ต้องช่วยเหลือชุมชนให้เขายืนได้ด้วยขาของตัวเอง ถือเป็น “mindset” ของกลุ่ม บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) ในการดูแลสังคมและสิ่งแวดล้อม และรูปแบบที่ตอบโจทย์ได้ทั้ง ปตท.และชุมชนในขณะนี้คือ รูปแบบ “social enterprise” หรือ SE ที่นำกลไกการบริหารภาคธุรกิจมาบริหารโครงการ “ประชาชาติธุรกิจ”
สัมภาษณ์พิเศษ “อัจฉริยา เจริญศักดิ์” กรรมการผู้จัดการ บริษัท สานพลัง วิสาหกิจเพื่อสังคม จำกัด ซึ่งเป็นเสมือนตัวกลางสำหรับดูแลสังคมและสิ่งแวดล้อม โดยได้รับงบประมาณจาก 7 บริษัทในเครือ ปตท. กว่า 30 ล้านบาท เพื่อนำไปแก้ปัญหาให้กับชุมชน
- เปิดประวัติ 6 รัฐมนตรีใหม่ เศรษฐา 1/1 พิชัย-พิชิต-เผ่าภูมิ-จิราพร-อรรถกร-สุชาติ
- กองทุนประกัน อนุมัติจ่ายเงิน 7.29 พันล้าน มี.ค.-เม.ย. รับรองมูลหนี้เพิ่ม 560 ล้าน
- ล้งกระหน่ำทุบราคามังคุด จากโลละ 200 เหลือ 60 บาท
“อัจฉริยา” เล่าภาพความคิดของเธอว่า หลังจากโครงการรับซื้อเมล็ดกาแฟจากชาวบ้านปางขอน จังหวัดเชียงราย ได้รับการตอบรับที่ดีมาก ส่งผลให้ นายชาญศิลป์ ตรีนุชกร ประธานเจ้าหน้าที่บริหารและกรรมการผู้จัดการใหญ่ หรือ CEO ปตท.ได้ประกาศเป็นนโยบายว่าโครงการด้าน CSR จะต้องใช้รูปแบบ social enterprise ให้มากขึ้น โดยเฉพาะกับ 2 โครงการใหม่ คือ 1) พื้นที่แก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ซึ่งร่วมมือกับมูลนิธิปิดทองหลังพระ และ 2) พื้นที่จังหวัดชุมพร ร่วมมือกับองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (อ.อ.ป.) การโฟกัสในพื้นที่ดังกล่าวนั้น
อัจฉริยาบอกว่า เดิมทีในพื้นที่มีการปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าอยู่แล้ว จึงต่อยอดได้ไม่ยาก
“ปตท.และผู้เชี่ยวชาญลงไปให้ความรู้กับเกษตรกร จัดโปรแกรมศึกษาจากชุมชนที่ประสบความสำเร็จ เพื่อนำมาปรับใช้กับพื้นที่ของตัวเอง ปัจจุบันในพื้นที่บางส่วนของแก่งกระจานเริ่มปลูกกาแฟแล้ว คาดว่าจะใช้เวลา 3-4 ปี จึงจะเริ่มให้ผลผลิต”
ทั้งนี้ สำหรับพื้นที่แก่งกระจานในจังหวัดเพชรบุรี ทีมงานยังมีข้อกังวลที่ต้องทำความเข้าใจกับประชาชนในพื้นที่ เพราะโครงการดังกล่าวมีทั้งคนที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วย และในกรณีที่โครงการประสบความสำเร็จ ก็กังวลว่า
นั่นหมายถึงชีวิตความเป็นอยู่ของคนในพื้นที่จะดีขึ้น ประชากรในพื้นที่จะเพิ่มขึ้นและการใช้ชีวิตอาจจะเปลี่ยนไปจากวิถีเดิมที่เป็นอยู่
