สุขภาพดีกับรามาฯ

รอยช้ำ สัญญาณบอกโรค

คอลัมน์ : สุขภาพดีกับรามาฯ
ผู้เขียน : ผศ.พญ.กชวรรณ บุญญวัฒน์ สาขาวิชาโลหิตวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ 
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

รอยช้ำ จ้ำเลือด ส่วนใหญ่มักเกิดตามหลังการกระทบกระแทก ชนสิ่งของ หกล้ม บางครั้งมีอาการกดแล้วเจ็บร่วมด้วย

ในผู้สูงอายุอาจพบรอยช้ำตามหลังการกระแทกที่ไม่รุนแรงได้ เนื่องจากอายุที่เพิ่มขึ้น ความเปราะบางของเส้นเลือดฝอย ซึ่งอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคบางอย่าง

รอยช้ำเป็นการบาดเจ็บบริเวณผิวหนังจากเส้นเลือดฝอยใต้ผิวหนังแตกและมีเลือดสะสมอยู่ใต้ผิวหนัง ทำให้เป็นรอยช้ำซึ่งจะหายไปเองใน 1-2 สัปดาห์

สาเหตุที่ทำให้เกิดรอยช้ำ การกระแทกอย่างรุนแรง เช่น ตกบันได เจาะเลือด หรือชนขอบโต๊ะ ยาบางชนิด เช่น แอสไพริน ยาต้านการแข็งตัวของเลือด หรือยากลุ่มสเตียรอยด์ ขาดสารอาหารบางอย่าง เช่น วิตามินซี อายุเพิ่มมากขึ้น ส่งผลให้ผิวหนังมีความบอบบาง ผู้ป่วยที่เป็นโรคตับวายหรือไตวายเรื้อรัง การติดเชื้อไวรัสบางชนิด เกล็ดเลือดต่ำหรือเกล็ดเลือดทำงานผิดปกติ มีความผิดปกติของระบบการแข็งตัวของเลือด

ส่วนใหญ่รอยช้ำที่เกิดจากการกระทบกระแทกหรืออุบัติเหตุจะสามารถหายเองได้ในระยะเวลา 2 สัปดาห์ จึงไม่มีความอันตราย

หากรอยช้ำที่เกิดขึ้นไม่สามารถหาสาเหตุได้ หรือมีขนาดใหญ่บริเวณหลายตำแหน่ง คลำได้เป็นก้อนใต้ผิวหนัง อาจมีเลือดออกผิดปกติ หรือมีไข้สูง อ่อนเพลีย เจ็บบริเวณรอยช้ำเพิ่มมากขึ้น อาจจะต้องปรึกษาแพทย์เพื่อประเมิน วินิจฉัย และทำการรักษาต่อไป

รอยช้ำเสี่ยงโรคหรือภาวะผิดปกติของร่างกายบางอย่างได้ โดยเฉพาะโรคในระบบเลือด หรือหลอดเลือด โดยโรคที่อาจเป็นไปได้ เช่น โรคเกล็ดเลือดต่ำหรือมีภาวะเกล็ดเลือดทำงาน
ผิดปกติ ภาวะไขกระดูกทำงานบกพร่อง โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว

วิธีรักษารอยช้ำเบื้องต้น

การรักษารอยช้ำเบื้องต้นได้ด้วยตนเอง เช่น ประคบเย็น รอยช้ำที่เกิดภายใน 48 ชั่วโมงแรก จากการกระทบกระแทกควรประคบเย็นทันที โดยเอาน้ำแข็งใส่ถุงพลาสติกห่อด้วยผ้า แล้วนำมาประคบบริเวณที่มีรอยช้ำอย่างน้อย 20 นาที เนื่องจากความเย็นจะทำให้เลือดใต้ผิวหนังมีความแข็งตัว

ประคบร้อน เมื่อระยะเวลาผ่านไป 2 วัน หลังจากการเกิดรอยช้ำสามารถประคบร้อนได้ โดยการใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำอุ่นมาประคบในบริเวณที่มีรอยช้ำครั้งละ 10 นาที วันละ 2-3 ครั้ง เพื่อให้เลือดมีการไหลเวียนได้ดีขึ้น ทำให้รอยช้ำหายเร็ว

รับประทานยาแก้ปวด หากผู้ป่วยมีอาการปวดร่วมด้วยสามารถรับประทานยาแก้ปวดได้ เช่น ยาพาราเซตามอล

รอยช้ำที่เกิดขึ้นตามร่างกายอาจมีสาเหตุที่แน่ชัด เช่น การกระทบกระแทกสิ่งของหรือการเกิดอุบัติเหตุต่าง ๆ ซึ่งสามารถรักษาหายได้ด้วยการปฐมพยาบาลเบื้องต้นและหายเองได้โดยใช้ระยะเวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์