โดรนสังหารทำงานอย่างไร ฆ่าเป้าเฉพาะ คนอื่นรอด

วันที่ 6 สิงหาคม 2565 - 15:18 น.

เบิร์นด์ ดีบัสแมนน จูเนียร์, บีบีซีนิวส์ และ คริส พาร์ตทริดจ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านอาวุธ บีบีซี

สถานที่ต้องสงสัยว่าจะเป็นบ้านที่หลบซ่อนของไอย์มาน อัล-ซาวาฮิรี

เพียงหนึ่งชั่วโมงหลังดวงอาทิตย์ขึ้นยามเช้าของ 31 ก.ค. ไอย์มาน อัล-ซาวาฮิรี ผู้นำอัลไคดาที่ครองตำแหน่งมาอย่างยาวนาน เดินออกมาที่ระเบียงของบ้านที่เขาซ่อนตัวอยู่ ซึ่งตั้งอยู่ใจกลางกรุงคาบูล อัฟกานิสถาน ถือเป็นกิจกรรมที่อดีตผู้นำกองกำลังทหารจิฮาดชาวอียิปต์ชอบทำหลังการละหมาด และกลายเป็นสิ่งสุดท้ายในชีวิตของเขา

06.18 น. ตามเวลาท้องถิ่น (หรือ 08.48 น. ตามเวลาประเทศไทย) ขีปนาวุธถูกยิงเข้าตรงระเบียงบ้าน ทำให้นายอัล-ซาวาฮิรีในวัย 71 ปี เสียชีวิต แต่ภรรยาและลูกสาวที่อยู่ภายในบ้านนั้นไม่ได้รับบาดเจ็บ และมีเพียงร่องรอยความเสียหายจากการโจมตีทิ้งไว้ตรงกลางของระเบียง

การโจมตีที่แม่นยำขนาดนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร ที่ผ่านมาในอดีตนั้นทางการสหรัฐอเมริกาถูกวิพากษ์วิจารณ์เรื่องการโจมตีและล็อกเป้าหมายผิดพลาด ทำให้พลเรือนเสียชีวิต

แต่ความสำเร็จของกรณีนี้เกิดขึ้นได้จากชนิดของขีปนาวุธสังหารและการติดตามนิสัยของซาวาฮิรีอย่างใกล้ชิด และอาจส่งผลให้มีการโจมตีในลักษณะเดียวกันเกิดเพิ่มมากขึ้น

ความแม่นยำของเลเซอร์

เจ้าหน้าที่ของสหรัฐฯ เผยว่า กุญแจสำคัญคือชนิตของขีปนาวุธที่ถูกใช้ในครั้งนี้ซึ่งก็คือโดรนสังหาร เฮลไฟร์ ถือเป็นชนิดของขีปนาวุธอากาศสู่พื้นที่กลายเป็นอาวุธหลักในแผนปฏิบัติการต่อต้านการก่อการร้ายในต่างประเทศของสหรัฐอเมริกาตั้งแต่เหตุการณ์วินาศกรรม 11 ก.ย. 2001

Advertisment

ขีปนาวุธ (มิสไซล์) สามารถยิงบังคับจากหลากหลายแห่ง ไม่ว่าจะเป็นจากเฮลิคอปเตอร์ ยานพาหนะภาคพื้นดิน เรือ อากาศยานปีกตรึง หรือกรณีของนายซาวาฮิรีคือถูกยิงจากอากาศยานไร้คนขับ (โดรน)

เชื่อว่าเฮลไฟร์เป็นอาวุธสังหารที่ถูกสหรัฐอเมริกาใช้สังหารคาเซ็ม สุเลมานี นายพลอิหร่านในกรุงแบกแดด ช่วงต้นปี 2020 และผู้ก่อการร้ายไอเอสสัญชาติอังกฤษที่รู้จักกันในชื่อ “ญิฮาด จอห์น” ในซีเรีย ปี 2015

