
เร่งเสริมแกร่ง PCB-Printed Circuit Board หรือแผงวงจรพิมพ์ สันหลังอิเล็กทรอนิกส์
อุตสาหกรรม PCB-Printed Circuit Board หรือแผงวงจรพิมพ์อังอิเล็กทรอนิกส์นเป็นชิ้นส่วนสำคัญในอุตสาหกรรมสมัยใหม่ ถึงขนาดเรียกว่าเป็น “กระดูกสันหลังของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ทุกชนิด” และจะเป็นพลังผลักดันในการพัฒนาเศรษฐกิจไทยไปสู่เศรษฐกิจดิจิทัล ปัจจุบันมีมูลค่าตลาดประมาณ 1.5 แสนล้านบาท
และยังมีโอกาสที่เติบโตต่อไปอีกเรื่อย ๆ ตราบเท่าที่ทิศทางของอุตสาหกรรม กำลังมุ่งหน้าไปสู่การใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ เพื่อให้เกิดรายได้ เกิดการจ้างงาน ที่จะช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย
มีการส่งออกไปยังจีน ญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา และยุโรป นำเข้าวัตถุดิบและชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์จากต่างประเทศเพื่อใช้ในการผลิต PCB ในประเทศ
อย่างไรก็ตาม แม้มีการผลิต PCB ในประเทศ แต่ยังต้องนำเข้าวัตถุดิบและเครื่องจักรจากต่างประเทศมากกว่า 90% เพื่อใช้ในการผลิต PCB วัตถุดิบหลักที่นำเข้าได้แก่ ทองแดง สารเคมี เรซิ่น
ตลาด PCB ในประเทศมีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง จากความต้องการในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์และการสื่อสาร เช่น Hard disk Drive อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ อุปกรณ์ที่ใช้ในยานยนต์ อุปกรณ์การรับส่งสัญญาณมือถือ และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์อื่น ๆ
ขณะนี้ ผู้ส่งออก PCB อันดับที่ 1 คือประเทศจีนสัดส่วนอยู่ที่ 45.7% ของมูลค่าตลาดรวมที่ 2.6 หมื่นล้านยูเอสดอลลาร์ สำหรับประเทศไทยนั้นมีมูลค่าการส่งออก PCB อยู่ในอันดับที่ 6 ของโลก และมูลค่าการนำเข้า PCB อยู่ในอันดับที่ 7 ของโลก
สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน BOI ได้เปิดเผยข้อมูลว่าในช่วง 11 เดือนแรกปี 2566 มีโครงการที่ขอรับการสนับสนุนจาก BOI ทั้งส่วนของ PCB และ PCBA 38 โครงการ เพิ่มขึ้น 2 เท่าจากปีก่อนหน้า คิดเป็นมูลค่าการลงทุนอยู่ที่ 96,000 ล้านบาท ขยายตัวสูงถึง 6 เท่า
สำหรับปัญหาและอุปสรรค ของอุตสาหกรรม PCB ในประเทศไทย มีอาทิ เทคโนโลยีการผลิตที่ล้าหลัง การแข่งขันในตลาดโลกมีความรุนแรง โดยเฉพาะจากประเทศที่ผลิตในปริมาณมากและราคาถูก เช่น สาธารณรัฐประชาชนจีน
ต้นทุนในการผลิตในประเทศไทยสูงกว่า เพราะยังต้องนำเข้าวัตถุและเครื่องจักรมาใช้ในการผลิต ทำให้ผู้ผลิตในประเทศไทยต้องเผชิญกับความยากลำบากในการแข่งขันด้านราคา ส่วนการส่งออกและนำเข้ากระบวนมีข้อจำกัดและขั้นตอนที่ซับซ้อน ทำให้การส่งออก PCB มีความล่าช้า กระทบต่อการขยายตลาดและความสามารถในการตอบสนองลูกค้า
ปัญหาด้านการขาดสนับสนุนจากภาครัฐ มาตรการส่งเสริมการลงทุนยังไม่เอื้อกับเทคโนโลยีการการผลิตและการจำหน่าย PCB เช่น การผลิต PCB ที่ใช้สำหรับอุปกรณ์ที่มีความซับซ้อน ที่ผู้ประกอบการในประเทศต้องลงทุนในการซื้อเครื่องจักร และวัตถุดิบราคาสูง แต่นโยบายด้านภาษียังไม่ได้ปรับตามเทคโนโลยีที่ใช้ในการผลิต ซึ่งอาจเป็นอุปสรรคต่อการดำเนินธุรกิจ
ปัญหาด้านแรงงานและการพัฒนาทักษะ การขาดแคลนแรงงานที่มีทักษะและความรู้ทางเทคนิคในการผลิต PCB ไม่สามารถดำเนินการผลิตได้ตามเป้าหมาย ทำให้การผลิตมีความผิดพลาดสูงและไม่สามารถพัฒนานวัตกรรมใหม่ ๆ ได้
ความต้องการแรงงานที่เพิ่มขึ้นของภาคอุตสาหกรรม โดยเฉพาะในระดับวิศวกร (6,000 คน) และช่างเทคนิค (มากกว่า 20,000 คน) จำนวนบุคลากรในอุตสาหกรรมไม่เพียงพอ และขาดสถาบันและหลักสูตรเฉพาะทาง PCB ในระดับมหาวิทยาลัยและอาชีวศึกษา
