สัญลักษณ์ใหม่ ปรากฏบนป้ายไฟนีออน กลางถนนสุขุมวิท ย่านที่คึกคักที่สุดแห่งหนึ่งของกรุงเทพฯ มันเป็นสัญลักษณ์ใบกัญชา 5 แฉก เปล่งแสงสีเขียวออกมา สะท้อนถึงธุรกิจกัญชาที่เติบโตอย่างรวดเร็วในประเทศไทย นับแต่ปลดล็อกกัญชาออกจากบัญชียาเสพติดเมื่อ มิ.ย. ปีที่แล้ว
เพียงไม่กี่เดือน หลังปลดล็อกกัญชา-กัญชง ธุรกิจเกี่ยวกับกัญชาผุดขึ้นเป็นดอกเห็ด หลายพันแห่ง และปรากฏอยู่แทบทุกหัวมุมถนน ในย่านใจกลางเมืองของกรุงเทพฯ
- ร้านธงฟ้า 1.4 แสนแห่ง พร้อมรับดิจิทัลวอลเลต เช็กจังหวัดไหนร้านธงฟ้ามาก-น้อยสุด
- นักท่องเที่ยวเข้าต่ำแสน หวั่นโลว์ซีซั่นทรุดหนัก ททท.ชี้กระทบสั้นยอดบุ๊กกิ้งแอร์ไลน์แน่น
- เปิด 10 อันดับมหาวิทยาลัยรัฐ-ราชภัฏ-เอกชน ที่ได้รับความนิยมมากสุด
หากเดินจากสำนักงานบีบีซีในกรุงเทพฯ ไปทางตะวันออก เพียง 2 กิโลเมตร เรานับร้านจำหน่ายกัญชาได้กว่า 40 แห่ง ขายทั้งดอกกัญชา และอุปกรณ์การสูบกัญชา
หากเดินไปในทิศตรงข้าม ไปยังถนนข้าวสาร จะพบกับห้างขนาดย่อมที่จำหน่ายกัญชาโดยเฉพาะ ชื่อ Plantopia โดยตัวร้านถูกบดบังเล็กน้อย ภายใต้กลุ่มควันจากลูกค้าที่กำลังทดลองผลิตภัณฑ์กัญชา ขณะที่หากเข้าไปยังเว็บไซต์ Weed in Thailand ขึ้นรายชื่อธุรกิจเกี่ยวกับกัญชามากกว่า 4,000 แห่ง
นี่คือประเทศไทยในเวลานี้ ทั้งที่ก่อน มิ.ย. ปี 2565 คุณอาจถูกลงโทษจำคุก 5 ปี เพียงเพราะครอบครองกัญชา และสูงถึง 15 ปี หากผลิตกัญชา ขณะที่บทลงโทษยาเสพติดชนิดอื่นสูงถึงประหารชีวิต ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจึงเร็วจนน่าใจหาย
“มันยุ่งเหยิง แต่นี่แหละประเทศไทย ถ้าไม่ปลดล็อกกัญชาเฉียบพลัน สิ่งเหล่านี้คงไม่เกิดขึ้นเลย” ช่อขวัญ ช่อผกา กล่าวกับบีบีซี เธอเป็นหนึ่งในผู้รณรงค์ให้ปลดล็อกกัญชาให้ถูกกฎหมาย และผู้ก่อตั้งบริษัท Elevated Estate ที่ให้คำปรึกษาด้านอุตสาหกรรมกัญชา รวมถึงเป็นส่วนหนึ่งของคณะกรรมาธิการ ที่พยายามผลักดันการผ่านกฎหมายควบคุมกัญชา
ตอนนี้ เธอกำลังพาทีมข่าวเข้าไปดูตู้คอนเทนเนอร์สินค้า ที่แปรสภาพกลายเป็นโรงปลูกกัญชา ตั้งอยู่บริเวณชานเมืองของ กทม. “เราจะไปยังโรงปลูกกัญชาเล็ก ๆ ของฉัน เป็นห้องสำหรับปลูกกัญชา 3 ห้อง”
