“ธานินทร์” ชี้ เทรนด์การศึกษา ชูหลักคิดรับมือโลกดิสรัปต์

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

บิ๊กบอสเอ็นคอนเส็ปท์ “ธานินทร์ เอื้ออภิธร” วิเคราะห์ 3 เทรนด์สำคัญที่จ่อกระทบแวดวงการศึกษา ชี้ 6 แนวคิด ตั้งคำถาม-หาคำตอบเชิงวิเคราะห์ สร้างประสบการณ์ตรงให้นักเรียน รับมือโลกการศึกษาอนาคต

คลื่น disruption กระทบหลายภาคธุรกิจ แม้แต่วงการศึกษาก็ไม่รอด ต้องปรับตัวเสริมกลยุทธ์เพื่อดึงดูดนักเรียน “ธานินทร์ เอื้ออภิธร” ผู้บริหารโรงเรียนสอนภาษาอังกฤษเอ็นคอนเส็ปท์ เปิดเผย “ประชาชาติธุรกิจ” ถึงสถานการณ์ของการศึกษาไทยว่า แต่ละสถานศึกษาต้องออกแบบการเรียนให้ตอบโจทย์โลกยุค disruption ที่ขณะนี้กำลังถูกก่อกวนด้วยเทคโนโลยีและกระจายวงกว้างออกไปเรื่อย ๆ ซึ่งก่อนหน้านี้ก็ส่งผลกระทบไปหลากหลายวงการแล้ว ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจ การเงินการธนาคาร การสื่อสาร ไปจนถึงสื่อสิ่งพิมพ์ หรือแม้แต่วงการการศึกษา ภายใต้ปรากฏการณ์ของ disrupted ยังทำให้เกิด VUCA ที่ประกอบไปด้วย การเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว (volatility) ความไม่แน่นอน (uncertainty) ความซับซ้อน (complexity) และความคลุมเครือไม่ชัดเจน (ambiguity)

ทั้งนี้ VUCA ยังส่งผลต่อ 3 เทรนด์ของโลกที่สำคัญที่กำลังเกิดขึ้น และก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงตามมา เทรนด์แรก คือ globalization (โลกาภิวัตน์) เพราะโครงสร้างสังคมถูกพลิกผัน โดยอินเทอร์เน็ตได้เป็นตัวแปรสำคัญที่มา “เร่ง” ทำให้โลกใบเดิมที่เคยกว้างใหญ่ ถูกทำให้แคบลง ตามด้วยเทรนด์ที่เรียกว่า ธนาภิวัตน์ (financialization) ภาคการเงินจะทวีความมีอิทธิพลทั้งในแง่ขนาด และความสำคัญเพิ่มขึ้น มีเครื่องมือทางการเงินที่หลากหลายมากขึ้น ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของระบบเศรษฐกิจ และส่งผลต่อพฤติกรรมของผู้บริโภคในวงกว้าง และเทรนด์สุดท้าย คือ digitalization หรือการเปลี่ยนของกระบวนการมาสู่รูปแบบดิจิทัล

“ทั้ง 3 เทรนด์ที่จะเกิดขึ้นนี้มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่วงการการศึกษาจะต้องเตรียมความพร้อม เพื่อสร้างบุคลากรที่มีศักยภาพมารับมือในอนาคตให้ได้ ยกตัวอย่าง ชาร์ลส์ ดาร์วิน เจ้าของทฤษฎีวิวัฒนาการ กล่าวไว้ว่า ไม่ใช่ผู้ที่แข็งแกร่งหรือฉลาดที่สุดที่จะอยู่รอด หากแต่เป็นผู้ที่รู้จักปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงได้ดีที่สุด ดังนั้น การเตรียมความพร้อมรับมือกับโลกที่ทุกอย่างได้ถูก disrupted นั้น จึงเป็นอีกความจำเป็นของมนุษยชาติที่ต้องปรับตัวให้ทันกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น”

