
คอลัมน์ : สามัญสำนึก ผู้เขียน : อิศรินทร์ หนูเมือง
สนทนาครั้งล่าสุดกับ ดร.วิษณุ เครืองาม อดีตรองนายกรัฐมนตรี คู่บารมี ทักษิณ ชินวัตร 2 สมัย 4 ปี ได้ฉายาจากผู้สื่อข่าวทำเนียบว่า “เนติบริกร”
และเป็นรองนายกรัฐมนตรี ราชสีห์ คู่บารมีนายกฯจากค่ายบูรพาพยัคฆ์ 2 สมัย 9 ปี
หายใจรดต้นคอนายกรัฐมนตรี ในทำเนียบถึง 8 คน ภายใต้คณะรัฐมนตรี 12 คณะ
ขึ้น-ลงบันไดบ้านนรสิงห์ หรือตึกไทยคู่ฟ้ามากว่า 13 ปี
ไม่นับรวมการทำหน้าที่เลขาธิการคณะรัฐมนตรี 9 ปี
ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลจุลจอมเกล้าในชั้นทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) ระดับ “พระยาพานทอง”
ในวัย 72 ปี อาจารย์วิษณุ บรรยายเส้นเรื่อง “ระบบกฎหมาย-การบริหารงานของรัฐบาล-ภายใต้การเมืองประชาธิปไตย” อย่างเป็นระบบ ยกตัวอย่างเกร็ดเรื่องเล่าประวัติศาสตร์ประกอบเห็นภาพชัดแจ๋ว
หลังบรรยายจบ อาจารย์วิษณุ จับปากกาเป็นนักเขียน แจกลายเซ็นในหนังสือเล่มล่าสุด “ชีวิตดั่งหาดทรายและทะเล” ที่เขียนขึ้นในวาระครบ 6 รอบนักษัตรของตัวเอง จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์มติชน
หนังสือเล่มนี้เล่าเรื่องชีวิตตั้งแต่เกิด เรียนหนังสือ ทำงาน และชีวิตครอบครัว
ตอนหนึ่งอาจารย์วิษณุ เขียนถึงพงศ์เผ่าของฝ่ายภรรยาที่สืบสกุลตรงมาจาก “อภัยวงศ์” คือคุณ วราภา ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น วัชราภรณ์ จบคณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ เป็นบุตรสาว พลเรือตรี สวิส วรทัต กับ จิตราภา อภัยวงศ์
จิตราภา-แม่ยาย ดร.วิษณุ ถือว่าเป็นของแท้แห่งสกุล อภัยวงศ์ เป็นบุตรีของ พระอภัยวงศ์วรเศรษฐ (ช่วง อภัยวงศ์) กับ ม.ล.อาภา กุญชร
พระอภัยวงศ์วรเศรษฐ เกิดที่พระตะบอง เป็นบุตรชายของเจ้าพระยาอภัยภูเบศร (ชุ่ม อภัยวงศ์) มีศักดิ์เป็น น้องชายของพระยาอภัยภูเบศร (เลื่อม อภัยวงศ์) ซึ่งเป็นพระบิดาของพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ในรัชกาลที่ 6 ทรงตั้งคุณช่วง ผู้เป็นใหญ่สุดในสกุลอภัยวงศ์ เป็น “พระอภัยวงศ์วรเศรษฐ”
พระอภัยวงศ์วรเศรษฐ ยังเป็นพี่ชายคนละมารดากับนายควง อภัยวงศ์ อดีตนายกรัฐมนตรี
เจ้าพระยาอภัยภูเบศร หรือชุ่ม เป็นคนมั่งคั่งและมีบารมี เคยเป็นผู้บริจาคเงินซื้อเครื่องบินรุ่นแรก ยกให้กองทัพสยาม
บรรดามรดก-ทรัพย์สินส่วนใหญ่ของเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ตกเป็นของ “พระอภัยวงศ์วรเศรษฐ” หรือบิดา ของแม่ยาย ดร.วิษณุ นั่นเอง
มรดกตกทอด ที่บริจาคโดยตระกูลอภัยวงศ์ อาทิ บ้านที่เจ้าพระยาอภัยภูเบศรเคยอยู่อาศัยที่กรุงเทพฯ เชิงสะพานกษัตริย์ศึก บริจาคให้หน่วยงานรัฐ
และคฤหาสน์หลังใหญ่ ที่จังหวัดปราจีนบุรี ซึ่งเจ้าพระยาอภัยภูเบศร สร้างไว้เพื่ออยู่อาศัยเอง แต่เมื่อสร้างเสร็จได้ใช้เป็นสถานที่รับเสด็จรัชกาลที่ 6 ต่อมาเมื่อทรงสถาปนาพระนางเจ้าสุวัทนา เป็นพระวรราชเทวี พระอภัยวงศ์วรเศรษฐ และบรรดาน้อง ๆ จึงน้อมเกล้าฯ ถวายคฤหาสน์หลังนี้ เป็นของทูลพระขวัญจากตระกูล “อภัยวงศ์”
ปัจจุบันคืออาคารโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร
ส่วนฝ่ายแม่-ของแม่ยาย ดร.วิษณุ หรือคุณยายของนางวัชราภรณ์คือ ม.ล.อาภา เป็นธิดาของเจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (ม.ร.ว.หลาน กุญชร) เจ้าของวังบ้านหม้อ กับหม่อมละมัย กุญชร ณ อยุธยา
ในบททะเลการเมือง อาจารย์วิษณุ เล่าเรื่องผู้นำไว้ว่า พระยาพหลฯ, สัญญา ธรรมศักดิ์, พล.อ.เปรม และนายชวน เป็นนักการเมืองที่ซื่อสัตย์ สุจริต สมถะ
จอมพล ป. พิบูลสงคราม, พล.อ.ชาติชาย, ทักษิณ เป็นผู้ที่มีวิสัยทัศน์มองการณ์ไกล
นายบรรหาร, พล.อ.ประยุทธ์, เป็นผู้นำที่ขยัน บากบั่นตั้งอกตั้งใจทำงานเอาจริงเอาจัง
จอมพล สฤษดิ์ เป็นผู้นำที่เข้มแข็งเด็ดขาด
นายควง อภัยวงศ์ เป็นผู้นำที่ประนีประนอมประสานประโยชน์ตามจังหวะเวลาที่จำเป็น
หากนำจุดแข็งของแต่ละคนมาหล่อหลอมรวมกันก็จะได้นักว่ายน้ำหรือคนขับเรือในทะเลการเมืองที่พึงปรารถนาอย่างเหมาะเหม็ง