ในประเทศ

สธ. เคลียร์ปมถอนวิจัยฟ้าทะลายโจรเพื่อแก้ไขตัวเลขสถิติ ยันยังใช้ต่อได้ 

อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก เคลียร์ปมงานวิจัยฟ้าทะลายโจร พบข้อผิดลาดตัวเลขสถิติคาดเคลื่อน 1 จุด จึงขอถอนออกมาเอง ไม่ได้ถูกปฏิเสธหรือถูกส่งคืนกลับจากวารสารการแพทย์ ยืนยันยังได้ผลดีไม่มีผลข้างเคียงต่อตับ ระบบเลือด สามารถใช้ต่อไปได้ 

วันที่ 9 สิงหาคม 2564 จากกรณีที่มีการรายงานว่าทีมนักวิจัยชาวไทยได้ขอถอนนิพนธ์ต้นฉบับของตนเอง เรื่องการใช้ยาฟ้าทะลายโจรรักษาโรควิด-19 ที่รอตีพิมพ์ กลับคืนจากคลังวารสารรอตีพิมพ์ ล่าสุด พญ.อัมพร เบญจพลพิทักษ์ อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก เปิดเผยถึงประเด็นนี้ว่า

• ฟ้าทะลายโจร ติดเชื้อโควิดลงปอดยังป้องกันได้หรือไม่
• ฟ้าทะลายโจร : เบื้องหลังถอนวิจัย หมอขวัญชัย ตอบรักษาโควิดได้หรือไม่ ?

เป็นการสื่อสารที่อาจทำให้เกิดความคาดเคลื่อน ซึ่งข้อเท็จจริงที่อยากชี้แจงคือ ทีมนักวิจัยของกรมการแพทย์แผนไทย ได้นำเสนองานวิจัยฟ้าทะลายโจรเพื่อตีพิมพ์ในวารสารนานาชาติ แต่ระหว่างนั้นได้ตรวจสอบพบความผิดพลาดเล็กน้อยของตัวเลข 1 จุด จึงขอถอนงานวิจัยกลับมาเป็นการชั่วคราวเพื่อแก้ไขให้ถูกต้อง ซึ่งยืนยันว่าทีมนักวิจัยของไทยขอถอนออกมาเองไม่ได้ถูกปฏิเสธหรือถูกส่งคืนกลับ และหากได้ปรับปรุงตัวเลขที่ผิดพลาดเรียบร้อยแล้วก็จะส่งกลับไปตีพิมพ์ที่วารสารเหมือนเดิม

พญ.อัมพร กล่าวต่อว่า งานวิจัยดังกล่าว คือ Efficacy and safety of Andrographis paniculate extract in patients with mild COVID-19: A randomized controlled trial เป็นการศึกษาประสิทธิภาพและความปลอดภัยของฟ้าทะลายโจรสกัด ในผู้ป่วยโควิดที่อาการไม่รุนแรง และเป็นการศึกษาแบบสุ่มตัวอย่างเปรียบเทียบกัน

หลังจากได้ข้อมูลผลลัพธ์และนำมาใช้ประโยชน์นั้น ทางนักวิจัยได้ส่งข้อมูลเอกสารไปที่วารสารวิชาการ เพื่อรอการตีพิมพ์ แต่ระหว่างนั้นได้เก็บข้อมูลเชิงรายละเอียด และพบข้อผิดพลาดเรื่องตัวเลขเล็กน้อย ซึ่งถึงแม้จะเป็นข้อมูลเล็กน้อย แต่สำหรับนักวิจัยถือเป็นเรื่องใหญ่ เพราะนักวิจัยต้องมีความซื่อสัตย์ จึงขอดึงข้อมูลตรงนี้กลับมาโดยไม่ได้ถูกปฏิเสธจากวารสารแต่ประการใด

ย้อนกลับไป ในช่วงต้นของการระบาดของโรคโควิดยังไม่มียาตัวใดที่กำจัดเชื้อไวรัสโควิดได้เฉพาะ หรือป้องกันได้ จึงมีการทดลองและเก็บข้อมูลของยาชนิดต่างๆ ที่คาดว่าจะใช้รักษาโควิด19 ได้ เช่น ฟาวิพิราเวียร์ เรมเดสซิเวียร์ และสมุนไพรไทยฟ้าทะลายโจร ซึ่งทีมผู้ศึกษาวิจัย พบว่าฟ้าทะลายโจรมีคำตอบในห้องปฏิบัติการอยู่แล้ว จึงนำมาศึกษาประสิทธิภาพและความปลอดภัยของฟ้าทะลายโจรสกัด ในผู้ป่วยโควิดอาการไม่รุนแรง โดยเป็นการศึกษาแบบสุ่มตัวอย่างเปรียบเทียบกัน แนวโน้มผลลัพธ์ค่อนข้างดีโดยเฉพาะการลดการพัฒนาตัวโรคไม่ให้รุนแรงจนถึงอาการปอดอักเสบ

