แสงยูวี และข้อควรรู้ก่อนใช้หลอด UVC ฆ่าเชื้อโรค

Photo by CESAR MANSO / AFP

คอลัมน์ สุขภาพดีกับรามาฯ โดย ผศ.พญ.พลอยทราย รัตนเขมากร

แสงอาทิตย์ที่ผ่านชั้นบรรยากาศต่าง ๆ จนมาถึงผิวโลกแบ่งได้เป็น 3 ส่วนใหญ่ ๆ คือ ultraviolet (290-400 nm), visible light (400-760 nm) และ infrared (760-3,000 nm) รังสีอัลตราไวโอเลตเป็นช่วงความยาวคลื่นที่มีพลังงานสูงสุด และมีบทบาทต่อผิวหนังมากที่สุด

รังสีอัลตราไวโอเลต แบ่งย่อยได้เป็น 3 ส่วน ได้แก่ รังสี UVA รังสี UVB และรังสี UVC

รังสี UVA คือ รังสีอัลตราไวโอเลต ที่มีความยาวคลื่น 320-400 nm สามารถทะลุไปถึงชั้นผิวหนังกำพร้าและลงลึกถึงชั้นหนังแท้ได้แม้ว่าอาการที่เกิดขึ้นกับผิวหนัง เมื่อสัมผัสกับรังสี UVA จะเห็นได้ไม่ชัดเจน ไม่รู้สึกเจ็บแสบหรือแดง แต่ผลการได้รับในระยะยาวจะทำให้เกิดการเหี่ยวย่น ริ้วรอย และผิวหนังมีสีคล้ำลงได้

รังสี UVB คือ รังสีอัลตราไวโอเลต ที่มีความยาวคลื่นรองลงมา มีความยาวคลื่น 290 ถึง 320 nm รังสี UVB จะถูกกั้นโดยชั้นบรรยากาศบางส่วนและส่องมาถึงผิวโลกประมาณร้อยละ 0.1 ของแสงทั้งหมด มีผลทำให้ผิวหนังสูญเสียความชุ่มชื้น เกิดอาการแสบแดงร้อนและไหม้เกรียมได้หากได้รับรังสีเป็นปริมาณมาก

รังสี UVC เป็นรังสีอัลตราไวโอเลตชนิดหนึ่ง มีความยาวคลื่น 200-280 nm ในธรรมชาติรังสี UVC ถูกกรองไว้โดยชั้นโอโซน จึงไม่สามารถผ่านชั้นบรรยากาศของโลกลงมาได้ เนื่องจากรังสี UVC ถูกดูดซับโดยโมเลกุลอินทรีย์ รวมถึง DNA ทำให้เกิดการตายของจุลินทรีย์ จึงได้กลายเป็นที่นิยมสำหรับการใช้งานฆ่าเชื้อโรค

ปัจจุบันเนื่องจากการระบาดอย่างรุนแรงของโควิด-19 ทำให้มีการนำหลอด UVC ที่มีความยาวคลื่น 254 nm มาใช้ในการฆ่าเชื้อโรค อย่างไรก็ตาม ผู้ใช้งานควรมีความรู้ความเข้าใจว่าการฆ่าเชื้อนั้นจะเกิดขึ้นได้ดีในระยะใกล้และในด้านที่แสงตกกระทบ UVC เดินทางเป็นเส้นตรง การใช้ UVC

ฆ่าเชื้อโรคจะมีข้อจำกัด คือ บริเวณที่เป็นซอกหลืบหรือส่วนที่ถูกแสงบังจะไม่สามารถใช้ UVC ฆ่าเชื้อได้ นอกจากนั้น การฆ่าเชื้อด้วย UVC อาจทำให้อุปกรณ์ที่มีส่วนประกอบของพลาสติกมีอายุการใช้งานลดลง ดังนั้น แนะนำให้ใช้วิธีอื่นในการทำความสะอาด เช่น เช็ดด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ เป็นต้น

ส่วนผลกระทบต่อร่างกายมนุษย์นั้น UVC ก่อให้เกิดอันตรายต่อผิวหนังและดวงตา เนื่องจาก UVC สามารถทำให้เกิดผิวหนังอักเสบ ระคายเคือง ไหม้ หรือในระยะยาวอาจเป็นมะเร็งผิวหนัง ส่วนดวงตาอาจพบเป็นกระจกตาอักเสบได้ แม้มองหรือสัมผัสกับ UVC ในเวลาเพียงไม่กี่นาที ดังนั้น หากจำเป็นต้องสัมผัส UVC แนะนำให้สวมแว่นตา เสื้อผ้าที่ปกคลุมบริเวณผิวหนังบริเวณที่ต้องสัมผัส UVC รวมถึงสวมถุงมือปกป้องผิวบริเวณมือหากต้องหยิบจับอุปกรณ์ใด ๆ ในขณะที่เปิดใช้งานหลอด UVC

UVC ไม่สามารถทะลุผ่านผ้า กระจก ไม้ กระดาษ รวมทั้งอะลูมิเนียมและโลหะ ดังนั้น หากมีการใช้หลอด UVC ฆ่าเชื้อโรคในอากาศหรือพื้นผิวจำเป็นต้องปิดห้องให้สนิท ไม่ให้มีคนหรือสัตว์เลี้ยงอยู่ในห้อง หรือหากเป็นตู้ UVC เพื่อฆ่าเชื้อโรค ก็จำเป็นที่จะต้องปิดฝาให้สนิท ควรเลือกอุปกรณ์ที่มีระบบปิดมิดชิด ไม่มีแสงส่องลอดออกมา