รายได้ก้อนแรกในชีวิตของเรา จำได้หรือเปล่าว่าใช้เงินก้อนนี้ยังไง?

สร้างทักษะทางการเงินเพื่อเป้าหมายของชีวิต กับ นรินทร์ เอกวงศ์วิริยะ นักวางแผนการเงิน CFP®

รายได้ก้อนแรกในชีวิตของเรา จำได้หรือเปล่าครับว่าเราใช้เงินก้อนนี้ยังไง?

รายได้ก้อนแรกคือสัญญาณของการเริ่มเส้นทางชีวิตด้วยตัวของเราเอง เมื่อต้องดำเนินชีวิตด้วยตัวเองทักษะทางการเงินเป็นพื้นฐานที่จำเป็นที่เราต้องสร้างขึ้น เพราะความรู้ความเข้าใจทางการเงินช่วยให้เราสามารถวางแผนและบริหารจัดการเงินอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งการใช้จ่าย การออม การก่อหนี้ และการลงทุน

“ทักษะ” ไม่ใช่สิ่งที่ติดตัวเรามาตั้งแต่เกิด แต่ “ทักษะ” คือความรู้ ความชำนาญ และความเข้าใจที่เกิดขึ้นจากการเรียนรู้ การฝึกฝน และการสร้างขึ้น ทุกคนจึงสามารถสร้างทักษะด้านต่างๆ ให้ตัวเองได้

 

ทักษะทางการเงินของคนไทยในปัจจุบันเป็นอย่างไร?

ธนาคารแห่งประเทศไทยและสำนักงานสถิติแห่งชาติ ร่วมกันทำวิจัยล่าสุดในปี 2561 พบว่าคนไทยมีทักษะทางการเงินเฉลี่ยรวมอยู่ที่ระดับ 66.2% สูงกว่าค่าเฉลี่ยจากทุกประเทศตามข้อมูลของ OECD หรือ องค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจที่มีค่าเฉลี่ย 62.9%

แม้ทักษะโดยรวมของเราใกล้เคียงกับค่าเฉลี่ยทั่วโลก แต่เมื่อแยกดูทักษะทางการเงินออกเป็นด้านต่างๆ จะเห็นได้ว่า ไทยมีค่าเฉลี่ยในเรื่องพฤติกรรมทางการเงิน และทัศนคติทางการเงิน เป็นทักษะการเงิน 2 ด้านที่สูงกว่าค่าเฉลี่ยของ OECD  ยกเว้นทักษะการเงินในด้านความรู้ทางการเงินที่ไทยมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 55.7% ต่ำกว่าค่าเฉลี่ย OECD ที่ 65.7% พอควร

การที่มีความรู้ทางการเงินที่น้อย เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เราไม่สามารถไปถึงเป้าหมายทางการเงินต่างๆ โดยเฉพาะเป้าหมายทางการเงินระยะยาวเพื่อการเกษียณอายุ

ความรู้ทางการเงินเรื่องที่คนไทยมีค่าเฉลี่ยที่ต่ำ ได้แก่ ความรู้เรื่องดอกเบี้ยเงินฝากทบต้น เงินเฟ้อ ความเสี่ยงและผลตอบแทน การกระจายความเสี่ยงในการลงทุน และมูลค่าของเงินตามเวลา ซึ่งเป็นความรู้หลักสำหรับการลงทุน

นอกจากนี้ยังพบปัญหาที่สำคัญคือ พฤติกรรมเรื่องการจัดสรรเงินก่อนใช้ ซึ่งคนไทยมีค่าเฉลี่ยเพียง 23.4% ขณะที่ค่าเฉลี่ย OECD เท่ากับ 60.0%  สะท้อนถึงปัญหาการออมของคนไทยที่ไม่เพียงพออย่างเห็นได้ชัด (สามารถดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่แหล่งที่มาของข้อมูลท้ายบทความ)

การออมและการลงทุน คือ 2 หัวใจสำคัญในการสร้างความมั่งคั่งและการบรรลุเป้าหมายทางการเงินของชีวิต จึงไม่น่าแปลกใจที่คนส่วนหนึ่งต้องประสบปัญหาทางการเงิน โดยเฉพาะปัญหาการเงินช่วงหลังการเกษียณอายุถือเป็นปัญหาใหญ่ระดับประเทศ เมื่อทักษะการออมสร้างได้ด้วยการปรับพฤติกรรมการจัดสรรเงิน ทักษะด้านการลงทุนก็สร้างได้ด้วยการทำความเข้าใจปัจจัยที่มีผลกับการลงทุน เริ่มจากความเข้าใจเรื่องอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริง

