คนหลายพันคนที่ติดโควิดตอนการระบาดใหญ่เริ่มต้นใหม่ ๆ ยังรู้สึกขยะแขยงกับอาหารบางประเภท เครื่องอาบน้ำบางอย่าง หรือแม้กระทั่งกลิ่นตัวของคนรัก
การรับประทานอาหารและร่วมเฉลิมฉลองกันในช่วงเทศกาลคริสต์มาสและปีใหม่อาจทำให้คนที่มีอาการ Parosmia (พาร์สเมีย) หรือการรับรู้กลิ่นและรสเพี้ยน รู้สึกแปลกแยกเป็นพิเศษ
สำหรับมิลลี เด็กวัย 16 ปีจากเมืองโบลตันในอังกฤษ นี่เป็นปีที่สองแล้วที่เธอต้องใช้ที่หนีบจมูกเวลาทานอาหารฉลองคริสต์มาสกับครอบครัว
เธอเล่าว่าชีส เนื้อสัตว์ หัวหอม และช็อกโกแลต มีกลิ่นเหมือน “ความตาย” ทั้งเหม็นเน่าและเลวร้ายมาก
มิลลีเริ่มมีอาการ Parosmia (พาร์สเมีย) 3 เดือนหลังจากติดโควิดและก็ไม่สามารถรับรู้กลิ่นได้ เชื่อกันว่าอาการนี้เกิดจากการที่เซลล์ประสาทพิเศษในจมูกไม่สามารถจับกลิ่นและแปลงข้อมูลในลักษณะที่สมองสามารถเข้าใจได้
มิลลีเล่าว่า นี่ไม่ได้ส่งผลต่ออาหารการกินของเธอเท่านั้น ชีวิตสังคมและสุขภาพจิตเธอก็ได้รับผลกระทบด้วย
“ฉันไม่ออกไปเที่ยวกับเพื่อนเท่าเดิมเพราะไม่ได้ไปทานอาหารเพื่อความสนุก ฉันกินเพราะจำเป็นต้องกินเท่านั้น”
น้องสาวฝาแฝดของมิลลีติดโควิดในช่วงเวลาไล่เลี่ยกันแต่ไม่ได้มีอาการเหล่านี้ และตัวเธอเองก็ไม่รู้จักคนอื่นที่มีอาการพาร์สเมีย
ประเมินกันว่าราว 65% ของคนที่เป็นโควิดจะไม่สามารถรับรู้กลิ่นได้ไปชั่วคราว หรือเรียกกันว่า “anosmia” และอย่างน้อย 10% จะมีอาการจนกลายเป็น “parosmia” และจะมีบางคนที่อาจเป็นอาการพบได้ยากที่เรียกว่า “phantosmia” ซึ่งเป็นการได้กลิ่นสิ่งที่ไม่ได้มีอยู่จริง
ตอนนี้ยังสรุปไม่ได้ว่าทำไมโควิดทำให้เกิดอาการพาร์สเมีย แต่คาดกันว่าการติดเชื้อโควิดไปทำให้ประสาทรับรู้ในจมูกของคนเราเสียหาย
กาแฟ เนื้อสัตว์ หัวหอม กระเทียม ไข่ และยาสีฟันรสมิ้นต์ เป็นของที่หลายคนที่มีอาการพาร์สเมียบอกว่าได้กลิ่นแล้วทำให้ขยะแขยง แต่ก็มีอีกหลายกลิ่นที่ทำให้นักวิทยาศาสตร์พากันงุนงงว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร เช่นบางคนบอกว่าน้ำก๊อกมีกลิ่นเหมือนท่อระบายน้ำ หรือกลิ่นเครื่องสำอางเหมือนเส้นผมเวลาไหม้
วิธีรับมือกับอาการพาร์สเมีย
- ทานอาหารอุณหภูมิห้อง หรืออาหารอุณหภูมิเย็น
