จีนสั่งรื้อเกณฑ์โครงการร่วมทุนรัฐบาลท้องถิ่น-เอกชน ต้องผ่านรัฐบาลกลาง แก้ปัญหาหนี้ท่วม

จีน โครงการร่วมทุน โครงสร้างพื้นฐาน
โครงการก่อสร้างทางรถไฟความเร็วสูงในมณฑลเจียงซู ประเทศจีน/ แฟ้มภาพ ถ่ายเมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม 2019 (ภาพแจกจากจีน จัดหาโดย AFP)

รัฐบาลจีนลุยแก้ปัญหาหนี้รัฐบาลท้องถิ่น ล่าสุดมีข่าวว่าคณะรัฐมนตรีสั่งปฏิรูปโครงการร่วมทุนรัฐบาลท้องถิ่น-เอกชน (PPP) จากเดิมที่รัฐบาลท้องถิ่นมีอำนาจตัดสินใจจัดสรรงบประมาณได้เอง เปลี่ยนเป็นกำหนดให้แต่ละโครงการต้องผ่านการอนุมัติจากรัฐบาลกลาง และสั่งระงับทุกโครงการที่ผ่านการตรวจสอบแล้วถูกระบุว่า “มีปัญหา”

วันที่ 14 พฤศจิกายน 2023 สำนักข่าวรอยเตอร์ (Reuters) รายงานว่า รัฐบาลกลางของจีนได้ออกคำสั่งให้รัฐบาลท้องถิ่นระงับโครงการความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน (PPP) ที่ถูกระบุว่า “มีปัญหา” และจะกำหนดให้การจัดสรรงบประมาณ 10% สำหรับโครงการร่วมทุนต้องผ่านกลไกการตรวจสอบโดยรัฐบาลกลางแทน เป็นส่วนหนึ่งในแนวทางแก้ปัญหา ในขณะที่รัฐบาลจีนพยายามควบคุมความเสี่ยงด้านหนี้ของรัฐบาลท้องถิ่น 

รอยเตอร์อ้างการให้ข้อมูลของแหล่งข่าวสองคนที่ทราบเรื่องนี้ว่า แนวทางนี้ได้ถูกระบุในเอกสารของคณะรัฐมนตรีที่เผยแพร่หมุนเวียนในรัฐบาลท้องถิ่น ธนาคารเพื่อการสนับสนุนนโยบาย และธนาคารของรัฐเมื่อเดือนที่แล้ว ซึ่งเป็นแนวปฏิบัติที่ยังไม่เคยมีการรายงานมาก่อนหน้านี้ 

คณะมนตรีรัฐกิจ (State Council) หรือคณะรัฐมนตรีของจีนได้ออกแนวปฏิบัติโดยละเอียดสำหรับการปฏิรูปโมเดลการร่วมทุนระหว่างรัฐและเอกชน (Public-Private Partnership : PPP) ซึ่งจีนใช้ครั้งแรกเมื่อปี 2014 และแนวปฏิบัตินี้เกิดขึ้นในขณะที่รัฐบาลจีนมีความกังวลมากขึ้นเกี่ยวกับผลกระทบของหนี้รัฐบาลท้องถิ่นที่จะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ 

ตามข้อมูลของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) หนี้ของรัฐบาลท้องถิ่นจีนอยู่ที่ 92 ล้านล้านหยวน (ประมาณ 464 ล้านล้านบาท) หรือคิดเป็น 76% ของจีดีพีจีนในปี 2022 ซึ่งเพิ่มขึ้นจากสัดส่วน 62.2% ในปี 2019 หรือปีก่อนโควิด-19 

แหล่งข่าวของรอยเตอร์กล่าวว่า ในความพยายามที่จะจำกัดการก่อหนี้เพิ่มเติมของรัฐบาลท้องถิ่น รัฐบาลจีนจะยกเลิกกฎระเบียบที่อนุญาตให้รัฐบาลท้องถิ่นจัดสรรเงินงบประมาณประจำปีได้มากถึง 10% สำหรับโครงการร่วมทุนภาครัฐและเอกชน (PPP) แล้วจะใช้กฎระเบียบใหม่ที่รัฐบาลท้องถิ่นต้องยื่นข้อเสนอการลงทุนในโครงการแต่ละโครงการให้หน่วยงานของรัฐบาลกลางพิจารณาเป็นรายโครงการ  

ADVERTISMENT

ความเคลื่อนไหวดังกล่าวนี้เกิดขึ้นหลังจากที่รายจ่ายในโครงการ PPP ของรัฐบาลท้องถิ่นหลายแห่งทะลุเพดานในช่วงไม่กี่ปีหลังมานี้  

นอกจากนั้น แหล่งข่าวของรอยเตอร์บอกอีกว่า คณะมนตรีรัฐกิจได้ขอให้รัฐบาลท้องถิ่นระงับ “โครงการที่มีปัญหา” ตามการตรวจสอบและระบุโดยสำนักงานการตรวจสอบแห่งชาติ (National Audit Office : NAO) เมื่อต้นปีนี้ และให้แก้ไขปัญหาที่มีการระบุไว้ด้วย   

ADVERTISMENT

แหล่งข่าวคนหนึ่งของรอยเตอร์บอกว่า โครงการที่ถูกระบุว่า “มีปัญหา” คือโครงการที่เต็มไปด้วยความผิดปกติ รวมถึงการที่ LGFVs หรือเครื่องมือจัดหาเงินของรัฐบาลท้องถิ่นวางตัวเป็นพันธมิตร หรือผู้ร่วมทุนกับเอกชน ซึ่งกระตุ้นให้เกิดการก่อหนี้สะสมมากเกินไป 

แหล่งข่าวทั้งสองคนซึ่งมีข้อมูลและทราบเรื่องโดยตรงเกี่ยวกับเอกสารของคณะรัฐมนตรีบอกว่า นอกจากมาตรการที่กล่าวมาแล้ว โครงการ PPP ทั้งหมดที่ยังไม่เสร็จสิ้นกระบวนการประมูลเพื่อหาเอกชนผู้ร่วมทุนภายในเดือนกุมภาพันธ์ปีนี้ จะต้องถูกระงับโครงการ 

นับตั้งแต่ปี 2014 รัฐบาลกลางจีนโปรโมตโครงการร่วมทุนภาครัฐและเอกชน (PPP) สำหรับดึงเงินจากภาคเอกชนเข้ามาลงทุนในโครงการโครงสร้างพื้นฐานสาธารณะ เพื่อเพิ่มการลงทุนโครงการสร้างพื้นฐานและแบ่งเบาภาระทางการเงินของรัฐบาลท้องถิ่นที่มีหนี้มหาศาล 

แต่การเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของโครงการ PPP ก็สร้างความตื่นตระหนกแก่เจ้าหน้าที่ที่กล่าวว่ารัฐบาลท้องถิ่นบางแห่งใช้โครงการความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน กองทุนเพื่อการลงทุนของรัฐบาล และบริการจัดซื้อจัดจ้างของรัฐบาลเป็นช่องทางปลอม ๆ สำหรับใช้แอบอ้างในการก่อหนี้เพิ่มขึ้น