ครบ25ปีผนวกคืนจีน ฮ่องกงอ่อนแรง ทิ้งบทบาท ฮับการค้าโลก มุ่งซบแผ่นดินใหญ่

ครบ25ปีผนวกคืนจีน
The 25th anniversary of Hong Kong's return to China (AP Photo/Kin Cheung)

วาระครบ 25 ปีฮ่องกงผนวกคืนจีน ผู้นำฮ่องกงที่มาจากการผลักดันของจีนพูดชัดว่า มุ่งจะให้ฮ่องกงเปลี่ยนแปลงอีกครั้ง ด้วยการเป็นผู้นำด้านเทคโนโลยีที่เชื่อมกับจีน มากกว่ามุ่งรั้งตำแหน่ง ฮับการค้าโลก

วันที่ 30 มิถุนายน 2565 สำนักข่าว เอพี รายงานวิเคราะห์ชะตาอนาคตของ ฮ่องกง วาระครบรอบ 25 ปีที่หวนคืนจีน วันที่ 1 กรกฎาคมนี้ ว่ากำลังค่อยๆ เฟดจากบทบาทการเป็นศูนย์กลางการเงินและการค้าระดับโลก หลังเลือกที่จะปราบปรามการเคลื่อนไหวของกลุ่มประชาธิปไตย

ฮ่องกงเปลี่ยนบทบาทมาหลายชั่วอายุคน จากหมู่บ้านประมงสู่ท่าเรือสำคัญในยุคอาณานิคมศตวรรษที่ 19 แล้วเปลี่ยนโฉมหน้าเป็นเมืองแห่งการลงทุนและโรงงานหลังปฏิวัติจีน ค.ศ.1949 จนกระทั่งเป็นศูนย์กลางการเงินมาถึงศตวรรษที่ 21

ครบ25ปีผนวกคืนจีน
A man tours an exhibition to mark the 25th anniversary of the former British colony’s return to Chinese rule, in Hong Kong, Friday, June 24, 2022. (AP Photo/Kin Cheung)

บรรดาบริษัทย้ายฐานจากฮ่องกง

จอห์น ลี ผู้ได้รับการเลือกตั้งเป็นผู้บริหารสูงสุดของเขตปกครองพิเศษฮ่องกงได้รับแรงกดดันที่จะต้องสรรหาแหล่งเศรษฐกิจเติบโตใหม่ โดยมองข้ามการระบาดของโควิดที่ทำลายการท่องเที่ยวและธูรกิจ รวมทั้ง ความไม่แน่นอนของกฎหมาย หลังจากกวาดล้างผู้สนับสนุนประชาธิปไตย

นายลีเคยสัญญาไว้เมื่อเดือน เม.ย. ระหว่างหาเสียงเลือกตั้งว่าจะ “เริ่มต้นบทใหม่” และเสริมศักยภาพการแข่งขันด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรม เช่นเดียวกับการค้าและการเงินให้กับฮ่องกง

นายจอห์น ลี ผู้นำใหม่ฮ่องกง พบ สี จิ้นผิง ประธานาธิบดีจีน ที่กรุงปักกิ่ง เมื่อ 30 พ.ค. 2022  (Li Xueren/Xinhua via AP, File)

ลีไม่ได้เปิดเผยรายละเอียด เพียงแต่ชี้ไปที่เขตเศรษฐกิจ Greater Bay Area ซึ่งริเริ่มในการเชื่อมฮ่องกงกับเมืองฝั่งจีนแผ่นดินใหญ่ซึ่งเป็นเมืองเซินเจิ้น ศูนย์กลางเทคโนโลยีและการเงิน และเมืองตงกว่านกับเมืองฝัวชานของมณฑลกวางตุ้งซึ่งเป็นแหล่งผลิตไฟฟ้า

เดวิด เกรแฮม กรรมการบริหารของหอการค้าอังกฤษในฮ่องกงกล่าวว่าโครงการ Greater Bay Area สร้างโอกาสดีๆ มากมายที่นึกไม่ถึงและเป็นโอกาสที่ฮ่องกงจะเป็นเหมือนอีกหลายเมือง เช่น สิงคโปร์หรือดูไบ

“แต่เรื่องเร่งด่วนที่ลีควรจะแก้ไขก่อน คือ ผู้บริหารในฮ่องกงกังวลเรื่องการควบคุมการเดินทาง บางบริษัทย้ายฐานไปสิงคโปร์ กรุงเทพฯ ดูไบหรือศูนย์กลางธุรกิจเมืองอื่น ๆ แล้ว” เกรแฮมกล่าว

FILE – วิกตอเรีย พาร์ก ซึ่งเคยเป็นสถานที่ชุมนุมรำลึกเหตุการณ์นองเลือดที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน เงียบกริบ เมื่อวันที่ 4 มิ.ย. 2022   (AP Photo/Kin Cheung, File)