- หลีกเลี่ยงอาหารทอด เนื้อสัตว์ที่นำไปย่าง หัวหอม กระเทียม กาแฟ ช็อกโกแลต ซึ่งเป็นอาหารที่แย่ที่สุดสำหรับคนมีอาการนี้
- ลองอาหารที่รสชาติจืดชืด อาทิ ข้าว บะหมี่ ขนมปังที่ไม่ได้นำไปปิ้ง ผักนึ่ง และโยเกิร์ตรสธรรมดา
- หากไม่สามารถกินอาหารได้ ลองทานโปรตีนปั่นแบบไม่มีรสชาติ
ที่มา : AbScent
- “ตั้งแต่ติดโควิดฉันก็ได้แต่กลิ่นเนื้อเน่ากับสารเคมี”
- อยู่ดี ๆ จมูกไม่ได้กลิ่น อาจชี้ว่าติดเชื้อโรคโควิด-19 แบบไม่แสดงอาการ
- ผลตรวจ MRI พบสมองหดตัวเล็กน้อยแม้ติดโควิดไม่รุนแรง
แล้วก็ยังไม่มีคำตอบว่าทำไมคนมักเริ่มมีอาการพาร์สเมียหลังจากติดโควิดไปแล้วประมาณ 3 เดือน ตอนนี้ยังไม่มีวิธีการรักษาอาการนี้และก็ยังไม่รู้แน่ชัดว่าคนที่เป็นมีโอกาสหายจากอาการนี้มากน้อยแค่ไหนเพราะยังไม่มีการศึกษาวิจัยอย่างจริงจัง
ดร.ไซมอน เจน แพทย์ด้านหู คอ และจมูก จาก AbScent องค์กรการกุศลด้านการสูญเสียการรับรู้กลิ่น บอกว่า ข่าวดีคือคนที่มีอาการพาร์สเมียมีอาการดีขึ้นตามลำดับ และ “มีหลายคนที่อาการดีขึ้นจนหายขาด”
ดร.เจน ร่วมมือกับผู้ก่อตั้ง AbScent คริส เคลลี และ ดร.เจน พาร์คเกอร์ นักวิทยาศาสตร์ด้านรสชาติ จากมหาวิทยาลัยเรดดิง ในการค้นหาสิ่งที่ทำให้เกิดอาการพาร์สเมียในระดับโมเลกุล
ดร.เจน บอกว่า การหาประสาทรับกลิ่นเจอเท่ากับช่วยให้นักวิทยาศาสตร์สามารถหาได้ว่ามันทำงานหรือไม่ทำงานอย่างไร และจะสามารถรักษาให้ทำงานได้ดีขึ้นได้ไหม
คนไข้ที่เข้าร่วมการวิจัยมาจากสมาชิกกลุ่มเฟซบุ๊กที่องค์กรการกุศล AbScent ตั้งขึ้นตั้งแต่เดือนมิ.ย. 2020 และมีสมาชิกมากกว่า 22,000 ราย
ผู้ก่อตั้งอย่าง คริส เคลลี เคยมีอาการพาร์สเมียมาก่อน และรู้ดีว่าช่วงเวลาแห่งการเฉลิมฉลองมันยากเย็นสำหรับคนที่มีอาการนี้แค่ไหน
เธอบอกว่าความผิดปกติด้านการรับรู้กลิ่นมีความเชื่อมโยงกับภาวะวิตกกังวลและซึมเศร้าด้วย
“การอยู่กับอาการนี้ทำให้เหนื่อยล้า” เคลลีเล่า “ไม่ว่าจะในความเป็นจริงที่อยู่ตรงหน้า หรือความกลัวที่คาดเดาไปก่อน มันเหมือนมีสัญญาณไฟไหม้ดังขึ้นทุก ๆ 5 นาที ตลอดเวลาที่คุณตื่นอยู่”
….
ข่าว บีบีซี ไทย ที่เผยแพร่ในเว็บไซต์ ประชาชาติธุรกิจ เป็นความร่วมมือของสององค์กรข่าว
