รู้จัก “SPFS” ระบบสวิฟต์เวอร์ชั่นรัสเซีย หลังอินเดียเตรียมซื้อพลังงานถูกแดนหมีขาว

Photo by Money SHARMA / AFP

รัสเซียเล็งใช้ระบบชำระเงิน SPFS ที่พัฒนาขึ้นเอง รับชำระเงินค่าซื้อขายพลังงานกับอินเดีย

วันที่ 30 มีนาคม 2565 บลูมเบิร์กรายงานว่า รัฐบาลอินเดียกำลังพิจารณาข้อเสนอของรัสเซีย ในการใช้ระบบชำระเงินระหว่างประเทศที่เรียกว่า SPFS ที่แบงก์ชาติรัสเซียพัฒนาขึ้นเอง

ซึ่งเป็นระบบชำระเงินระหว่างประเทศคล้ายกับระบบ SWIFT ที่นานาชาติลงโทษรัสเซียด้วยการตัดธนาคารรัสเซียจากระบบสวิฟต์ ในการชำระเงินแบบทวิภาคีระหว่างสกุลรูเบิล-รูปี สำหรับการซื้อขายพลังงานและสินค้าโภคภัณฑ์ราคาถูกหลายชนิดจากรัสเซียที่อินเดียแสดงความสนใจซื้อ

รายงานข่าวดังกล่าวมีขึ้นก่อนที่ นายเซอร์เกย์ ลาฟรอฟ รัฐมนตรีต่างประเทศรัสเซียมีกำหนดการเดินทางเยือนกรุงนิวเดลี ของอินเดียในวันพฤหัสบดีนี้ เพื่อหารือแบบทวิภาคีร่วมกับรัฐบาลอินเดียในหลายประเทศ โดยเฉพาะการหาช่องทางซื้อขายสินค้าจากรัสเซีย

อย่างไรก็ตาม แม้มีรายงานข่าวดังกล่าว แต่ทั้งรัสเซียและอินเดียยังคงสงวนท่าทีในการแสดงความคิดเห็นใด ๆ อนึ่ง ก่อนหน้านี้ อินเดียแสดงความสนใจที่จะซื้อสินค้าประเภทพลังงาน ปุ๋ย และสินค้าโภคภัณฑ์ราคาถูกจากรัสเซีย หลังจากที่รัสเซียถูกนานาชาติคว่ำบาตรจากกรณีรุกรานยูเครน

ซึ่งรวมถึงการตัดช่องทางการชำระเงินระหว่างประเทศหรือระบบ SWIFT ที่ผ่านมาอินเดียได้แสดงความกระตือรือร้นในการซื้อขายสินค้าแบบทวิภาคีต่อรัสเซียมากขึ้นนับตั้งแต่เกิดเหตุสงครามยูเครน โดยเฉพาะแนวโน้มการซื้อขายพลังงานราคาถูกจากรัสเซีย ท่ามกลางสถานการณ์ราคาพลังงานโลกที่พุ่งสูงขึ้น

แม้รัฐบาลนายกรัฐมนตรีนเรนทรา โมดี จะถูกนานาชาติกดดันจากกรสนับสนุนสินค้ารัสเซีย แต่รัฐบาลนิวเดลีอ้างว่า การซื้อขายสินค้ารัสเซียนั่นก็เพื่อนสนับสนุนความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศเพื่อยืนหยัดต่ออิทธิพลของจีน

คาดว่าภายใต้ระบบ SPFS เงินรูเบิลจะถูกฝากเข้าบัญชีธนาคารอินเดียและแปลงเป็นสกุลรูปี และระบบเดียวกันนี้จะทำงานในทางกลับกันต่อเงินรูปีที่โอนเข้าธนาคารรัสเซีย อย่างไรก็ตามองค์ประกอบสำคัญสิ่งหนึ่งที่รัฐบาลสองชาติยังตัดสินใจไม่ได้คือ จะให้อัตราแลกเปลี่ยนเป็นไปลักษณะคงที่หรือลอยตัว

รู้จัก SPFS ระบบสวิฟต์เวอร์ชั่นรัสเซีย

สำหรับ SPFS ย่อมาจาก “System for Transfer of Financial Messages” เป็นระบบการชำระเงินระหว่างประเทศที่คล้ายกับระบบ SWIFT ที่นานาชาติลงโทษรัสเซีย ระบบนี้ถูกพัฒนาขึ้นโดยแบงก์ชาติรัสเซียมาตั้งแต่ปี 2014 หลังจากที่รัสเซียเผชิญคำขู่จากสหรัฐกรณีว่าจะยกเลิกการเชื่อมต่อรัสเซียจากระบบสวิฟต์

ระบบ SPFS ให้บริการธุรกรรมแรกในเดือนธันวาคม 2017 โดยเป็นการทำธุรกรรมด้านการเงินที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบธนาคาร กระทั่งปี 2018 มีสถาบันการเงินรัสเซียมากกว่า 400 แห่งเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของเครือข่าย SPFS

อย่างไรก็ตาม เมื่อเทียบกับระบบสวิฟต์ เครือข่ายชำระเงินของรัสเซียยังเผชิญความท้าทายหลายประการ อาทิ ค่าธรรมเนียมธุรกรรมที่สูงขึ้น แม้ว่าในเดือนมีนาคม 2018 แบงก์ชาติรัสเซียจะประกาศลดค่าดำเนินธุรกรรมเหลือระหว่าง 0.80 ถึง 1 รูเบิล แต่ระบบนี้ก็ยังใช้งานได้เฉพาะในรัสเซียเท่านั้น แม้ว่าจะมีแผนที่จะผูกระบบเครือข่ายการชำระเงินข้ามพรมแดนกับของจีนก็ตาม

ที่ผ่านมา รัสเซียพยายามเจรจาขยายผลการใช้เครือข่ายนี้ไปยังประเทศพันธมิตรใกล้ชิดอย่าง ตุรกีและอิหร่าน อย่างไรก็ตาม เนื่องจากข้อจำกัดหลายประการทำให้ระบบ SPFS จึงถูกมองว่าเป็นทางเลือกสุดท้าย โดยหลายชาติมักใช้ระบบ SWIFT เป็นช่องทางหลัก

ทั้งนี้ ณ สิ้นปี 2020 มีธนาคารต่างชาติราว 23 แห่ง ที่เชื่อมต่อกับระบบ SPFS โดยมีธนาคารของทั้ง อาร์เมเนีย, เบลารุส, เยอรมนี, คาซัคสถาน, คีร์กีซสถาน และสวิตเซอร์แลนด์