Prachachat BITE SIZE โดย พฤฒินันท์ สุดประเสริฐ
ต้นสัปดาห์ที่ผ่านมา มีความเคลื่อนไหวน่าสนใจในวงการธุรกิจค้าปลีกเกิดขึ้น นั่นคือการเปิดตัว “Lotus’s Pick & Go” ร้านค้าแบบไร้พนักงาน (Unmanned Store) แห่งแรกของไทย ซึ่งเรียกความสนใจอย่างมากถึงประสบการณ์การช็อปปิ้งรูปแบบใหม่ โดยไม่ต้องสนทนากับคนขาย จ่ายเงิน แต่ใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัยทำหน้าที่แทน
แม้ว่านี่จะเป็นหนึ่งในเทรนด์ใหม่ เป็นเทรนด์แห่งอนาคตของวงการค้าปลีก รวมถึงมีการวิเคราะห์จากต่างประเทศว่า ร้านค้าไร้พนักงาน จะมีการขยายตัวเพิ่มขึ้นเป็นกว่า 40,000 สาขาในปี 2566 นี้ แต่ขณะเดียวกันมีความกังวลเกิดขึ้นว่า ร้านค้าลักษณะนี้ จะทำให้ต้องมีคนตกงานเพิ่มขึ้นหรือไม่ ?
- “ทางรัฐ” ซูเปอร์แอปแห่งชาติ รองรับแจกเงินดิจิทัล 10,000 บาท
- สหรัฐ อังกฤษ ฝรั่งเศส ไทย และหลายชาติ ออกแถลงการณ์ร่วม เรียกร้องปล่อยตัวประกันในกาซา
- BITE SIZE : ถอนเงินไม่ใช้บัตร ข้ามแบงก์ได้แล้ว ธนาคารไหนรองรับบ้าง
เปิดกลไก “Lotus’s Pick & Go”
Lotus’s Pick & Go ร้านค้าแบบใหม่ ไร้พนักงาน เป็นการนำเทคโนโลยีหลาย ๆ อย่างมารวมกัน เป็นร้านค้าที่ไม่มีพนักงานอำนวยความสะดวก อธิบายรายละเอียดของสินค้า แต่มีอาหาร และของใช้ให้เลือกกว่า 400 รายการ ทั้งเครื่องดื่ม นม ขนมขบเคี้ยว และของใช้ในชีวิตประจำวัน บนพื้นที่ร้านเพียง 30 ตร.ม. เท่านั้น โดยพื้นที่ 90% ของร้าน จะเป็นสินค้าประเภทอาหาร และอีก 10% จะเป็นสินค้าประเภทของใช้
ขณะที่การเข้าไปเลือกซื้อสินค้าก็ค่อนข้างง่าย เพียงแค่สแกน QR Code ของทรูมันนี่วอลเล็ต แล้วเดินไปเลือกซื้อสินค้า ได้สินค้าตามต้องการ แล้วก็เดินออกประตู ร้านค้าไปได้เลย
มีคำถามในใจเป็นหมื่นล้านคำ ของผู้ที่ต้องการจะใช้บริการร้านค้าไร้พนักงาน ประกอบด้วยเทคโนโลยีอะไรบ้าง ?
เทคโนโลยีที่ใช้งานภายในร้าน Lotus’s Pick & Go คือ “True Virgo AI” ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มเทคโนโลยีสำหรับธุรกิจค้าปลีกที่พัฒนาโดย True Digital อีกหนึ่งหัวหอกสำคัญที่ร่วมพัฒนาร้านค้าไร้พนักงานแห่งนี้
เทคโนโลยีที่มีการใช้งานในร้าน ภายใต้แพลตฟอร์ม “True Virgo AI” นี้ มีทั้งกล้องวงจรปิด ทั้งภายในร้านไปจนถึงบนชั้นวางสินค้า รวมกันถึง 66 ตัว ทำหน้าที่ทั้งรักษาความปลอดภัย และเก็บข้อมูลการซื้อสินค้าของลูกค้าเพื่อประมวลผลและคิดเงินตอนออกจากร้าน
นอกจากนี้ ยังมีป้ายราคาสินค้าดิจิทัลที่สามารถแก้ไขหรือปรับราคาสินค้าที่อยู่บนชั้นได้ทันที ไปจนถึงระบบต่าง ๆ สำหรับการบริหารร้านค้าลักษณะนี้ ควบคู่กับการใช้เทคโนโลยีเอไอ (AI) และ Machine Learning ซึ่งเป็นหนึ่งในเทรนด์ของโลกเทคโนโลยี และรวมถึง และ digital payment system ระบบชำระเงินแบบดิจิทัลผ่าน TrueMoney Wallet
ทั้งนี้ ระบบร้านค้าไร้พนักงานจะไม่มีการเก็บรวบรวมข้อมูลของลูกค้าที่อาจนำไปสู่การระบุตัวบุคคล เช่น ภาพใบหน้า เป็นต้น ผู้ใช้บริการจึงมั่นใจได้ในความเป็นส่วนตัวของข้อมูล (Data Privacy)
“ร้านค้าไร้พนักงาน” ไร้พนักงานจริงหรือ ?
