ที่มาของภาพ, Getty Images
องค์การอนามัยโลก หรือดับเบิลยูเอชโอ เผยมีการตรวจพบสุนัขติดเชื้อฝีดาษวานรจากเจ้าของเป็นกรณีแรกของโลก
กรณีสุนัขติดเชื้อฝีดาษวานรจากมนุษย์ ทำให้ผู้เชี่ยวชาญด้านสาธารณสุขแนะนำว่า หากเจ้าของติดเชื้อฝีดาษวานร ให้แยกกักตัวและอยู่ให้ห่างสุนัขของตน
องค์การอนามัยโลกยังเตือนว่า ควรจัดการกับขยะอย่างระมัดระวัง เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงทำให้สัตว์ตัวอื่น ๆ ติดเชื้อ
อย่างไรก็ดี ยังไม่มีหลักฐานว่า สุนัขสามารถแพร่เชื้อฝีดาษวานรไปยังสุนัขตัวอื่น หรือมนุษย์ ได้หรือไม่
สำหรับกรณีการติดเชื้อมนุษย์สู่สุนัขของโรคฝีดาษวานร วารสารทางการแพทย์ เดอะ แลตเซต (The Lancet) ระบุว่า เกิดขึ้นในกรุงปารีสของฝรั่งเศส โดยเจ้าของเป็นผู้ชาย 2 คน อาศัยในบ้านหลังเดียวกัน และมีเพศสัมพันธ์กัน ก่อนที่จะสังเกตเห็นรอยแผลบนตัวของสุนัขพันธุ์เกรย์ฮาวด์ หลังชายทั้งสองตรวจพบว่าติดเชื้อฝีดาษวานรมาได้ 12 วัน
ผลการตรวจสอบทางพันธุกรรมพบว่า ไวรัสที่สุนัขติดเชื้อ เป็นไวรัสเดียวกับที่ชายทั้งสองคนติดเชื้อ โดยชายทั้งสองยอมรับว่า นอนบนเตียงร่วมกับสุนัขของพวกเขาด้วย
ดร. โรซามุนด์ ลูอิส หัวหน้าฝ่ายรับมือฝีดาษวานรขององค์การอนามัยโลก ระบุว่า “กรณีแบบนี้ไม่เคยได้รับรายงานมาก่อน เราเชื่อว่า นี่คือกรณีสุนัขติดเชื้อฝีดาษวานรครั้งแรกของโลก”
ด้าน ดร. ไมค์ ไรอัน ผู้อำนวยการโครงการภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข มองว่า กรณีเช่นนี้ “อยู่ในการคาดการณ์อยู่แล้ว”
“แต่เราไม่อยากเห็นไวรัสเคลื่อนย้ายจากสปีชีส์หนึ่ง ไปยังอีกสปีชีส์หนึ่ง…เพราะนั่นหมายถึงว่าไวรัสกำลังปรับตัว และการปรับตัวให้เข้ากับสปีชีส์ใหม่ ไวรัสก็มีแนวโน้มที่จะวิวัฒนาการ”
ดร. ซิลวี ไบรแอนด์ ผู้อำนวยการฝ่ายการเตรียมความพร้อมโรคระบาดโลกขององค์การอนามัยโลก เสริมว่า “นี่เป็นครั้งแรกที่สุนัขติดเชื้อได้ แต่นั่นไม่ได้หมายความว่า สุนัขจะแพร่เชื้อไปยังสุนัขตัวอื่นได้ หรือทำให้มนุษย์ติดเชื้อ”
สุนัขติดฝีดาษลิง น่าวิตกแค่ไหน
เจมส์ กัลป์ลาเกอร์ ผู้สื่อข่าวบีบีซีสายสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์ วิเคราะห์ว่า กรณีสุนัขติดเชื้อฝีดาษวานร จะเป็นเรื่องที่ทั่วโลกให้ความสนใจ แต่ความเสี่ยงที่จะส่งผลกระทบเป็นวงกว้างนั้น ต้องดูถึงสิ่งที่เกิดขึ้นต่อจากนี้
การระบาดใหญ่ที่มีคนมากกว่า 35,000 คนติดเชื้อ อาจเกิดเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้ยากในลักษณะนี้ได้ โดยทางการต้องเฝ้าจับตาการติดเชื้อข้ามสายพันธุ์อย่างใกล้ชิด เพราะฝีดาษลิงมีความสุ่มเสี่ยงที่จะแพร่เชื้อไปยังสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหลายชนิด รวมถึง กระรอก หนู ลิง และมนุษย์ ด้วย
และการที่มนุษย์จะติดเชื้อไวรัสจากสัตว์ ก็เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจริง
ที่มาของภาพ, Getty Images
ยกตัวอย่าง การระบาดของฝีดาษลิงในแอฟริกาตะวันตกและแอฟริกากลาง เริ่มมาจากสัตว์ที่ติดเชื้อไวรัส แล้วคนก็ติดเชื้อจากสัตว์อีกที ส่วนการระบาดของฝีดาษลิงในสหรัฐฯ เมื่อปี 2003 ก็มีต้นตอมาจากแพร์รีด็อก หรือกระรอกดิน
สิ่งที่น่าวิตกคือ หากไวรัสแพร่เชื้อเข้าไปในสัตว์ในประเทศที่ยังไม่พบผู้ติดเชื้อฝีดาษลิง สัตว์เหล่านี้อาจก่อให้เกิดการระบาดในระยะยาวได้
การติดเชื้อฝีดาษวานร
ฝีดาษวานรแพร่เชื้อผ่านการสัมผัสใกล้ชิด รวมถึงหากสัมผัสกับผิวสัมผัส อาทิ เสื้อผ้า เครื่องนอน และผ้าขนหนู ที่ผู้ติดเชื้อฝีดาษวานรได้สัมผัสไปแล้ว
จนถึงตอนนี้ พบผู้ติดเชื้อฝีดาษวานรแล้วราว 35,000 คนทั่วโลก ส่วนใหญ่อยู่ในยุโรป อเมริกาเหนือและอเมริกาใต้ และมีผู้เสียชีวิตแล้ว 12 ราย ทำให้เมื่อเดือน ก.ค. องค์การอนามัยโลกประกาศให้ฝีดาษวานรเป็นภาวะฉุกเฉินโลก
สำนักงานความมั่นคงด้านสุขภาพแห่งสหราชอาณาจักรระบุว่า หลังการติดเชื้อฝีดาษวานรพุ่งสูงในช่วงเดือน พ.ค. ตอนนี้ อัตราการติดเชื้อเริ่มลดลงแล้ว ซึ่งถือเป็นช่วงเดียวกับที่วัคซีนต้านฝีดาษวานรใกล้จะหมด โดยวัคซีนล็อตใหม่จะมาถึงในเดือน ก.ย.