เธอต้องการเห็นกฎหมายที่ออกมาควบคุมการจำหน่ายและบริโภคกัญชาที่จริงจังกว่าในปัจจุบัน แต่เธอก็เชื่อว่า ไม่มีวันที่กัญชาไทยจะกลับไปเหมือนเดิมอีกแล้ว
“คุณจะทำให้กัญชากลับไปผิดกฎหมายได้ยังไงอีก คุณจะไปบอกว่า ‘ทุกคนที่มีต้นกัญชา ส่งต้นกัญชาคืนให้ทางการให้หมด’ คิดหรือว่าคนจะทำตาม ไม่แน่นอน” เธอกล่าว
ข้อกำหนดเรื่องกัญชา มีอยู่บ้าง แต่บังคับใช้อย่างครึ่ง ๆ กลาง ๆ ต้องยอมรับว่า ไม่ใช่ร้านจำหน่ายกัญชาทุกแห่งที่มีใบอนุญาตตามข้อบังคับ รวมถึงไม่ใช่ทุกร้านที่ปฏิบัติตามข้อกำหนด คือ บันทึกที่มาของช่อดอกกัญชาทุกชิ้น และข้อมูลส่วนบุคคลของลูกค้า
ผลิตภัณฑ์กัญชา นอกเหนือจากช่อดอกที่ยังไม่ผ่านการแปรรูป จะต้องมีสาร THC ไม่เกิน 0.2% และไม่สามารถจำหน่ายออนไลน์ได้ แต่ทุกวันนี้ คุณสามารถหาซื้อขนมบราวนีผสมกัญชา และขนมกัญชา ที่มีสาร THC สูงกว่าข้อกำหนดในโลกออนไลน์ พร้อมส่งถึงบ้านในเวลา 1 ชั่วโมง ทำให้ข้อกำหนดว่า บุคคลอายุต่ำกว่า 20 ปี ไม่สามารถบริโภคกัญชาได้ แต่หากจำหน่ายออนไลน์ลักษณะนี้ ก็ไม่มีใครรู้ได้ว่า ใครเป็นคนซื้อ
แล้วยังมีร้านอาหารหลายแห่งที่ผสมกัญชา คุณยังหาดื่มชากัญชา และกัญชาไอศกรีมได้ด้วย ร้านสะดวกซื้อจำหน่ายน้ำดื่มผสมกัญชา ขณะที่ตำรวจยอมรับว่า ไม่แน่ใจว่าต้องดำเนินการอย่างไร อะไรที่ถูกกฎหมาย ทำให้บังคับใช้ระเบียบได้ไม่เต็มที่
ทอม เครือโสภณ หรือ จุลภาค เครือโสภณ นักธุรกิจดัง เป็นหนึ่งในผู้ขับเคลื่อนสิ่งที่เรียกว่า “ยุคใหม่แห่งกัญชา” เพราะในการเลือกตั้งปี 2562 เขาเคยกล่าวว่า “การปลดล็อกกัญชา” จะเป็นยุทธศาสตร์สำคัญสำหรับการเลือกตั้ง จากประสบการณ์ที่ได้เห็นธุรกิจกัญชาในสหรัฐฯ เติบโตสร้างรายได้มหาศาล
“คนเรียกผมว่า มิสเตอร์กัญชา (Mr.Weed)” ทอม กล่าว ก่อนอธิบายว่า กัญชาจะสร้างเงินมหาศาลให้ประเทศไทยแค่ไหน
“คิดดูสิว่าเรามีนักท่องเที่ยว 43 ล้านคน เดินทางมาไทยทุกปี แล้วลองบวกกับตลาดซื้อขายกัญชาในไทย มันจะเกิดมหาเศรษฐีพันล้านขึ้นใหม่หลายคนเลย”
ระหว่างที่พูดคุยกับ ทอม นักท่องเที่ยวชาวเยอรมนี เดินเข้ามาในร้านของทอม เขาเพิ่งเดินทางถึงไทย และตรงมายังร้านจำหน่ายกัญชาทันที
“มันสุดยอดมาก ที่ประเทศอย่างไทย ซึ่งกัญชาเคยเป็นสิ่งต้องห้าม ตอนนี้กลายเป็นสิ่งถูกกฎหมาย และถูกกฎหมายก่อนเยอรมนีเสียอีก” นักท่องเที่ยวคนนี้กล่าว