ความแม่นยำคือหนึ่งในหลายเหตุผลที่ทำให้เฮลไฟร์ถูกเลือกใช้อย่างเรื่อยมา

เมื่อขีปนาวุธถูกยิงจากโดรน ผู้บังคับอาวุธในบางครั้งอาจนั่งอยู่ในห้องควบคุมที่มีเครื่องปรับอากาศที่ห่างไกลในทวีปอเมริกา เฝ้ามองเป้าหมายผ่านการสตรีมวีดีโอสด ผ่านเซ็นเซอร์จากกล้องของโดรนที่ส่งผ่านดาวเทียม

Advertisment

การใช้งาน “กรอบเป้าหมาย” (targeting brackets) บนจอ ผู้ควบคุมผ่านกล้องสามารถ “ล็อก” เป้าหมายและเล็งด้วยเลเซอร์ เมื่อมิสไซล์ถูกยิงออกไปแล้วก็จะพุ่งตามวิถีของเลเซอร์นั้นจนกว่าจะพุ่งชนเป้าหมาย

ขั้นตอนก่อนการปฏิบัติการนั้นชัดเจนและมีลำดับขั้นตอนเป็นสิ่งที่เจ้าหน้าที่บังคับโดรนต้องกระทำก่อนปฏิบัติใด ๆ เพื่อลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นต่อพลเรือน ในอดีตนั้นก่อนการโจมตีโดยกองทัพสหรัฐอเมริกาหรือหน่วยงานข่าวกรองฝ่ายพลเรือนของรัฐบาลกลางสหรัฐฯ (ซีไอเอ) จะมีขั้นตอนในการติดต่อขอคำปรึกษาจากนักกฎหมายของกองทัพก่อนที่ออกคำสั่งโจมตีได้

ศาสตราจารย์ วิลเลียม แบงก์ส ผู้เชี่ยวชาญพิเศษด้านการฆ่าแบบกำหนดเป้าหมาย และผู้ก่อตั้งสถาบันนโยบายความปลอดภัยและกฎหมาย มหาวิทยาลัยซีราคิวส์ เผยว่าเจ้าหน้าที่ต้องหาสมดุลถึงความเสี่ยงของการเสียชีวิตของพลเรือนกับคุณค่าของเป้าหมาย

เขาเสริมว่าการสังหารซาวาฮิรีนั้นถือเป็นการปฎิบัติที่ “ฟังเหมือนเป็นแผนปฎิบัติตัวอย่าง”

“แผนโจมตีเกิดจากความรอบคอบและตั้งใจที่ไม่เพียงจะหาจุดหลบซ่อนของเขา และต้องเป็นจุดที่ในช่วงเวลาหนึ่งจะมีเพียงเขาเป็นเป้าหมายคนเดียวและคนอื่น ๆ จะไม่โดนลูกหลง” ศาสตาจารย์ แบงก์ส กล่าว

ในแผนสังหารซาวาฮิรีนั้นยังไม่ยืนยันอาวุธแต่มีเสนอว่าทางสหรัฐอเมริกาใช้ขีปนาวุธที่ไม่ยังทราบรุ่นของเฮลไฟร์ อาร์ 9 เอ็กซ์ ซึ่งสามารถใช้ใบพัด 6 ใบเพื่อเฉือนเป้าหมายโดยใช้พลังงานจลน์ (kinetic energy)

ในปี 2017 มีการรายงานว่า อาบู อัล คาย์ร์ อัล-มาสรี (Abu Khayr al-Masri) ผู้นำอัลไคดาอีกคนและหนึ่งในลูกน้องของซาวาฮีรี ถูกสังหารด้วย เฮลไฟร์ อาร์ 9 เอ็กซ์ ในซีเรีย มีรูปถ่ายของยานพาหนะของเขาหลังการโจมตีซึ่งแสดงให้เห็นว่าร่องรอยบนหลังคาที่ขีปนาวุธทะลุผ่านและสังหารผู้โดยสาร โดยปราศจากร่องรอยของระเบิดหรือความเสียหายอื่น ๆ ของยานพาหนะ

สหรัฐฯ ติดตามนิสัยการใช้ระเบียงของซาวาฮิรี

รายละเอียดเกี่ยวกับข้อมูลการข่าวที่สหรัฐฯ มีก่อนการโจมตี ค่อย ๆ ถูกเผยออกมา

หลังจากการโจมตีนั้น เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ เปิดเผยว่าพวกเขาเก็บข้อมูลได้มากพอที่ทำให้เข้าใจนิสัย “ตารางการใช้ชีวิตประจำวัน” ของนายซาวาฮิรีเวลาอยู่บ้าน เช่น การที่เขาชอบไปใช้เวลาที่ระเบียง