ส่วนในไทยนั้น จนถึงตอนนี้ ไทยพบผู้ติดเชื้อฝีดาษวานรแล้วเป็นรายที่ 5 โดยรายล่าสุดเป็นหญิงไทยที่กลับจากนครดูไบ ประเทศยูเออี โดยเดินทางเข้ามาไทยในวันที่ 14 ส.ค.
นพ.โอภาส การย์กวินพงศ์ อธิบดีกรมควบคุมโรค ระบุว่า “รายนี้ถือเป็นการติดเชื้อจากต่างประเทศ เพราะมีอาการตั้งแต่อยู่ที่ต่างประเทศและกลับมาไทย รายนี้ติดตามผู้สัมผัส ถือว่ามีน้อยเนื่องจากเพิ่งเข้ามา และสัมผัสใกล้ชิดกับเขาจริงๆ ตามนิยามก็แทบไม่มี แต่เราติดตามคนที่นั่งบนเครื่องบินใกล้กัน 2 ราย ซึ่งเป็นชาวต่างชาติทั้งคู่ เพื่อแนะนำให้มาตรวจต่อไป ทั้งนี้ ยืนยันว่าโรคฝีดาษลิงติดต่อไม่ง่าย”
กลุ่มเสี่ยง-เลี่ยงเพศสัมพันธ์กับคนแปลกหน้า
ส่วนประเทศ-สถานที่ ในเอเชียที่มีแนวโน้มผู้ติดเชื้อเพิ่มขึ้นสูง คือ สิงคโปร์ อินเดีย เกาหลีใต้ ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ และไต้หวัน แต่จะเป็น “ผู้ติดเชื้อที่เพิ่มขึ้นประปราย”
นพ. โอภาส มองว่า การติดเชื้อในเอเชียส่วนใหญ่มาจากการสัมผัสใกล้ชิดกับนักเดินทางจากต่างประเทศ แต่ก็เริ่มเห็นสัญญาณการแพร่เชื้อในประเทศด้วย
ส่วนปัจจัยเสี่ยงการเสียชีวิตของโรคฝีดาษวานร ซึ่งถือว่ามีโอกาสแพร่เชื้อและติดเชื้อค่อนข้างต่ำ นพ.โอกาส วิเคราะห์ว่า ผู้เสียชีวิตมักเป็นผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงที่มีโรคประจำตัวเรื้อรัง หรืออาการป่วยร้ายแรงอื่นอยู่ก่อนแล้ว อาทิ สมองอักเสบ และโรคมะเร็ง เป็นต้น
นพ. โอภาส กล่าวต่อว่า องค์การอนามัยโลก แนะนำว่ายังไม่จำเป็นต้องฉีดวัคซีนฝีดาษวานรให้กับประชาชนในวงกว้าง แต่อาจฉีดในกลุ่มเสี่ยง เช่น บุคลากรทางการแพทย์ด่านหน้า ผู้ที่ปฏิบัติหน้าที่ดูแลผู้ป่วย หรือเจ้าหน้าที่ในห้องปฏิบัติการตรวจเชื้อ ซึ่งกลุ่มเสี่ยงเหล่านี้มีโอกาสสัมผัสเชื้อได้มากกว่าคนทั่วไป
แต่ย้ำว่า “โรคฝีดาษวานรไม่ใช่โรคที่ติดต่อง่าย ต้องสัมผัสใกล้ชิด โดยเฉพาะเรื่องของเพศสัมพันธ์” และหลีกเลี่ยงมีเพศสัมพันธ์ที่มีความเสี่ยงหรือคู่นอนที่ไม่รู้จัก พร้อมอ้างอิงคำกล่าวของผู้อำนวยการอนามัยโลกที่ระบุถึงข้อมูลจากยุโรปว่า กลุ่มชายรักชายเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงสุด โดยมีจุดสัมผัสเสี่ยงสูงของโรคนี้ จะอยู่ที่ตุ่มฝี ตุ่มหนอง และที่ผิวหนัง
………
ข่าว บีบีซี ไทย ที่เผยแพร่ในเว็บไซต์ ประชาชาติธุรกิจ เป็นความร่วมมือของสององค์กรข่าว