จากความกังวลที่เกิดขึ้นว่า การมาของร้านค้าไร้พนักงานลักษระนี้ จะทำให้คนตกงานกันจริง ๆ หรือ ?
หากมองตามความเป็นจริง ตำแหน่งงานของสายค้าปลีก ไม่ได้หายไปหมดเสียทีเดียว เพราะแม้ร้านค้าไร้พนักงาน จะให้ลูกค้าสามารถซื้อของและสามารถชำระเงินได้เอง โดยไม่ต้องมีพนักงานแคชเชียร์แล้ว
แต่บางตำแหน่งก็ยังต้องมีอยู่ โดยเฉพาะพนักงานที่ทำงานเป็น Back office หรือบริหารอยู่หลังบ้านของร้าน อาทิ พนักงานเติมสินค้า ที่ยังคงต้องเข้ามาเติมสินค้าเอง เมื่อสินค้าบนเชลฟ์หมด หรือพนักงานที่คอยบริหารหรืออัพเดตราคา โปรโมชั่นของร้านค้า ยังคงต้องมีอยู่
ใหม่สำหรับเมืองไทย แต่ต่างประเทศมีนานแล้ว
แม้จะเป็นครั้งแรก ๆ ที่ประเทศไทยมีร้านค้าไร้พนักงาน แต่สำหรับต่างประเทศ ร้านค้าไร้พนักงานลักษณะนี้ มีมาก่อนแล้ว ในช่วงไม่ถึง 10 ปีที่ผ่านมา ด้วยปัจจัยหลัก ๆ ที่เกิดขึ้น ท้้งเรื่องจำนวนพนักงาน หรือประชากรแรงงานที่น้อยลง หรือเรื่องของจำนวนลูกค้าที่มาก ทำให้การรอคิวเพื่อคิดเงิน ใช้เวลานาน ยิ่งลูกค้าเยอะ ยิ่งรอนานมากขึ้น
นอกจากนี้ ยังมีผลการศึกษา ระบุว่า พฤติกรรมของลูกค้าในปัจจุบัน โดยเฉพาะลูกค้าที่เป็นกลุ่มคนรุ่นใหม่ ชอบความ Self-Service หรือชอบบริการตัวเอง ต้องการความรวดเร็ว และจัดการให้จบด้วยตัวเอง ร้านค้าไร้พนักงานจึงเกิดขึ้นมาและมีมากขึ้นด้วยเหตุผลนี้
ขณะเดียวกันเทรนด์ลักษณะเดียวกันนี้ ทำให้เกิดช่องชำระเงินหรือบริการคิดเงิน ลักษณะ Self-Service มากขึ้น ทั้งร้านค้าปลีกทั่วไป จนถึงร้านอาหารด้วย
“ร้านค้าไร้พนักงาน” จะเกิดหรือดับ ?
สำหรับร้านค้าไร้พนักงานในต่างประเทศ มีทั้งเคสที่ประสบความสำเร็จ และล้มเหลวไม่เป็นท่า
เคสที่ประสบความสำเร็จ และถูกพูดถึงอย่างมาก คือ ที่สิงคโปร์ มีร้านสะดวกซื้อที่ชื่อว่า “Octobox” ซึ่งเป็นสตาร์ตอัพสัญชาติสิงคโปร์ มีร้านตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีคนรุ่นใหม่อาศัยอยู่ อย่างมหาวิทยาลัย และยังใช้เทคโนโลยีมาช่วยวิเคราะห์และบริหาร เพื่อตอบสนองในสิ่งที่ลูกค้าต้องการ
ส่วนเคสที่ไม่ค่อยประสบความสำเร็จมากนักนั้น หลาย ๆ เคสมาจากประเทศจีน มีร้านค้าไร้พนักงานแบบนี้ เกิดขึ้นเยอะมาก พอ ๆ กับดอกเห็ด แต่สุดท้ายก็เจ๊ง ปิดสาขากันไปไม่น้อย เนื่องจากลูกค้ามองว่า นี่มันไม่ต่างอะไรกับการไปซื้อผ่านตู้อัตโนมัติเลย ลูกค้าก็ไม่กล้าเข้าไปซื้อเพราะไม่มีพนักงาน เมื่อมีข้อสงสัยเกี่ยวกับสินค้า หรืออยากได้คำแนะนำ ก็ไม่สามารถถามใครได้ ทำให้พลาดโอกาสในการขายไปไม่น้อย
อย่างไรก็ดี มีข้อมูลน่าสนใจจาก ABI Research คาดการณ์ไว้ว่า Unmanned Store มีโอกาสขยายตัวเพิ่มขึ้นจากเมื่อปี 2562 มีร้านค้าไร้พนักงานราว 393 แห่ง เป็น 44,138 แห่งทั่วโลก ภายในปี 2566
แต่สุดท้ายแล้ว เทรนด์ร้านค้าไร้พนักงานจะฮิตติดเทรนด์ หรือจะเติบโตแบบไหนในเมืองไทย ขึ้นอยู่กับการวางแผนธุรกิจ ทำเลขาย ที่ตอบโจทย์ปัญหา และความต้องการ จึงจะเอาชนะใจลูกค้าได้
ชมรายการ Prachachat BITE SIZE EP.10 ได้ที่ https://youtu.be/imbKvyisX-A
