนนพฤติกรรมรุ่นน้อง แถมยังมีห้องนั่งเล่น ห้องอาบน้ำส่วนตัวอีกต่างหาก ซึ่งอำนาจและสิทธิพิเศษเหนือคนอื่น ๆ ในรูปแบบเดียวกันนี้ปรากฎให้เห็นในกลุ่มรุ่นพี่ที่จัดกิจกรรมรับน้องในไทยเช่นกัน

ระบบโซตัส (SOTUS) เป็นที่นิยมในไทยมายาวนาน เนื่องจากโครงสร้างของสังคมไทยยังอยู่ในรูปแบบชนชั้น การมีพีมีน้อง เคารพนอบน้อมผู้อาวุโสกว่า ด้วยโครงสร้างรูปแบบนี้ จึงทำให้ระบบโซตัส (SOTUS) เป็นกิจกรรมที่ไม่เคยหายไปจากกิจกรรมการรับน้องเลย

อย่างไรก็ตาม เมื่อเวลาผ่านไป สังคมมีความตื่นตัวเรื่องความเท่าเทียม ความเสมอภาค และเสรีภาพ จึงทำให้ระบบโซตัสเริ่มไม่ได้รับความนิยม และล่าสุดถึงกับยกเลิกไป