วัฒนธรรม

เปิดประวัติ-ภาพเก่า “พระที่นั่งอนันตสมาคม”

จากหนังสือพจนานุกรมวิสามานยนามไทย วัด วัง ถนน สะพาน ป้อม ของนางสาวกนกวลี ชูชัยยะ พิมพ์โดยราชบัณฑิตยสถาน ได้เล่าถึงพระที่นั่งอนันตสมาคม พอสรุปได้ว่า พระที่นั่งอนันตสมาคมเป็นพระที่นั่งในพระราชวังดุสิต กรุงเทพมหานคร พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.5) โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นในบริเวณสวนดุสิตแทนพระที่นั่งอนันตสมาคมองค์เดิมในพระบรมมหาราชวังที่ทรุดโทรมลง โดยมีพระราชประสงค์สร้างเพื่อเป็นที่รับรองแขกเมือง และใช้สำหรับประชุมปรึกษาราชการแผ่นดิน

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) เป็นแม่กองจัดการก่อสร้าง ให้นายมาริโอ ตามานโญ สถาปนิกชาวอิตาลีเป็นนายช่างออกแบบ ให้ศาสตราจารย์แกลิเลโอ คินี และ นายซี. ริกุลี เป็นช่างเขียนภาพ และทรงโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งการพิธีทรงวางศิลาพระฤกษ์สร้างพระที่นั่งอนันตสมาคมใน พ.ศ. 2451

การก่อสร้างพระที่นั่งอนัตสมาคมองค์ใหม่ใช้งบประมาณการก่อสร้างตามราคาสมัยนั้นคิดเป็นเงิน 15 ล้านบาท 7 ปี ใช้เวลาก่อสร้าง 7 ปี ก่อสร้างแล้วเสร็จในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.6) ในปลาย พ.ศ.2458 และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งการพระราชพิธีเฉลิมพระราชมณเฑียรพระที่นั่งองค์ใหม่ในวันที่ 7-12 มกราคม พ.ศ.2459

สถาปัตยกรรมของพระที่นั่งอนันตสมาคมเป็นรูปแบบอิตาเลียนเรอเนซองซ์ ก่อสร้างด้วยหินอ่อนสีขาวสั่งตรงมาจากอิตาลี องค์พระที่นั่งเป็นอาคารหินอ่อน 2 ชั้น มีโดมอยู่ตรงกลาง มีโดมเล็ก ๆ โดยรอบ 6 โดม

ชั้นบนเป็นห้องโถงขนาดใหญ่ แบ่งเป็นท้องพระโรงหน้าและท้องพระโรงหลัง บนเพดานโดมของพระที่นั่ง มีภาพเขียนสีปูนเปียกขนาดใหญ่ที่สวยงามจำนวน 6 ภาพ แสดงเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของพระบรมราชจักรีวงศ์ ตั้งแต่รัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 6 โดยฝีมือเขียนภาพของศาสตราจารย์แกลิเลโอ คินี และนายซี.ริกุลี

ความสำคัญของพระที่นั่งอนันตสมาคม คือ เป็นสถานที่ซึ่งมีเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์ชาติไทยเกิดขึ้นหลายเหตุการณ์ ตัวอย่างเช่น เป็นสถานที่ที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานรัฐธรรมนูญฉบับถาวรฉบับแรกเมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ.2475 จากนั้นได้ใช้เป็นสถานที่ประชุมรัฐสภาเรื่อยมา แต่ต่อมาได้ย้ายไปจัดประชุมรัฐสภาที่อาคารสำนักงานเลขาธิการรัฐสภาแทน แต่รัฐสภาก็ยังได้รับพระมหากรุณาธิคุณให้ใช้พระที่นั่งอนันตสมาคมในการรัฐพิธีเปิดสมัยประชุมรัฐสภา และพระราชพิธีฉลองวันพระราชทานรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยในวันที่ 10 ธันวาคมเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน

เมื่อปี 2549 เป็นสถานที่จัดงานพระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ซึ่งมีพระราชอาคันตุกะจาก 25 ประเทศที่มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขเข้าร่วมงาน พระราชพิธีครั้งนั้นนับเป็นการชุมนุมของพระประมุขจากประเทศต่าง ๆ มากที่สุดในโลก

เหตุการณ์สำคัญล่าสุดที่เกิดขึ้น ณ พระที่นั่งอนันตสมาคมคือ เมื่อวันที่ 6 เมษายน 2560 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงลงพระปรมาภิไธย ในพระราชพิธีประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560

 

*ภาพการก่อสร้างพระที่นั่งฯ จากหนังสือ “วังสวนดุสิต” สำนักพิมพ์มติชน