จีนคุมส่งออกแกรไฟต์ สะเทือนอุตสาหกรรม EV จับตาแบตเตอรี่ขึ้นราคา

จีนคุมส่งออกแร่หายาก
ภาพโดย Florence Lo/ REUTERS/ Illustration/ File Photo

ประเทศจีนซึ่งเป็นผู้ผลิตและส่งออกแกรไฟต์รายใหญ่ที่สุดของโลก ประกาศควบคุมการส่งออกแกรไฟต์ ต้องขอใบอนุญาตก่อนส่งออก จับตาแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า (EV) ขึ้นราคา 

วันที่ 20 ตุลาคม 2023 สำนักข่าวรอยเตอร์ (Reuters) รายงานว่า กระทรวงพาณิชย์จีนประกาศควบคุมการส่งออกผลิตภัณฑ์แกรไฟต์บางชนิด โดยระบุว่า การส่งออกผลิตภัณฑ์แกรไฟต์บางชนิดจะต้องขออนุญาต เพื่อปกป้องความมั่นคงของชาติ

ภายใต้ข้อจำกัดใหม่ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 1 ธันวาคม 2023 นี้ จีนกำหนดให้ผู้ส่งออกยื่นขอใบอนุญาตในการส่งออกแกรไฟต์ 2 ประเภท ได้แก่ วัสดุแกรไฟต์สังเคราะห์ที่มีความบริสุทธิ์สูง ความแข็งสูง และมีความเข้มข้นสูง และแกรไฟต์เกล็ดธรรมชาติรวมถึงผลิตภัณฑ์จากแกรไฟต์เกล็ดธรรมชาติ

จีนเป็นผู้ผลิตและส่งออกแกรไฟต์รายใหญ่ที่สุดของโลก โดยเป็นผู้ผลิตแกรไฟต์ 67% ของการผลิตทั่วโลก และเป็นผู้กลั่นแกรไฟต์สำหรับใช้เป็นวัสดุที่ใช้ในขั้วแอโนดของแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า (EV) มากกว่า 90% ของที่ใช้งานอยู่ทั่วโลก  

กระทรวงพาณิชย์ของจีนกล่าวว่า ความเคลื่อนไหวล่าสุดนี้ “มีส่วนช่วยรับรองความมั่นคงและเสถียรภาพของห่วงโซ่อุปทานโลกและห่วงโซ่อุตสาหกรรม และมีส่วนช่วยในการปกป้องความมั่นคงและผลประโยชน์ของชาติได้ดียิ่งขึ้น” 

ทั้งนี้ รัฐบาลจีนกำหนดให้ต้องมีการขอใบอนุญาตส่งออกในช่วงเวลาที่รัฐบาลต่างประเทศจำนวนมากเพิ่มแรงกดดันต่อบริษัทจีนด้วยเรื่องแนวทางปฏิบัติหรือกฎระเบียบทางอุตสาหกรรมของประเทศ/กลุ่มประเทศนั้น ๆ 

สหภาพยุโรป (EU) กำลังพิจารณาที่จะเก็บภาษีรถยนต์ไฟฟ้าที่ผลิตในจีน โดยอ้างเหตุผลว่าบริษัทรถยนต์ไฟฟ้าในจีนได้รับประโยชน์จากเงินอุดหนุน ซึ่งไม่ยุติธรรมจากรถยนต์ไฟฟ้าที่ผลิตนอกประเทศจีน ส่วนรัฐบาลสหรัฐได้ขยายการควบคุมการเข้าถึงเซมิคอนดักเตอร์ของบริษัทจีนเมื่อต้นสัปดาห์ที่ผ่านมา ซึ่งรวมถึงการหยุดการขายชิปปัญญาประดิษฐ์ขั้นสูงที่ผลิตโดยเอ็นวิเดีย (Nvidia) ให้บริษัทจีน

ประกาศของกระทรวงพาณิชย์จีนเสริมว่าไม่ได้กำหนดเป้าหมายการส่งออกไปยังประเทศใด ๆ โดยเฉพาะเจาะจง 

อย่างไรก็ตาม ประเทศผู้ซื้อแกรไฟต์จากจีนมากเป็นอันดับต้น ๆ นั้นล้วนเป็นฝั่งตรงข้ามหรือเป็นคู่กรณีกับจีนไม่เรื่องใดก็เรื่องหนึ่ง ทั้งญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา อินเดีย และเกาหลีใต้  (อิงตามข้อมูลจากหน่วยงานศุลกากรจีน)  

คัง ดง-จิน (Kang Dong-jin) นักวิเคราะห์จากฮุนได มอเตอร์ ซีเคียวริตีส์ (Hyundai Motor Securities) บริษัทด้านการเงินการลงทุนจากเกาหลีใต้วิเคราะห์ว่า ด้วยการควบคุมการส่งออกแกรไฟต์ใหม่นี้ บริษัทเกาหลีใต้ที่ต้องพึ่งพาแกรไฟต์จากจีนอย่างมากจะต้องเสาะหาทางเลือกอื่น เช่น เหมืองจากสหรัฐอเมริกาหรือออสเตรเลีย แต่มีแนวโน้มว่าจะเพิ่มภาระต้นทุนให้กับหลาย ๆ คน 

ด้านฮิโรคาสุ มัตสึโนะ (Hirokazu Matsuno) โฆษกระดับสูงของรัฐบาลญี่ปุ่นกล่าวว่า ญี่ปุ่นวางแผนไว้ว่าจะสอบถามจีนเกี่ยวกับ “นโยบายการดำเนินงาน” ของมาตรการใหม่นี้ และจะ “ดำเนินการตามขั้นตอนที่เหมาะสม” หากมาตรการนี้ฝ่าฝืนกฎขององค์การการค้าโลก (WTO)