โดยได้สุ่มผู้ป่วยอายุ 18-60 ปี ไม่มีโรคประจำตัวอื่นๆ แต่ป่วยโควิดที่มีอาการเล็กน้อย แบ่งเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มที่ 1 จำนวน 29 ราย ได้รับสารสกัดฟ้าทะลายโจรในปริมาณที่มีการคำนวณเรียบร้อยแล้วสำหรับการรักษา กลุ่มที่ 2 จำนวน 28 ราย ได้รับยาหลอก

ซึ่งทั้ง 2 กลุ่มต่างไม่ทราบว่าตัวเองได้รับยาชนิดใด ผลการศึกษาปัญหาปอดอักเสบ พบว่าในกลุ่มที่ได้รับสารสกัดฟ้าทะลายโจร 29 ราย ไม่มีรายใดที่เกิดภาวะปอดอักเสบ ส่วนผู้ที่ได้รับยาหลอกพบ 3 ราย เกิดภาวะปอดอักเสบ 

อย่างไรก็ตามได้มีการผลักดัน การศึกษาต่อเนื่องนำไปสู่ข้อเสนอแนะในเชิงนโยบาย ในลำดับถัดไป แต่อีกด้านหนึ่งทางนักวิจัยต้องขยับงานวิจัยชิ้นนี้ให้เป็นผลงานที่นำไปแบ่งปันเพื่อนนักวิจัยในแวดวงอื่นๆด้วย จึงต้องมีการคิดค่าคำนวณต่างๆ โดยในเอกสารการวิจัยที่เสนอประเด็นปัญหา อยู่ที่ค่านัยยะสำคัญ ทางสถิติ ที่คำนวณได้ในครั้งแรกมีความคาดเคลื่อน ซึ่งตอนแรกระบุในวิจัยว่าคำนวณได้เป็น 0.03 แล้วนำเสนอไป โดยเมื่อกลับมาพิจารณาใหม่จึงค้นพบว่าตัวเลขต้องเป็น 0.112

“ความเข้าใจของประชาชนทั่วไปค่านัยยะสำคัญ ทางสถิติอาจจะหมายความว่าถ้าตัวเลขที่เราเสนอไปตั้งแต่ตอนแรกนั้นเปรียบเสมือนว่า หากมีการทดลอง 100 ครั้ง การค้นพบว่าจะมีผลลัพธ์ คงเดิมจะอยู่ที่ประมาณ 97 ครั้ง ซึ่งอยู่ในเกณฑ์ ที่น่าพอใจ มาก แต่ตัวเลขที่คำนวณให้ถูกต้องนั้นกลายเป็นว่า หากมีการทดลอง 100 ครั้ง ผลลัพท์ที่เจอว่าเหมือน เดิมนั้นจะอยู่ประมาณ 90 ครั้ง ความเที่ยงจะลดลงมาในระดับหนึ่ง 

ความคลาดเคลื่อน เกิดขึ้นเพราะกลุ่มตัวอย่างมีจำนวนค่อนข้าง น้อย ส่วนเรื่องของความคงอยู่ ของไวรัสเมื่อได้รับการรักษาในฟ้าทะลาย โจร ซึ่งกลุ่มที่ได้รับสารสกัดฟ้าทะลายโจรนั้น พบว่าใน 29 รายที่รับประทาน ฟ้าทะลาย โจร เจอตัวไวรัสที่ยังคงอยู่เพียง 10 ราย จาก 29 ราย นอกจากนี้ในการศึกษาฟ้าทะลายโจรไม่ได้พบว่ามีปัญหาในเชิงของผลกระทบ ต่อตับ ไต และระบบเลือด สะท้อนว่ามีความปลอดภัยที่ไว้วางใจได้”

พญ.อัมพร กล่าว อีกว่า เพราะฉะนั้นเรื่องราวการถอนงานวิจัยในครั้งนี้สรุปว่าทีมนักวิจัยไทย กรมการแพทย์ แผนไทยได้ค้นพบความผิดผลาดของสถิติในจุดที่ว่านี้ แล้วก็ขอดึงงานวิจัยนี้ออกมา ไม่ได้ถูกปฏิเสธ หรือถูกส่งคืนกลับมาจากวารสาร รวมถึงผลการวิจัย และเนื้อหาทั้งหมดยังคงเป็นไปตามรายงานฉบับแรกอยู่ และเมื่อปรับปรุง ตัว เลขให้เรียบร้อย ก็จะมีการส่งกลับไปที่วารสารอีก ดังนั้นสารสกัดฟ้าทะลายโจร มีแนวโน้มที่ดีเช่นเดิมในการรักษาผู้ป่วยที่ติดเชื้อโควิดในระยะเริ่มต้น