ฮ่องกงถูกลดบทบาท ฮับการค้าโลก

ด้านโจเซฟ อาร์มาส ประธานหอการค้าอเมริกันในฮ่องกงกล่าวว่าบทบาทของฮ่องกงในฐานะคอนเนกเตอร์ระดับโลกลดลงมาก

ตอนนี้ ผู้บริหารเดินทางไปไหนก็ได้ตามที่ต้องการ ฮ่องกง จีนแผ่นดินใหญ่และไต้หวันเป็นเพียงไม่กี่แห่งในโลกที่ยังมีมาตรการกักตัวนักเดินทางขาเข้าอยู่

ส่วนไมเคิล ชาน ผู้บริหารธุรกิจการผลิตสินค้าแฟชั่น เห็นว่ากฎระเบียบกักตัวไม่สอดคล้องกับการเดินทางเพื่อทำงานระยะเวลาสั้นๆ ชานจึงตัดสินใจย้ายไปทำงานที่สิงคโปร์ชั่วคราวเพราะกฎระเบียบไม่เคร่งครัดเท่า

ชานกล่าวว่าเมื่อพบเจ้าหน้าที่รัฐ มักจะต้องไปพบด้วยตัวเอง ไม่เหมือนในสหรัฐอเมริกา ที่คุยผ่าน Zoom หรือ วิดีโอคอลได้

ครบ25ปีผนวกคืนจีน
ทีวีฮ่องกงแพร่ภาพ สี จิ้นผิง มาชมนิทรรศการครบรอบ 25 ปี ฮ่องกงผนวกคืนจีน ที่ฮ่องกง เมื่อ 24 มิ.ย. 2022   (AP Photo/Kin Cheung)

ปี ค.ศ.2021 ฮ่องกงเสียประชากรเกือบ 90,000 คนจากประชากร 7.5 ล้านคน เฉพาะเดือน ก.พ.-มี.ค. ปีนี้ ในช่วงที่โควิดระบาดอย่างหนัก มีคนออกจากฮ่องกงกว่า 100,000 คน
.
นักเคลื่อนไหวและรัฐบาลต่างประเทศวิจารณ์กฎของพรรคคอมมิวนิสต์ที่มาปกครองฮ่องกง หลังคืนสู่จีนเมื่อปี ค.ศ.1997 แม้ฮ่องกงมีเสรีภาพและปกครองตนเองช่วยให้รักษาสถานะเป็นศูนย์กลางที่ตั้งสำนักงานใหญ่เอเชียของบริษัทระดับโลก

FILE – หนังสือพิมพ์แอปเปิ้ลเดลี สื่อที่ถูกทางการเล่นงานเพราะเจ้าของกล้าวิจารณ์รัฐบาลแผ่นดินใหญ่ .  (AP Photo/Vincent Yu, File)

ถึงค่าเช่าและค่าใช้จ่ายสูงขึ้นเป็นประวัติการณ์และความไม่เท่าเทียมกันมากขึ้น แต่ฮ่องกงยังมีแรงงานที่มีทักษะ ท่าเรือที่มีประสิทธิภาพ และระบบกฎหมายแบบตะวันตกที่ถือว่าเป็นกลางและเชื่อถือได้ แต่สถานะการเป็นศูนย์กลางการค้าและธุรกิจระดับโลกกำลังลดลง

หอการค้าอเมริกันในฮ่องกงสำรวจพบว่าบริษัท 1 ใน 20 มีแผนจะย้ายฐานหรือสำนักงานใหญ่ในภูมิภาคไปจากฮ่องกง ส่วนอีกครึ่งหนึ่งยังไม่แน่ใจว่าจะไปหรือไม่

FILE – การปะทะระหว่างตำรวจปราบจลาจลและผู้ประท้วงหน้าอาคารสภานิติบัญญัติฮ่องกง เมื่อ 12 มิ.ย. 2019 หรือ พ.ศ.2562(AP Photo/Kin Cheung, File)

บางธุรกิจกำลังธุรกิจบางแห่งกำลังจับตามองการบังคับใช้กฎหมายและการไหลของข้อมูลอย่างเสรี รวมทั้ง คนในแวดวงการค้าและการเงินจะได้รับผลกระทบและต้องปรับตัวอย่างไร

บริษัท 2 ใน 5 แห่งที่สำรวจระบุว่ากังวลว่าอาจจะเสียการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตฟรีซึ่งเป็นเส้นเลือดหลักสำหรับศูนย์กลางการค้าที่ต้องอาศัยการไหลของข้อมูล