ส่วนโครงการในพื้นที่จังหวัดชุมพร ได้ร่วมมือกับองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (อ.อ.ป.) ซึ่งเร็ว ๆ นี้ จะมีการลงนามข้อตกลงเบื้องต้น (MOU) เพื่อเพิ่มมูลค่า (value added) ให้กับการใช้ประโยชน์จากป่า จากเดิมที่ขอใช้ปลูกไม้เพื่อตัดขายในราคาที่ถูกมาก ดังนั้น เมื่อประเมินพื้นที่แล้วยังสามารถปลูกพืชอื่น ๆ เพิ่มเติมได้ โดยเฉพาะปลูกกาแฟ ขั้นตอนภายหลังการลงนามแล้ว ปตท.จะนำเสนอรูปแบบให้ อ.อ.ป. เร็ว ๆ นี้
การนำโครงการรับซื้อเมล็ดกาแฟขยายในพื้นที่ภาคใต้นั้น อัจฉริยาระบุว่า สำหรับพื้นที่ภาคใต้ที่มีการปลูกกาแฟคือ บนภูเขาที่มีอากาศเย็นและเป็นกาแฟพันธุ์โรบัสต้าที่แตกต่างจากพื้นที่ภาคเหนือที่เป็นสายพันธุ์อราบิก้า ทั้งนี้ พื้นที่ภาคใต้ที่เหมาะปลูกกาแฟ เช่น ชุมพร และระนอง ปตท.ยังมองว่าการเข้ามาปลูกกาแฟในพื้นที่มากขึ้น อาจช่วยกระตุ้นราคาสินค้าภาคเกษตรดีขึ้น ทั้งราคายางพาราและปาล์มน้ำมันได้
อัจฉริยากล่าวถึงการพัฒนารูปแบบ SE ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงกลุ่มเป้าหมายเดียวคือเกษตรกรเท่านั้น ปตท.ยังได้นำรูปแบบดังกล่าวมาใช้เพื่อแก้ปัญหาให้กับพนักงานในเครือของ ปตท.และชุมชนที่อยู่พื้นที่รอบสำนักงานใหญ่ รวมถึงใกล้พื้นที่สถานีบริการน้ำมันของ ปตท.ด้วย โดยใช้ “ปัญหา” ตั้งเป็นโจทย์เพื่อแก้ไข
ยกตัวอย่างโครงการที่อยู่ในระหว่างเริ่มต้น ที่เน้นเรื่องสร้างอาชีพในกลุ่มผู้สูงอายุ และผู้พิการ รวมถึงการรักษาสิ่งแวดล้อม คือ โครงการ “PTT Louage” เป็นความร่วมมือกับมูลนิธิสยามกัมมาจล เพื่อพัฒนาพื้นที่ปั่นจักรยาน ปตท. เข้าไปสนับสนุนห้องน้ำ และจ้างผู้สูงอายุมาเป็นพนักงานต้อนรับหรืองานอื่น ๆ เป็นต้น เพราะผู้สูงอายุบางคนก็มีศักยภาพที่จะทำงานต่อได้ ตามมาด้วย โครงการ PTT Day Care หรือสถานที่เลี้ยงเด็ก หรือเนิร์สเซอรี่ เพื่อลดความกังวลในการรับ-ส่งลูกของพนักงานในเครือ ปตท. โดยร่วมมือกับกลุ่มแม่บ้านการรถไฟฯ ผู้สนใจร่วมงานจะได้รับการฝึกสอนวิธีเลี้ยงเด็กก่อน
หลังจากนั้นจึงได้เริ่มงานและโครงการ “UPCYCLING” คือ การผลิตสินค้าจากขยะพลาสติกที่เก็บจากท้องทะเลในจังหวัดระยอง โดยบริษัท พีทีที โกลบอล เคมีคอล จำกัด (มหาชน) หรือ GC เพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าประเภท เสื้อผ้า รองเท้า กระเป๋า ฯลฯ อย่างไรก็ตาม ต้นทุนการผลิตค่อนข้างสูง เทียบกับต้นทุนผลิตเสื้อจากขยะพลาสติกของจีนอยู่ที่ 80 บาทต่อตัว ในขณะที่ต้นทุนการผลิตในไทยอยู่ที่ 100 บาทต่อตัว ทำให้สินค้ารีไซเคิลมีราคาสูงตามไปด้วย อย่างไรก็ตาม ขณะนี้ ปตท.อยู่ในระหว่างทำการตลาดกับหน่วยงานภาครัฐและรัฐวิสาหกิจ และเร็ว ๆ นี้ ยังเตรียมทำตลาดลูกค้ารายย่อยเพิ่มเติมอีกด้วย
