วิทยาศาสตร์-เทคโนโลยี

วิจัยพบ ตำแยแมว ของโปรดเหมียวเคลิบเคลิ้ม ที่แท้ช่วยกันยุง-ไล่แมลง

ตำแยแมว หรือที่บางคนเรียกว่ากัญชาแมว ที่น้องเหมียวมักคลั่งไคล้ ลงไปนอนกลิ้งเกลือกถูไถ ที่แท้เป็นเหมือนกับการทาโลชั่นกันยุงและไล่แมลงให้ตัวมันเอง

วันที่ 19 มิถุนายน 2565 บีบีซีไทย รายงานผลงานการศึกษาของ ดร. มาซาโอะ มิยาซากิ นักวิจัย มหาวิทยาลัยอิวาเตะของญี่ปุ่น ทดลองเกี่ยวกับกลไกทางเคมีของต้นตำแยแมว ตีพิมพ์ผลงานชิ้นล่าสุดในวารสาร iScience ว่า สาร nepetalactone / nepetalactol ที่อยู่ในตำแยแมว ไม่เพียงมีคุณสมบัติทำให้เคลิ้ม ยังช่วยไล่แมลง เพิ่มขึ้นอีกหลายสิบเท่า

 

การทดลองใช้ต้นตำแยแมว หรือแคทนิป (Nepeta cataria) รวมทั้งต้นตำแยแมวญี่ปุ่น หรือ มาทาทาบิ (Actinidia polygama) หรือที่ฝรั่งเรียกว่าต้นซิลเวอร์ไวน์ (silver vine) มาให้แมว 8 ตัวฉีกทึ้ง จากนั้นวัดระดับความเข้มข้นของสาร nepetalactone / nepetalactol ที่ระเหยออกมาในแต่ละครั้ง โดยเปรียบเทียบกับผลจากการใช้มือมนุษย์ฉีกและขยำขยี้ด้วย

ผลปรากฏว่าต้นตำแยแมวที่ปลูกในฟาร์ม ปลดปล่อยสาร nepetalactone รวมทั้งสารเคมีจำพวกอิริดอยด์ (iridoids) ชนิดอื่น ๆ ที่ทำให้แมวเคลิ้มออกมามากขึ้น 20 เท่า หลังจากฉีกขาดไปด้วยฝีมือแมว

แมวนอนเกลือกกลิ้งทับต้นตำแยแมวบนพื้นในการทดลอง

ส่วนต้นมาทาทาบิที่ขึ้นเองตามธรรมชาติในป่านั้น มีสาร nepetalactol ระเหยออกมาในอากาศเพิ่มขึ้น 10 เท่า หลังจากโดนแมวทึ้ง และหากมนุษย์นำไปสับหรือหั่นให้ละเอียด จะปลดปล่อยสารดังกล่าวออกมามากกว่าเดิมถึง 40 เท่า

เมื่อเปรียบเทียบระหว่างต้นตำแยแมวทั้งสองชนิด ต้นแคทนิปให้สารระเหยที่แมวต้องการสูงกว่าต้นมาทาทาบิ 40 เท่า แต่ต้นมาทาทาบิให้สารจำพวกอิริดอยด์ได้หลากหลายชนิดมากกว่า

นอกจากนี้พบว่า สารระเหยจากต้นตำแยแมวทั้งสองชนิดยังมีประสิทธิภาพพอกันในการไล่ยุงลายสวน (Asian tiger mosquito) โดยเฉพาะอย่างยิ่งยุงตัวเมียอายุน้อยในห้องทดลอง โดยพวกมันจะไม่เข้ามาเฉียดใกล้แมวที่สัมผัสถูไถกับต้นตำแยแมวเลย รวมทั้งไม่มากัดแขนและมือของนักวิจัยที่ฉีกใบตำแยแมวด้วย

เจ้าเหมียวคลั่งไคล้ตำแยแมว / IWATE UNIVERSITY

ผลวิจัยดังกล่าวทำให้ ดร. มิยาซากิ เตรียมพัฒนาสารสกัดจากต้นตำแยแมว เพื่อใช้เป็นยากันแมลงที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพสูงสำหรับมนุษย์ เพื่อใช้ไล่ยุง แมลงวัน แมลงสาบ และตัวไร

เมื่อปีที่แล้ว ดร.มิยาซากิค้นพบว่า สารจำพวกอิริดอยด์ในตำแยแมวทำให้ระดับฮอร์โมนเบตาเอนดอร์ฟิน ซึ่งเป็นสารสร้างความสุขในตัวแมวเพิ่มสูงขึ้น

ฮอร์โมนนี้จะไปจับกับตัวรับโอปิออยด์ในระบบประสาท ทำให้เกิดภาวะเคลิบเคลิ้มคล้ายเมายาเสพติดได้ ซึ่งจัดว่าเป็นประโยชน์ต่อสัตว์จำพวกแมวและเสือที่ต้องซุ่มจับเหยื่อในสุมทุมพุ่มไม้เป็นเวลานาน โดยตำแยแมวจะช่วยไล่แมลงรบกวน และทำให้แมวอดทนสงบนิ่งระหว่างการล่าได้ดี

แต่สารดังกล่าวไม่ทำให้คนหรือสัตว์ชนิดอื่นนอกจากสัตว์ตระกูลแมวและเสือเคลิบเคลิ้มได้

….

รายงานของบีบีซีไทยที่เผยแพร่ในเว็บไซต์ ประชาชาติธุรกิจ เป็นความร่วมมือของสององค์กรข่าว