อุตสาหกรรม PCB ในประเทศไทยยังต้องเผชิญกับปัญหาด้าน Supply Chain ที่ส่งผลกระทบต่อการผลิตและการตลาด จำนวนบริษัทสัญชาติไทยมีน้อย ทำให้อำนาจการแข่งขันน้อย และไม่สามารถพึ่งพาตนเองได้ บริษัทต่างชาติที่เข้ามาลงทุนในประเทศไทยมักมีการซื้อขายกันเอง ไม่เกิดการถ่ายทอดเทคโนโลยี ทำให้ผู้ประกอบการไทยไม่มีโอกาสเข้ามาเรียนรู้และมีส่วนร่วมในอุตสาหกรรม PCB ส่งผลให้อุตสาหกรรม PCB ในประเทศไทยไม่สามารถพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมได้อย่างเต็มที่
การสนับสนุนจากรัฐบาล/ภาครัฐ ขาดการสนับสนุนสร้าง demand จากภาครัฐในการซื้อสินค้า electronics ของคนไทยภายในประเทศ ผลงานต้นแบบของการพัฒนาภายในประเทศไม่ได้มีโอกาสในการเข้าสู่ตลาด เพราะกลไกทางด้านราคาไม่สามารถสู้สินค้าจากต่างประเทศ เนื่องจากจำนวนของการผลิตน้อยกว่า ซึ่งเป็นธรรมชาติด้านราคาของตลาดสากล ในขณะที่จีนใช้รัฐอุดหนุนให้สินค้าเทคโนโลยีของประเทศจีนสามารถไปแข่งขันได้ พร้อมกับการยกระดับและพัฒนาคุณภาพให้ได้มาตรฐานสากล
ผู้เกี่ยวข้องในอุตสาหกรรม และคณะกรรมาธิการการการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม สภาผู้แทนราษฎร ได้ร่วมกันศึกษาปัญหานี้ และมีข้อเสนอในการแก้ปัญหา เตรียมเสนอต่อรัฐบาล เพื่อให้จัดตั้งศูนย์ประสานงานแก้ปัญหา โดยดึงทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วม ดังนี้
ให้สมาคมแผ่นวงจรพิมพ์ไทยเป็นศูนย์กลางในการแก้ปัญหาและประสานงาน จัดตั้ง Thailand PCB InstiElectronics Circuit Centertute
และเพื่อแก้ไขปัญหา Supply Chain ให้สร้างเวทีให้บริษัทเอกชนในอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องเข้ามามีส่วนร่วม จัดตั้งทีมงานศึกษาถึงโอกาสทางธุรกิจและพัฒนาองค์ความรู้ด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่ตรงความต้องการของอุตสาหกรรม ยกระดับศักยภาพของผู้ประกอบการไทย ด้วยการใช้กลไกของ BOI ทำให้ต่างชาติที่เข้ามาลงทุน มีระบบที่ชัดเจนสำหรับการถ่ายทอดเทคโนโลยีส่งเสริมให้มีส่วนของการออกแบบ และพัฒนาสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ที่มีมูลค่าสูง
มีนโยบายภาครัฐในการสนับสนุนการสร้างความต้องการการใช้งานสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ของคนไทย หรือเรียกว่านโยบาย Thailand first ในบางรายการที่จะทำให้เกิด demand ในห่วงโซ่คุณค่าและยกระดับทุกส่วนใน ecosystem อย่างเป็นระบบ
ข้อเสนอแนะในการพัฒนากำลังคน จัดตั้ง Thailand Electronics Circuit Center (TECC) เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนากำลังคนป้อนเข้าสู่อุตสาหกรรม มีแผนระยะสั้นในการกำหนดทักษะที่จำเป็นสำหรับอุตสาหกรรม เพื่อให้ออกแบบ คอร์สสำหรับ Upskill และ Reskill ให้คนที่อยู่ในอุตสาหกรรม PCB อยู่แล้วหรือดึงมาจากอุตสาหกรรมอื่น ๆ
จัดทำแผนระยะยาวจัด ทำหลักสูตรร่วมกับมหาวิทยาลัยในเครือข่าย เพื่อพัฒนาหลักสูตรเฉพาะทาง PCB ในมหาวิทยาลัยและอาชีวศึกษา และเพื่อแก้ไขข้อจำกัดในการผลิตสินค้า Electronics จัดตั้งศูนย์บ่มเพาะ Thailand Electronics Circuit Center (TECC) เพื่อให้ความรู้ตั้งแต่การออกแบบไปจนถึงการผลิตสินค้าตัวอย่าง
โดยภายในศูนย์จะมีผู้เชี่ยวชาญจากไทยและต่างประเทศ รวมอุปกรณ์ที่ทันสมัย โดยเป็นการทำงานแบบบูรณาการระหว่างสมาคม ภาครัฐ และภาคการศึกษา
จากข้อมูล ดังกล่าว เห็นชัดว่า รัฐไม่ควรปล่อยให้อุตสาหกรรม PCB เติบโตด้วยตนเองตามสภาพ เพราะการแข่งขันรุนแรง หากต้องการใช้อุตสาหกรรมนี้ ร่วมขับเคลื่อนเศรษฐกิจประเทศ จำเป็นต้องมีแผนการพัฒนาและการสนับสนุนต่าง ๆ อย่างทันการณ์