รัฐบาลจีนใช้ “หุ้นทองคำ” คุมเกมเหนือบริษัทเทค

จีน Alibaba

ภายหลังการปราบปรามและเรียกค่าปรับมหาศาลในภาคธุรกิจเทคโนโลยีของจีนที่ดำเนินมาเป็นเวลากว่า 2 ปี รัฐบาลจีนได้เริ่มเปลี่ยนท่าที แต่ความพยายามในการควบคุมตลาดอินเทอร์เน็ตในประเทศยังคงอยู่ โดยเปลี่ยนยุทธศาสตร์เป็นการเข้าไปถือหุ้นสัดส่วนน้อย ในบริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ แต่มีอิทธิพลที่ทำให้รัฐบาลเข้ามามีส่วนร่วมในการตัดสินใจทางธุรกิจและสามารถควบคุมเนื้อหาในโลกออนไลน์

ไฟแนนเชียลไทมส์ รายงานว่า สำนักงานบริหารไซเบอร์สเปซจีน (CAC) เป็นหน่วยงาน ที่ทางการจีนจัดตั้งขึ้นสำหรับกำกับดูแลภาคอินเทอร์เน็ต กำลังเข้าไปมีบทบาทในการดำเนินธุรกิจของบริษัทเทคโนโลยีมากขึ้น ผ่านการถือครองหุ้นการจัดการพิเศษหรือที่เรียกว่า “หุ้นทองคำ” (golden shares)

โดยเมื่อวันที่ 4 ม.ค.ที่ผ่านมา กองทุนภายใต้ CAC ได้เข้าถือหุ้น 1% ใน Guangzhou Lujiao Information Technology บริษัทในเครือ “อาลีบาบา” การถือหุ้นดังกล่าวทำให้ทางการจีนสามารถเข้าถึงเนื้อหาในแพลตฟอร์มสตรีมมิ่ง “โยวคู่” (Youku) และเบราว์เซอร์ “ยูซีเว็บ” (UCWeb) ของอาลีบาบาได้ และยังได้แต่งตั้ง เจ้าหน้าที่ของ CAC เข้าเป็นกรรมการในบอร์ดบริหาร

ไม่เป็นที่แน่ชัดว่ารัฐบาลจีนได้รับสิทธิใดบ้างในการบรรลุข้อตกลงถือหุ้นดังกล่าว ขณะที่จะมีการเข้าถือหุ้นในสัดส่วนน้อย ในบริษัทเทคโนโลยีต่าง ๆ มากขึ้น โดยเฉพาะยักษ์อินเทอร์เน็ต “เทนเซ็นต์” ที่มีรายงานว่าทางการจีนอยู่ระหว่างเจรจาเข้าถือหุ้นในบริษัทลูกเช่นกัน

“หุ้นทองคำ” ถือเป็นกลไกในการกำกับบริษัทเอกชนของจีนมาตั้งแต่ปี 2015 โดยมุ่งเน้นไปที่บริษัทสื่อเอกชน และในปี 2021 กองทุนที่มีความเชื่อมโยงกับ CAC ได้เข้าถือหุ้น 1% ใน “ปักกิ่ง ไบต์แดนซ์ เทคโนโลยี” บริษัทแม่ของแอปพลิเคชั่น “ติ๊กต๊อก” และต่อมายังได้ถือหุ้นลักษณะเดียวกันในบริษัทวิดีโอสั้น “ไคว่โฉ่ว” (Kuaishou) คู่แข่งของติ๊กต๊อก

นอกจากนี้ “เวยป๋อ” (Weibo) แพลตฟอร์มที่เทียบได้กับทวิตเตอร์ของจีน ก็มีหน่วยงานรัฐเข้ามาถือครองหุ้นการจัดการพิเศษ ขณะที่แพลตฟอร์มสตรีมมิ่ง “ปีลีปีลี” (Bilibili) ทางการจีนก็กำลังหารือเพื่อเข้าถือหุ้นในบริษัทย่อยในเซี่ยงไฮ้เช่นกัน

รายงานข่าวของเซาท์ไชน่ามอร์นิ่งโพสต์ระบุว่า ความเคลื่อนไหวนี้ มาพร้อมกับสัญญาณการผ่อนคลายความเข้มงวดในการควบคุมปราบปรามอุตสาหกรรมเทคโนโลยีของจีน ทั้งระบุว่า “ธนาคารกลางจีน” (PBOC) เปิดเผยว่า กำลังมีการศึกษามาตรการสนับสนุนทางการเงินเพื่อการพัฒนาที่ดีของบริษัทเทคโนโลยี

ขณะที่มาตรการเข้มงวดต่าง ๆ ก็เริ่มผ่อนคลาย ไม่ว่าจะเป็นการอนุมัติเกมออนไลน์ การยกเลิกการตรวจสอบและข้อจำกัดของบริษัทยักษ์ใหญ่อย่าง “อาลีบาบา” ส่วนแอปพลิเคชั่นไรด์เฮลลิ่งของ “ตีตี โกลบอล” (Didi Global) และอีกหลายแอปที่เคยถูกสั่งให้ลบออกจากแอปสโตร์ ก็กำลังจะได้รับการอนุญาตให้กลับมาให้บริการอีกครั้ง

“บันนี แลม” หัวหน้านักวิจัยของ “ซีอีบี อินเตอร์เนชั่นแนล” ระบุว่า “ข่าวนี้เป็นสัญญาณบวกเล็กน้อย เพราะที่ผ่านมาทั้งอาลีบาบาและเทนเซ็นต์ต้องดิ้นรนกับการปราบปราม แต่การมีสัดส่วนหุ้นของรัฐอาจช่วยให้ทั้งสองบริษัทได้รับไฟเขียวในการทำธุรกิจในพื้นที่ใหม่ ๆ และลดความเสี่ยงที่จะถูกจำกัดโดยหน่วยงานกำกับดูแล”


อย่างไรก็ตาม การผ่อนคลายมาตรการปราบปรามก็ดูจะเป็นการตอบสนองต่อเศรษฐกิจจีนชะลอตัวลงอย่างมาก แต่แม้ว่าจะมีการยกเลิกข้อจำกัดหลายด้าน การเข้ามาถือหุ้นและมีอิทธิพลบางอย่างทางธุรกิจของรัฐบาลจีน ก็อาจสร้างความหวาดหวั่นให้กับนักลงทุนต่างชาติไม่น้อย