ขณะที่ ไม่เพียงกัญชาในตู้สินค้า แต่ผู้คนปลูกกัญชาแม้แต่ในสถานที่ที่คาดไม่ถึง อาทิ บนระเบียงห้อง ไม่ไกลจากเตียงนอน จนกลิ่นกัญชาอบอวลไปทั่วห้อง
อมันดา คาซิโอลา เป็นผู้ปลูกกัญชาที่เลือกปลูกต้นกัญชาในบ้าน โดยประยุกต์ใช้พื้นที่ระเบียงอะพาร์ตเมนต์ของเธอ ให้กลายเป็นสถานที่ปลูกกัญชาอย่างจริงจัง
“ฉันเปิดเครื่องปรับอากาศตลอด 24 ชั่วโมง 7 วันต่อสัปดาห์ แล้วยังเปิดพัดลมช่วยอีกตัว” เธออธิบายกับบีบีซี จากในห้องนอนที่มีวิวเป็นต้นกัญชา แต่นั่นก็หมายความว่า เธอนำแมวสุดรัก เข้ามาในห้องนอนไม่ได้อีก
“สิ่งที่เกิดขึ้นกับประเทศไทย มันยอดมาก มันเกิดฟาร์มกัญชาและร้านจำหน่ายกัญชาหลายพันแห่ง มีคนน่าสนใจเข้ามาในธุรกิจนี้เป็นจำนวนมาก”
เสรีมากไป ?
แต่ความเสรีที่หลายคนมองว่ามากเกินไป ได้สร้างความวิตกกังวล และกลายเป็นแรงกระเพื่อมทางการเมือง เพราะรัฐสภาไทยควรจะต้องผ่านพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) กัญชา เพื่อเป็นกฎหมายควบคุมการจำหน่ายและบริโภค แต่สภากลับไม่สามารถเห็นพ้องได้ว่า ควรจะควบคุมถึงระดับไหน
บางพรรคการเมือง รวมถึงพรรคเพื่อไทย ถึงกับออกมาเรียกร้องให้นำกัญชากลับเข้าสู่บัญชียาเสพติดให้โทษ “พวกผม จะเอากัญชาให้กลับไปเป็นยาเสพติดให้ได้ อย่างแน่นอน” พิเชษฐ์ เชื้อเมืองพาน ที่ตอนนี้เป็นอดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) เชียงราย พรรคเพื่อไทย กล่าวต่อสภา เมื่อปลายปี 2565
ด้านนายอนุทิน ชาญวีรกูล รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข และแคนดิเดตนายกรัฐมนตรีพรรคภูมิใจไทย (ภท.) มองว่า การที่ พ.ร.บ. กัญชา ไม่ผ่านในสภา เป็นผลจากความพยายามสกัดพรรคภูมิใจไทย
“การบล็อกไม่ให้กฎหมายกัญชาของพรรคภูมิใจไทยผ่านสภา เพราะมีความคิดว่าพรรคภูมิใจไทยจะได้รับคะแนนนิยม รับความนิยมเป็นจำนวนมาก (หากผ่าน พ.ร.บ. สำเร็จ)” หัวหน้าพรรคภูมิใจไทย บอกกับรอยเตอร์
แต่หนึ่งในนักการเมืองที่คัดค้านสถานการณ์ของกัญชาในปัจจุบัน ตอบโต้ว่า “ไม่ได้ขัดขวาง” เพียงต้องการ “ความชัดเจน”
“เราต้องการให้มีกฎหมายบังคับให้ชัดเจน รวมถึงการบังคับใช้กฎหมายที่มันมีประสิทธิภาพ” วิโรจน์ ลักษณาอดิศร ผู้สมัคร ส.ส. บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล และอดีตผู้สมัครชิงผู้ว่าฯ กทม. ระบุ