“ธานินทร์” กล่าวเพิ่มเติมอีกว่า เมื่อเห็นแนวโน้มของอนาคตแล้ว การศึกษายุคใหม่จะต้องออกแบบด้วยหลักคิดที่ประกอบไปด้วย 1) ต้องเรียนรู้ว่าเรียนไปทำไม (why study) เมื่อโลกต้องการคำตอบที่ถูกต้องน้อยลง ขณะเดียวกันก็จะต้องการคำตอบที่ถูกใจมากขึ้น หรือคำตอบเฉพาะบุคคล (personalization) มากขึ้น นักเรียนจะต้องอยู่ที่แนวหน้าของการเปลี่ยนแปลง เพราะพ่อ-แม่ไม่สามารถแนะนำหรือชี้ทางได้ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงที่เร็วเกินกว่าจะคาดคิด 2) การจำลองให้เห็นภาพรวม (simulation power) นอกเหนือจากนี้ ยังต้องเข้าไปมีประสบการณ์ร่วม เช่น การเรียนเลขสมัยใหม่ จะมีการเรียนแบบ reverse sequence คือ คิดย้อนกลับไปโดยไม่ได้ให้โครงสร้างมาก่อน เพื่อให้นักเรียนได้คิด วิเคราะห์ เพื่อหาคำตอบ เช่น เลขแบบ ST Math เป็นต้น นอกจากนี้ ในต่างประเทศการจำลองให้เห็นภาพรวมยังเป็นหัวใจหลักของการเรียนรู้ เช่น แทนที่จะเรียนบริหารธุรกิจ เรียนเศรษฐศาสตร์ ก็ให้นักเรียนได้เปิดร้านจริง ทำธุรกิจจริง เพื่อสร้างประสบการณ์ตรง

3) การสื่อสารและความร่วมมือ (communication & collaboration power) โลกสมัยใหม่นั้นทักษะสำคัญที่ต้องเรียนรู้ คือ การระดมความคิด (brainstorming) เพราะการได้ไอเดียที่หลากหลาย และความร่วมมือนั้นเป็นสิ่งที่สำคัญ เนื่องจากโลกยุคใหม่ 1+1 ไม่ได้เท่ากับ 2 เสมอไป แต่จะทวีกำลังเพิ่มขึ้น นอกจาก brainstorming แล้ว ทักษะการโต้แย้งแสดงเหตุผล (debate) การตัดสินใจ (decision) และศักยภาพในการเพิ่มคุณค่า (value added) ก็เป็นทักษะสำคัญที่ห้องเรียนยุคใหม่ต้องส่งเสริมให้เด็กเรียนรู้ เพราะโลกยุคใหม่ต้องการหาคำตอบที่สร้างความพึงพอใจ มากกว่าคำตอบที่ถูกต้องเพียงอย่างเดียว

4) การสวมบทบาทเพื่อสร้างประสบการณ์ (role play power) โดยเฉพาะบทบาทที่ยังไม่เกิดขึ้นจริง เช่น ในกรณีที่เป็นแพทย์ให้ลองคิดดูว่าจะมีความสุขกับชีวิตหรือไม่ เพื่อให้นักเรียนเข้าใจความต้องการของตนเองมากยิ่งขึ้น 5) โลกสมัยเก่าตั้งคำถามว่าอย่างไร (logical thinking) ในขณะที่โลกยุคใหม่ คำถามจะเปลี่ยนไปเป็น why (ทำไม) หรือ why not (ทำไมไม่) มาใช้สอนกับนักเรียน และ 6) การเรียนรู้เพื่อโน้มน้าวผู้อื่น (presentations power) ประเด็นนี้ถือว่าสำคัญมากในการทำให้คนอื่น ๆ พอใจและคล้อยตาม นั่นถือว่านักเรียนมีทักษะการนำเสนอที่ดี


เมื่อไม่รู้ว่าคลื่นแห่งความเปลี่ยนแปลงใหม่ ๆ จะเข้ามาเยือนอีกหรือไม่ สิ่งสำคัญที่ต้องดำเนินการ คือ การเตรียมความพร้อมให้เท่าทันโลก ในยุคที่การเปลี่ยนแปลงรวดเร็วเพียงแค่กะพริบตา