ผู้ตอบแบบสอบถามมากกว่าครึ่งรู้สึกว่ารัฐบาล “ไม่สนใจ” หรือ “ไม่ยอมรับ” ความกังวลทางธุรกิจ

จนถึงปัจจุบัน ฮ่องกงส่วนใหญ่ปลอดจากการเซ็นเซอร์ ไม่เหมือนจีนแผ่นดินใหญ่ที่มี “Great Firewall” คอยปิดกั้นประชาชนไม่ให้เห็นเว็บไซต์ต่างประเทศที่ดำเนินการโดยรัฐบาลหรือนักสิทธิมนุษยชนต่างชาติ แต่ฮ่องกงก็เพิ่งปิดหนังสือพิมพ์ Apple Daily สื่อชูประชาธิปไตยและจิมมี ไหล ผู้จัดพิมพ์ถูกจำคุก

เคิร์ต ถัง อดีตกงสุลใหญ่สหรัฐในฮ่องกง เปรียบเทียบว่ากฎหมายความมั่นคงแห่งชาติไม่ได้ส่งผลกระทบต่อธุรกิจและการเงินมากนัก แต่จะต้องจับตาดูผลจากกฎหมายและการยกเครื่องระบบการเมืองของจีนแผ่นดินใหญ่

(FILES) In this file photo taken on July 1, 2021, Hong Kong’s Chief Secretary John Lee (Photo by Peter PARKS / AFP)

ท่าเรือ-ตลาดหุ้นต่างลดความคึกคัก

ฮ่องกงเจริญรุ่งเรืองในฐานะประตูการค้าสู่จีนมานานหลายทศวรรษ แต่ถูกบดบังด้วยสถานะการเป็นเมืองท่าเรือสินค้าที่พลุกพล่านที่สุดในโลกเมื่อปี ค.ศ.2000

กระทั่ง 20 ปีต่อมา ปริมาณการขนส่งสินค้ามีเพียงร้อยละ 10 ทำให้ท่าเรือฮ่องกงตกลงไปอยู่อันดับ 8 ของโลก ส่วนท่าเรือเซี่ยงไฮ้ เซินเจิ้นและท่าเรือจีนอีก 3 แห่งมีขนาดใหญ่กว่า

ตลาดหุ้นฮ่องกงเคยเป็นตลาดที่ใหญ่ที่สุดในเอเชีย นอกจากญี่ปุ่นมีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง แต่ก็ตามหลังคู่แข่งระดับภูมิภาค

บริษัทที่ซื้อขายหุ้นในฮ่องกงมีมูลค่าตลาดรวม 5.4 ล้านล้านดอลลาร์ เทียบกับตลาดหลักทรัพย์เซี่ยงไฮ้ที่มีมูลค่า 8.2 ล้านล้านดอลลาร์ ส่วนบริษัทในการแลกเปลี่ยนครั้งที่สองของจีนในเซินเจิ้นมีมูลค่า 6.2 ล้านล้านดอลลาร์

A man takes photos of the last Chinese imperial-style Hong Kong Jumbo Floating Restaurant, (AP Photo/Kin Cheung)

หันเข้าหาจีนมากขึ้น

แต่ถังเชื่อว่าฮ่องกงเพียงแต่ถดถอยชั่วคราวเท่านั้นเพราะฮ่องกงยังคงสถานะความสำคัญในฐานะศูนย์กลางโลกและมีบทบาทอย่างยิ่งในการเชื่อมโยงเศรษฐกิจจีนกับเศรษฐกิจโลกและส่งเสริมการเงินทั้งสองทาง

ฮ่องกงยังรักษาบทบาทเป็นศูนย์กลางนวัตกรรมและมีการตั้งศูนย์วิจัยที่ช่วยสร้างบริษัทสตาร์ทอัพหลายสิบแห่ง

ร็อคกี เอส. ต่วน รองอธิการบดีมหาวิทยาลัยจีนแห่งฮ่องกงกล่าวว่าไม่ค่อยมีใครรู้ถึงจุดแข็งของฮ่องกงในด้านการวิจัยทางการแพทย์และเทคโนโลยีชีวภาพ ฮ่องกงเสนอแหล่งเงินทุน มีความเชี่ยวชาญและมีข้อมูลคลินิกและเครือข่ายมหาวิทยาลัยระดับโลกที่ทำให้ได้เปรียบคู่แข่งระดับภูมิภาค


ส่วน ทอมมี วู จากสถาบันวิจัย Oxford Economics กล่าวว่าเมืองอื่นๆ ในภูมิภาค โดยเฉพาะสิงคโปร์อาจจะเป็นศูนย์กลางเอเชียหรือเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่ธุรกิจฮ่องกงจะเน้นไปที่ประเทศจีนเป็นหลัก

….