อัตราดอกเบี้ยที่เราเห็นเป็นตัวเลข % นั้นเรียกว่า อัตราดอกเบี้ยที่ระบุไว้ (Nominal Interest Rate) ไม่ได้สะท้อนอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริง (Real Interest Rate) เพราะไม่ได้นำเรื่องค่าของเงินที่เปลี่ยนแปลงไปตามอัตราเงินเฟ้อ (Inflation Rate) มาปรับเพิ่มหรือปรับลด หากจะพิจารณาผลตอบแทนจากเงินที่ฝากหรือลงทุนจึงควรดูจากอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริง ซึ่งก็คือ อัตราดอกเบี้ยที่ปรับลดอัตราเงินเฟ้อนั่นเอง

 

ตัวอย่างอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงของไทย

จะเห็นได้ว่าในช่วง 15 ปีที่ผ่านมา อัตราดอกเบี้ยแท้จริงของเงินฝากธนาคารไทยส่วนมากอยู่ต่ำกว่า 1% และหากต้องถูกหักภาษี 15% จากดอกเบี้ยที่ได้รับ ในบางปีเราแทบไม่สามารถคงค่าของเงินต้นที่มีอยู่จากการที่มีผลตอบแทนจริงต่ำกว่าอัตราเงินเฟ้อ การฝากเงินธนาคารจึงอาจเป็นการออมที่ไม่ได้ช่วยเพิ่มมูลค่าของเงินในด้านการลงทุนมากนัก

สำหรับเป้าหมายทางการเงินระยะสั้นนั้นอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงอาจไม่มีผลกระทบมาก แต่จะมีผลอย่างมากกับเป้าหมายทางการเงินในระยะยาว การวางแผนการเงินเพื่อเป้าหมายระยะยาวจึงต้องมีความเข้าใจเรื่องอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงด้วย

การลงทุนมีความเสี่ยง แต่การไม่ลงทุนเสี่ยงกว่า

หลายคนอาจสงสัยว่าถ้าไม่ลงทุนหรือไม่เสี่ยงแล้วจะเสี่ยงกว่าได้อย่างไร ถ้าเข้าใจเรื่องอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริง ก็ใช้อธิบายเรื่องนี้ได้เลยครับ การที่เงินต้นถูกด้อยค่าลงด้วยเงินเฟ้อคือความเสี่ยงในอนาคตของเงินที่เราออมอยู่ การไม่รับความเสี่ยง จึงอาจมีความเสี่ยงที่จะได้รับผลตอบแทนที่ติดลบได้นั่นเอง แม้แต่อัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงของเงินฝากประจำ 1 ปี ก็มีความผันผวนหรือมีความเสี่ยงที่จะไม่ได้รับดอกเบี้ยสม่ำเสมอเท่ากันในแต่ละช่วงเวลาฉะนั้นการไม่รับความเสี่ยงจึงไม่ใช่การจัดการด้านการเงินที่เหมาะสม และที่สำคัญทำให้การบรรลุเป้าหมายทางการเงินเป็นไปได้ยากขึ้น เราจึงต้องมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องการกระจายความเสี่ยงในการลงทุน ซึ่งเป็นทักษะทางการเงินที่สำคัญในการบรรลุเป้าหมายทางการเงินต่างๆ

ทักษะทางการเงินคือสิ่งที่ควรต้องสร้างขึ้น เพราะเป็นปัจจัยที่ส่งผลให้คนไทยไปถึงเป้าหมายทางการเงินทำให้เส้นทางการเดินทางของชีวิตเป็นไปอย่างที่ตั้งใจไว้

แหล่งที่มาของข้อมูล

https://www.1213.or.th/th/aboutfcc/knownfcc/Documents/2561_Thai_FLsurvey.pdf

https://www.bot.or.th/App/BIZSHR/stat/Graph/

https://www.bot.or.th/Thai/Statistics/FinancialMarkets/Interestrate/_layouts/application/interest_rate/IN_Rate.aspx

ข้อมูลตัวเลขของกราฟ

งวดข้อมูล อัตราเงินเฟ้อพื้นฐาน อัตราดอกเบี้ยเงินฝากประจำ 1 ปี สูงสุดของ 5 ธนาคารใหญ่ อัตราดอกเบี้ยแท้จริง อัตราดอกเบี้ยแท้จริง (หลังภาษี)
2549 2.26% 5.00% 2.74% 1.99%
2550 1.05% 2.38% 1.33% 0.97%
2551 2.30% 3.00% 0.70% 0.25%
2552 0.22% 1.00% 0.78% 0.63%
2553 1.00% 1.50% 0.50% 0.28%
2554 2.37% 3.00% 0.63% 0.18%
2555 2.10% 2.75% 0.65% 0.24%
2556 1.00% 2.75% 1.75% 1.34%
2557 1.59% 1.75% 0.16% -0.10%
2558 1.06% 1.50% 0.44% 0.22%
2559 0.73% 1.50% 0.77% 0.55%
2560 0.56% 1.50% 0.94% 0.72%
2561 0.71% 1.50% 0.79% 0.57%
2562 0.52% 1.55% 1.03% 0.80%
2563 0.29% 0.50% 0.21% 0.14%