“เราต้องสามารถป้องกันกลุ่มที่ไม่ควรยุ่งเกี่ยวกับกัญชา และประชาชนคนอื่น ๆ ที่อาจจะได้รับผลกระทบ… โดยเฉพาะกลุ่มเด็กและเยาวชน”
กัญชายังไม่นิ่ง กัญชาเถื่อนเข้ามาแทรก
กัญชารายใหญ่ อย่างบริษัท Taratera มองว่า ถ้ากฎหมายและการเมืองชัดเจน จะเป็นผลดีต่ออนาคตอุตสาหกรรม เพราะจะสามารถคาดการณ์ปริมาณการผลิต ให้ตรงความต้องการของตลาดได้
“เพราะเรายังไม่ชัดเจนในกฎหมาย ซึ่งอาจจะมีความขัดแย้งด้านการเมืองอยู่” กาจกนิษฐ์ ศักดิ์สุภา ประธานเจ้าหน้าที่บริหารและผู้ก่อตั้ง Taratera อธิบาย
“ถ้าความขัดแย้งคลี่คลายไปได้ไว เราก็จะคาดการณ์การผลิตของเราและผลิตออกไปได้เลยเต็มที่” เขายังมองอีกว่า ถ้าล่าช้าไปมาก ก็ยิ่งส่งผลกระทบต่อธุรกิจที่เดินเครื่องแล้ว “อะไรที่มันยิ่งช้า ๆ ยิ่งช้าไปเรื่อย ๆมันจะทำให้มีผลต่อทั้งโครงสร้างเลยทั้งคนงาน ทั้งของที่จะออกไป”
ธุรกิจกัญชาที่เติบโตอย่างรวดเร็ว สร้างเม็ดเงินมหาศาล แต่เวลานี้ คู่แข่งสำคัญของผู้ประกอบธุรกิจปลูกและจำหน่ายกัญชา ไม่ได้มีเพียงกระแสต่อต้านจากสังคมและกฎหมายที่ยังไม่นิ่ง แต่ยังมาจากกัญชานำเข้าแบบผิดกฎหมายอีกด้วย
“สินค้านำเข้าไม่มีการลงทุน เป็นการลักลอบนำเข้า เข้ามาได้ในราคาที่ถูก เพราะว่าซัพพลายในต่างประเทศมันมีมาก” หนึ่งในผู้ปลูกกัญชาของร้านรักษ์กัญ บอกกับรอยเตอร์
“กัญชาในต่างประเทศ อย่างในโซนยุโรปหรืออเมริกา ราคาถูกกว่าบ้านเราเยอะ เพราะเขาทำกันมาหลายสิบปีแล้ว” และส่วนตัวเขามองว่า อุตสาหกรรมกัญชาในไทยถูกผลกระทบจากกัญชานำเข้าไม่ต่ำกว่า 20,000 ล้านบาทเลยทีเดียว
ดังนั้น ต้องยอมรับว่า กัญชาได้กลายเป็นอุตสาหกรรมใหม่ที่เติบโตอย่างก้าวกระโดด แต่ก็มาพร้อมกับความท้าทายมากมาย และกฎหมายควบคุมที่ยังไม่ชัดเจน
ไม่เพียงเท่านั้น การเลือกตั้งที่กำลังจะมาถึง หลายพรรคหลักที่หวังเปลี่ยนสถานะจากฝ่ายค้านเป็นรัฐบาล ได้ประกาศชัดว่า ไม่เห็นด้วยกับสถานะของกัญชาในปัจจุบัน ทำให้เป็นที่น่าสงสัยว่า ธุรกิจที่กำลังคึกคัก และเสรีภาพในการปลูกและบริโภคกัญชาที่มีอยู่จะยืนนานต่อไปแค่ไหน
หมายเหตุ : ข่าว บีบีซีไทย ที่เผยแพร่ในเว็บไซต์ประชาชาติธุรกิจ เป็นความร่วมมือของสององค์กรข่าว