นี่อาจชี้ได้ว่ามีสายลับของสหรัฐแอบจับตาความเคลื่อนไหวของบ้านหลังนี้มาหลายสัปดาห์ หรืออาจเป็นเวลาหลายเดือน

มาร์ค พอลิเมอโรปูลอส อดีตเจ้าหน้าที่ของซีไอเอ บอกกับทางบีบีซีว่ามีความเป็นไปได้ที่มีการใช้วิธีหาข่าวหลายรูปแบบ ที่รวมถึงการใช้สายสืบและการดักฟังสัญญาณสื่อสาร

มีการคาดคะเนว่าสหรัฐฯ นั้นใช้โดรนหรือเครื่องบินมาคอยสอดแนมโดยรอบสถานที่นี้เป็นเวลาหลายสัปดาห์ หรืออาจเป็นหลายเดือน โดยไม่มีใครเห็นหรือได้ยิน

“คุณต้องแน่ใจว่าว่าคือบุคคลที่เราต้องการในสภาพแวดล้อมปลอดคนอื่นที่จะเป็นตัวประกัน หรือแปลว่าไม่มีพลเรือนบาดเจ็บหรือตาย ถือเป็นเป็นที่ต้องใช้ความอดทนสูง” เขากล่าวเพิ่มเติม

นายพอลิเมอโรปูลอสเสริมว่า การโจมตีสังหารซาวาฮิรีในครั้งนี้เป็นผลที่เกิดจากประสบการณ์ที่สั่งสมมาหลายสิบปีของหน่วยราชการลับในการติดตามตัวบุคคลในอัลไคดาและผู้ก่อการร้ายคนอื่น ๆ

“เราโดดเด่นมากในเรื่องนี้ เป็นอะไรที่รัฐบาลสหรัฐฯ ทำได้ดีมาตลอด 20 ปี และทำให้ชาวอเมริกันปลอดภัยยิ่งกว่าเคย”

แต่ในความเป็นจริงนั้นแผนปฏิบัติการของสหรัฐฯ แบบนี้มักไม่เป็นไปตามแผน เหตุการณ์เมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2021 มีการใช้โดรนสังหารใส่รถยนต์ไม่ไกลจากทิศเหนือของสนามบินคาบูล ซึ่งเป้าหมายคือกลุ่มรัฐอิสลาม (ไอเอส) ท้องถิ่น แต่กลับสังหารประชาชนคนบริสุทธิ์ไป 10 คน ทางเพนตากอนออกมายอมรับว่าเป็นความผิดพลาดที่น่าสลดใจ

บิล รอจจิโอ นักวิชาการอาวุโสของมูลนิธิป้องกันประชาธิปไตย ผู้ตามศึกษาโดรนสังหารของสหรัฐฯ มาหลายปี กล่าวว่า การสังหารซาวาฮิรีนั้นถือว่ายากกว่าเป้าหมายสังหารอื่น ๆ ที่ผ่านมา เนื่องจากไม่พบว่ามีอุปกรณ์หรือคนของรัฐบาลสหรัฐฯ อยู่ในบริเวณใกล้เคียง

ที่ผ่านมานั้นการโจมตีโดรนใกล้กับปากีสถานนั้นอาจบินมาจากอัฟกานิสถานเป็นต้น หรือการโจมตีในซีเรียอาจถูกดำเนินการจากเขตแดนที่เป็นมิตรต่อสหรัฐฯ ในอิรัก

“มันง่ายสำหรับทางสหรัฐฯ ที่จะเข้าถึงพื้นที่เหล่านั้น เพราะเคยมีกองกำลังในพื้นที่ แต่ตอนนี้มันยุ่งยากกว่านั้น” เขาเสริมว่า “มันเป็นการโจมตีอัลไคดาหรือกลุ่มรัฐอิสลาม (ไอเอส) ในอัฟกานิสถานตั้งแต่มีการถอนกำลังของสหรัฐฯ ไป และถือว่าไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นบ่อย”